Сборник V международной


ROSMARINUS OFFICINALIS УСИМЛИГИНИНГ ТУПРОК ШАРОИТИДА


Download 5.86 Mb.
Pdf ko'rish
bet182/355
Sana08.08.2023
Hajmi5.86 Mb.
#1665910
1   ...   178   179   180   181   182   183   184   185   ...   355
Bog'liq
ibn sino

ROSMARINUS OFFICINALIS УСИМЛИГИНИНГ ТУПРОК ШАРОИТИДА 
ИССИКХОНА ВА ДАЛА МАЙДОНЛАРИДА КАЛАМЧАЛАР ОРКАЛИ 
УСТИРИЛГАН КУЧАТЛАРНИ ФЕНОЛОГИК КУЗАТИШЛАР ОЛИБ БОРИШ
Тайирова Д.Б., Намозов Ф.Ш., Каюмов Ф.С.
Тошкент фармацевтика институти 
e-mail: dilobartayirova@mail.ru, tel. (91) 339-98-78
Долзарблиги. 
Доривор розмарин 

Rosmarinus officinalis L. чала бута шаклидаги 
Ясноткадошлар- Lamiaceae оиласига мансуб усимлик. Ёввойи холда Европа ва Африка давлатларида 
тархалган булиб, 2000 йил мухаддам маданийлаштирилганлиги ва хозирда бу усимлик катта 
майдонларда Испания, Франция, Жазоир, Югославия ва Хиндистонда экиб устирилиши ани^ланган. 
Усимликнинг ер устки хисмида 0,47-0,58% розмарицин, изоразмарицин алкалоиди ва 1,2% гача 
эфир мойи са^лаши ани^ланган.
Усимликдан ажратиб олинган эфир мойлари артериал хон босимини пасайтириши, мия хон 
томирларида хон айланишини яхшилаш, бош айланишини тухтатиш, вахимали хис хаёжонни 
олдини олиш, хотирани мустахкамлаш, куриш хобилиятини яхшилаш хусусиятларга эга. Юрак ва 
ошхозон фаолиятини яхшилаб хотирани мустахкамлайди. Асаб мушаклари тизимининг ишларини 
яхшилайди. Бугин огрихларини камайтиради. Теридаги хар хил тошмаларни, экзема, хичиш ва 
куйганни даволайди. Соч тукилишини камайтириб, хазгохни йухотади. Тиббиётда розмарин валидол 
таркибига хушилади. У аьзоларни нохулай факторлардан сахлайди. Иммун тизимини яхшилайди.
125


Тиш пасталари таркибига кошилиб суртмалар тайёрлашда ишлатилади. Озик овкат саноатида эса 
зиравор сифатида баргларидан фойдаланилади. Ушбу усимликни тиббиёт амалиётига тадбик этиш 
максадида уни устириш технологиясини ишлаб чикиш долзарб масаладир.
Максад. 
Rosmarinus officinalis L. усимлигининг тупрок шароитида иссикхона ва дала майдон- 
ларида каламчалар оркали устирилган кучатларни фенологик кузатишлар олиб бориш.
Натижалар. 
Тупрокка экилган усимликларнинг биринчи ун кунликда баргларининг тукилиб 
кетмаслиги каламчаларда ён илдизчаларнинг 1,0-1,5 см гача усиши кузатилади. Хар бир каламча- 
ларда 10-15 тагача илдизларнинг усиб чи^иши кузатилади. Барг култигидан куртакчалар усиб чика 
бошлайди. Куртаклардан 2-4 гача ланцетсимон барглар пайдо булиши кузатилди. Бир ой давомида 
барг култигидан куртакларни 2,5-3,0 см усиши уларда 6-8 та баргларнинг усиши кузатилди.
Иккинчи ойида барг култигидаги куртакларни усиши кузатилди, 3-4 тасини усиши кузатилди. 
Учинчи ойнинг охирида усиб чиккан куртакларнинг буйи 6-7 см ни ташкил этди.
Бу вактда илдизлар сони 8-15 тагача булиб, уртача узунлиги 8,5 см ни ташкил этади 
Кейинги ойларда хам усиш жадал бориши аникланди. Поядаги аввалги ва янги баргларнинг ранги 
узгармаслиги аникланди.
Март ойининг охирида нихолларда 3-4 та поянинг усиб чикиши, уларнинг узунлиги 10-20 см 
гача борганглиги уларда баргларнинг сони 30-36 та гача булиши, баргларнинг буйи 2,0-3,5 см эни 
еса 4,0-4,5 мм гача булиши кузатилди. Олиб борилган натижалар шуни курсатадики, химояланган 
тупрокда устирилган каламчаларни 90-96% кукариб чикиб, уларни очик майдонда устириш мумкин.
Хулосалар. 
Хрзирги кунда табиий доривор усимликлардан олинадиган хомашёларга талаб 
юкори булгани сабабли юртимизда куплаб плантация майдонлари илмий текшириш институтлари 
билан хамкорликда сифатли мах,сулот олиш буйича бир канча ишлар амалга ошириб келинмокда. 
Хулоса урнида шуни айтиш мумкинки, доривор усимликларни купайтириш усулларини такомиллаш- 
тириш х,амда мах,аллийлаштириш амалий а^амиятга эга.

Download 5.86 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   178   179   180   181   182   183   184   185   ...   355




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling