Sattarov abdumurod sattarovich oqava suvlardan sifatli ichimlik suvi olishda biotexnologik

2.2. Tadqiqot obyektlari sifatida olingan yuksak suv o’simliklarining 
biologiyasi 
Tadqiqotlarimizda obyekt sifatida har xil darajada ifloslangan ichimlik suvi, 
yuksak suv o‘simliklardan foydalandik.
Suv havzalarida o’sib rivojlanuvchi yuksak suv o’simliklari quyidagi 3 guruhga
bo'linadi;
– 1 guruh suv ostida o’suvchi suv o'tlari, bularga asosiy vakillaridan bo'lib,
tabiatda eng ko'p tarqalgan yashil suv o'simliklari: xlorella, xlamidomonada, 
yevgeniya va boshqa suv o'tlari kiradi;
1
Maxmudova I.M., Salohiddinov A.T. Qishloq va yaylovlar suv ta'minoti. O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim 
Vazirligining muvofiqlashtiruvchi Kengashi tomonidan oliy o'quv yurtlari talabalari uchun darslik sifatida tavsiya etilgan - Toshkent-
2013 y. – 20-24 b 

---

38 
– 2 guruh suv o'simliklari bo'lib bular asosan suv yuzasida qalqib o'sadigan 
o'simliklar kiradi, bularga eyxorniya, pistiya, ryaska, azolla va boshqa tur
o'simliklar kiradi;
– 3 guruh tanasining yarimi suvda o’suvchi yuksak suv o'simliklar guruhi bo'lib
hisoblanadi, bularga qamish, trasnik va boshqa tur o'simliklar kiradi. 
Yuqoridagi o'simliklar yer yuzida keng tarqalgan bo'lib suv o'tlarini turlari 4000 
ga yetadi, suv o'simliklarini turi esa, 3000 ga yaqinni tashkil etadi. Ulardan MDHda 
– 403 ta turi ma'lum. Respublikamiz suv havzalarida 100 dan ziyod yuksak suv va 
suv–botqoq o'simliklari turi uchraydi
1
. 
Umuman suv o'tlari va suv o'simliklarini tabiatda tutgan o'rni katta ahamiyatga 
ega bo'lib, ular tabiatda borayotgan turli jarayonlarda ishtirok etadi va hosildorligi
yuqori bo'lishi va tarkibidagi biologik faol moddalarni ko'p saqlash jihatidan boshqa 
yem xashak o'simliklardan ustun kelishi bilan ajralib turadi. Bundan tashqari
yuqorida o'simlik guruhlari, ayniqsa, suv yuzida qalqib o'sadigan o'simliklar biologik 
filtr vazifasini bajaradi va suvni kislorod bilan boyitadi.
Yuksak suv o’simliklari tabiatda keng tarqalgan bo’lib, ularning bir nechta 
turlari mavjud. Ular asosan suv havzalari, havza bo’ylarida ham namlik bo’lgan 
joylarda faol o’sib rivojlanadi. 
Suvning yuza qismida o’suvchi suv o’simliklari faol rivojlanib, kata 
miqdorda biomassa hosil qilganligi sababli, ular turli sohalarda qo’llanilmoqda.
Bularning turlari–azolla, ryaska, pistiya, eyxorniya va boshqalar tabiiy suv 
havzalarida uchraydi. Pistiya va eyxorniya o’simliklari subtropik sharoitlardan olib 
kelinib, O’zbekiston sharoitida o’sib rivojlanishga moslashtirilgan. Pistiya va
eyxorniya o’simliklarining oqova suvlardan faol rivojlanib, suvlarni har xil
ifloslanishdan tozalash darajasi, ko’pchilik olimlar tomonidan o’rganilgan. 
Tadqiqot obyekti sifatida olingan yuksak suv o‘simliklari quyidagilar: 
eyxorniya (Eichhornia crassipes (Solms.), Pontederiaceae), Pistiya (Pistia stratiotes 
(L.), Araceae), Azolla (Azolla carolinana, Azollaceae), Kichik ryaska (Lemna minor) 
(2.1–rasm).
1
Скрепников Н. К. Право водопользование, водопотребления и охрана вод. - -Т.: -2011. -352 с. 

---

39