Sattarov abdumurod sattarovich oqava suvlardan sifatli ichimlik suvi olishda biotexnologik

2.1–rasm. Ilmiy tadqiqot uchun Toshkentdan keltirilgan yuksak suv 
o’simliklari 
 
Manba: Termiz davlat universieti “Tabiiy fanlar” fakulteti “Botanika” 
kafedrasida tasvirga olindi. 
 
Ular suv betida qalqib o‘suvchi, ko‘p yillik o‘simliklar bo‘lib, tropik va 
subtropik mintaqalarda keng tarqalgan. O’simliklarning butun tuzilishi (ildizlari, 
poyasi, barglari va gullari) erkin suzib yuradigan suv sathida joylashgan suv 
o’simliklaridir. Darhaqiqat, ildizlari suv havzasining tubiga borib taqalmagan va tez 
o’sib borayotgan ildizpoyalari orqali erkin ko’payadi. Uning asosiy vazifasi suvo’tlari 
tarqalishini oldini olish uchun suv yuzasini qoplash va ba’zi hollarda suvni tiniqlash 
va yoki filtrlashdir. Hozirgi paytda mazkur o‘simliklar O‘zbekiston sharoitiga 
muvaffaqiyatli introduksiya qilingan. 
Eyxorniya (Eichhornia crassipes (Solms.), Pontederiaceae) 
– suv giatsinti,
suv safsari deb ham ataladi,
suv yuzasida qalqib o‘suvchi o‘simlik bo‘lib, bo‘yi 30–
40 sm (2.2–rasm). Eyxorniyaning vatani – Janubiy Amerikadir. Eyxorniya dunyoning 
barcha tropik mintaqalarida tarqalgan. Eyxorniya tiniq yashil rangli o'ziga xos
shaklli barglardan iborat tubbarg hosil qiladi. Qoshiqsimon; silliq, yashil, yaltiroq 
tusdagi barg yaproqlari ovalsimon shaklda; chetlari tekis, simmetrik bo‘ylamasiga 
parallel joylashgan va tomirlari 
yirik bo’lganligi sababli
aniq ko‘rinib turadi. Bargning 

---

40 
pastki qismida bo'rtma bor, uning ichida g'ovak to'qima bor, shu tufayli o'simlik suvda 
saqlanadi, ya’ni barg bandlari asosida, havo bilan to‘lgan sharsimon etdor qismi 
aerenxima — o‘simlikni suv yuzasida qalqib turishini ta'minlaydi.
Ildizlari uzun (0,5 m gacha), butunlay suvga botgan. Popuksimon ikki tartibli 
ildiz tizimi tukchalari ikki tomonlama yaxshi shoxlangan. Birinchi tartibli (10–20 
dona) ildizlar qisqargan poyaning bo'g'imiga barg bandi birikkan joydan chiqadi. Juda
ko'p miqdordagi ikkinchi tartibli ildizlar (3 sm gacha uzunlikdagi) suvda gorizontal 
joylashadi
1
. 
Guli gigantga o'xshaydi, u pushti, ko'k yoki binafsha rangga ega bo'lishi 
mumkin. Suv giatsinti deb atalishi ham bejiz emas, gulidan kuchli yoqimli hid taralib 
turadi.
Eyxorniya yon novdalarining uchida yosh o'simtalarni hosil qilish orqali 
juda tez ko'payadi. Ekuv sharoitida eyxorniyani o'stirish uchun zarur ozuqa muhitlari
pistiyaniki kabidir. Eyxorniyaning yosh o'simliklarida tuguncha bo'lmaydi, ular
jadal vegetativ yo'l bilan ko'payadi. Vegetativ ko'payishi to'xtagan o'simliklarda
ko'sak shakllanadi. Eyxorniyaning urug'lari tuxumsimon, qo'ng'ir rangli mayda 
bo'ladi. 1000 ta urug'ining massasi 2,1–2,2 g ni tashkil qiladi
2
. 
1
Мустафоева Н. Классификация диатомовых водорослей на современном этапе проблема построения их 
филогенетической системы // Ботш. журн. - 2004. - 71, № 6 с. 713- 722.
2
Ergashev A., Otaboev SH., Sharipov R., Ergashev T. Suvning inson hayotidagi ekologik mohiyati. T., “Fan” 2009. -53b.

---

41