Сборник докладов и тезисов

Bog’lovchilar asosida kompleks o’g’itlar olish 
Sanoatda ishlab chiqariladigan azotli o’g’itlar (Kmd va As)dan NMg 
o’g’itlarning 
asosiy 
farqi, 
tarkibida 
sekin 
eruvchan 
“KAs+sement” 
kompozitsiyasidan iborat magniy birikmalarining mavjudligidir. 
Bog’lovchilar asosida uzoq muddatli ta’sirga ega bo’lgan kompleks o’g’itlar 
olishning mohiyati KAs eritmasini (yoki alohida Kmd va As) granulalashdan avval 
MgO suspenziyasi bilan magniyli tuzlar eritmasida (MgSO
4
yoki Mg(NO
3
)
2
) 
aralashtirish. Aralashmaning sekin qotishi natijasida gomogen kompozitsiya hosil 
bo’lib, u qotish jarayonida turli usullarda donadorlanadi (masalan: ekstruziya 
usulida). Yakuniy mahsulot qotgandan keyin (2-4hafta) kompleks magniy tutgan 

---

Международная научно-техническая конференция. Фергана - 2020 
171 
o’g’itning mustahkam, sekin eruvchan va kam gigroskop granulalarini tashkil 
etadi.
Sement asosidagi tavsiya etilayotgan o’g’itlarning ustunlik (afzallik)lari 
quyidagilardan iborat: 
-3ta asosiy shakldagi azot mavjudligi; 
-bir nechta ozuqa elementlarining mavjudligi; 
-ozuqa elementlarini nisbatlarini boshqarish imkoniyati; 
-erish tezligini hududning iqlim sharoitlariga moslash imkoniyati; 
-yirik yopishqoq bo’lmagan granulalarni olish imkoni mavjudligi; 
-germetik qadoqning zarurati yo’qolishi; 
-o’g’itlarning neytrallash effekti mavjudligi; 
-texnologiyaning soddaligi. 
Tavsiya etilayotgan NMg o’g’itlarning asosiy kamchiliklari: azot 
miqdorining 
kamayishi 
(magniy 
bilan 
qisman 
aralashishini 
hisobiga), 
yog’ingarchilik kam bo’lgan davr uchun hosildorlikning sezilarsiz ortishi. 
Magnezial bog’lovchi asosida NMgli o’g’it olishning turli variantlari 
mavjud. Buning uchun MgOni qotishi uchun nafaqat magniyning MgSO
4
, 
Mg(NO
3
)
2
tuzlari, balki ishlatilgan kislotalar yoki kislotalar aralashmalarini ham 
qo’llash mumkin.[3] 
Xulosa qilib aytganda, noan’anaviy agrorudali xom ashyolardan foydalanish 
hozirgi kundagi dolzarb masalalardan hisoblanadi. Chunki borgan sari kamayib 
borayotgan boyitilgan xom ashyolar fonida, ularga bo’lgan talab ortib bormoqda. 
Kam energiya sarflovchi, past sifatli hamda ishlab chiqarish chiqindilari sanalmish 
ikkilamchi xom ashyolardan mahsulotlar ishlab chiqarish iqtisodiy jihatdan muhim 
va zarurdir. 
Foydalanilgan adabiyotlar 
1. Авдонин, Н.С. Агрохимия / Н.С.Авдонин. - М.: МГУ, 1982. - 343 с. 
2. Технология минеральных удобрений / М.Е. Позин. - Л.: Химия, 1989. 
3. Хузиахметов Р.Х. Физико-химические основы переработки 
нетрадиционного агрорудного сырья на пролонгированные комплексные 
минеральные удобрения: диссертация. – Казань.: Изд-во КНИТУ, 2017.3-
14 с.