Sattarov abdumurod sattarovich oqava suvlardan sifatli ichimlik suvi olishda biotexnologik

vulgarius Beisei, Scenedesmus obliquus Kuetz ekilgan. Natijalarning ko‘rsatishicha 
oqova suvlaridan yuqorida ko‘rsatilgan suvo‘tlari o‘stirishda ozuqa sifatida 
foydalanish mumkin ekan. O‘stirilgan suvo‘tlarining hosildorligi 1 m
2
suv yuzasida 
13,4–17,2 g quruq moddani tashkil qilgan. Suvo‘tlaridan tashqari “O‘zbekiston” 
parrandachilik fabrikasidan chiquvchi oqova suviga yuksak suv o‘simliklaridan 
ryaska (Lemna minor) va spirodella (Spirodella polyrchra) ekilgach, ularning oqova 
suvini tozalashi hamda hosilning ko‘payishi o‘rganilgan. Chorvachilik kompleksidan 
va oltin ishlab chiqaradigan fabrikadan chiqadigan oqova suvlarini tozalash 
biotexnologiyasi ham ishlab chiqilgan (Bo’riyev, 1993). Muallifning ko‘rsatishicha, 
mikroskopik suvo‘tlar yordamida oqova suvining tarkibidagi organik, mineral 
moddalar, kasallik tarqatuvchi mikroorganizmlar va zaharli moddalardan intensiv 
holatda tozalanar ekan. Bu tozalanish darajasi 90 foizni tashkil qilgan. 
O‘zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasidagi Mikrobiologiya instituti 
(R.Sh.Shoyokubov va hamkasblari) tomonidan cho‘chqachilik, parrandachilik 
komplekslaridan hamda kanopni qayta ishlaydigan korxonalardan chiqadigan oqova 

---

33 
– suvlarni yuksak suv o‘simliklar vakili pistiya (Pistia stratiotes L.) yordamida 
tozalash biotexnologiyasi ishlab chiqilgan va ishlab chiqarishga keng joriy qilingan
1
. 
Respublikamizda turli xil sanoat va ishlab chiqarish oqova suvlarini yuksak suv 
o‘simliklari, suvo‘tlari, Bacillus, Pseudomonas, Bacillus cereus, Bacterium 
megaterium va boshqa bakteriyalar vakillari, Pseudomonas fluorescens B–
5040 yordamida (pestitsidlar, fenollar, sianidlar, og‘ir metallar tuzlari va h.k.dan) 
tozalash usullari ishlab chiqilgan (Shoyakubov va boshq., 2005; Bo‘riev, 1993; 
Qutliev, 1993; Sagdieva, 1997; Sanakulov, 2001). Rossiyada oltin saralash 
korxonalari oqova suvlariga oziqa manbasi sifatida ammofos qo‘shib, L.Minor 
yordamida tozalangan (Antoninova, 2007). Chiqindili oqova suvlarni yuksak suv 
o‘simliklari – ryaska, azolla, pistiya va eyxorniya yordamida tozalashning fizikaviy, 
kimyoviy, biologik, mikrobiologik jarayonlari, ionlar metabolizmi, o‘simlik 
to‘qimalaridagi akkumulyatsiyasi kabi jihatlar o‘rganilgan. 
1
Шоякубов Р.Ш., Кутлиев Дж., Хайдарова Х.Н., Джуманиязова Г.И. Биотехнология массового
культивирования и использования пистии телорезовидной при биологической очистке сточных вод // 
Информационное сообщение № 433. – Ташкент: Фан, 1988. – 16 с. 

---

34