Nazariy fizika fani fizikaning barcha bo’limlari, oliy matematikaning differentsial va integral hisobi, ehtimollar nazariyasi, matematik statistika, astoronomiya va astrofizika, tabiiy-ilmiy va boshqa fanlar bilan uzviy bog'langan.
«Nazariy fizika»ni o‘zlashtirgan talaba makro va mikro dunyodagi moddalaming tuzilishi, ulaming tashkil etuvchilarning xususiyatlarini, ulardagi turli jarayonlaming o’tish modellari va nazariyalari haqidagi qonuniyatlarini o'rganadi, yangi axborot texnologiyalarini qo‘llab, olgan bilimlari pedagogik va ilmiy faoliyatida qo‘llaydi.
“Nazariy ftzika” fanini o‘qitishda yangi ta'lim texnologiyalari, elektron plakatlar, tarqatma materiallar, elektron darsliklar va qo’llanmalar, virtual laboratoriyalar, internet ma’lumotlari, lokal tarmoqdagi turli o‘quv, ilmiy bilimni nazorat qilish bo‘yicha ma’lumotlar jamlamasidan foydalaniladi. Mustaqil ta'lim, aqliy hujum, vaziyatli masalalami yechish, disskusiya, rolli o‘yinlar, referatlar yozish kabi pedagogik usullar bilan fanning o‘qitilishi amalga oshiriladi.
- “Nazariy fizika” fanini o‘qitishdan maqsad - talabalarda, bo’lajak fizika o'qituvchisiga zarur bo’lgan darajada: makro va mikro dunyoda modda va maydonning harakat qonunlarini nazariy jihatdan asoslash, moddaning va uni tashkil etgan mikrozarralar xossalarini o‘rganish, mikro va makroskopik sistemalaming turli holatlari nazariyasi, ularning fizik modellari xaqida nazariy bilim, ko‘nikma va malaka shakllantirishdir.
|
Ma’ruza mavzulari
|
Soat
|
|
4-semestr
|
|
|
1-Modul. Klassik mexanika.
|
|
1
|
Nazariy fizika va Olam manzarasi
|
|
|
Olamning klassik manzarasi. Nazariy fizika fani maqsad va vazifalari. Gravitasion, elektromagnit, kuchli va kuchsiz maydonlar. Ularning ta'sir doirasi. Olamning zamonaviy ilmiy konsepsiyasi.
|
2
|
2
|
Fizika qonunlarining simmetriyasi
|
|
|
Simmetriya shartlati, Fizik tizimlarning yuqori va past simmetriyasi. Energiya saqlanish qonunini vaqt birjinsliligi bilan bog‘liqligi. Impuls saqlanish qonunini fazo birjinsliligi bilan bog'liqligi. Impuls momentini saqlanish qonunini fazo izotropligi bilan bog'liqligi. Ko‘chish, siljish va buralishga nisbatan fizik tenglamalarni invariantligi. Xarakat integrallari.
|
2
|
3
|
Klassik mexanikaning asosiy tushunchalari
|
|
|
Absolyut qattiq jism, absolyut erkin zarra, moddiy nuqta modeli, uzluksiz muhit modeli. Mazkur tushunchalarni klassik mexanika masalalarida qo’llash. Ularning qo'llanish doirasi.
|
2
|
4
|
Eng kichik ta'sir prinsipi Lagranj funksiyasi, Lagranj tenglamalari
|
|
|
Klassik mexanikada variasion prinsiplar. Ferma prinsipi. Eng kichik ta'sir prinsipini mohiyati. Eyler tenglamalari. Absolyut erkin bitta zarra uchun Lagranj funksiyasi. Birinchi turdagi Lagranj tenglamalari.
|
2
|
5
|
Potensial va nopotensial kuchlar uchun Lagranj tenglamalari
|
|
|
Ikkinchi turdagi Lagranj tenglamalari. Potensial kuchlar xossalari. Nopotensial kuchlar xossalari. Ikkinchi turdagi Lagranj tenglamalatini tuzish.
|
2
|
6
|
Saqlanish qonunlari va Lagranj tenglamalari
|
|
|
Energiyani saqlanish qonunini birinchi tur Lagranj tenglamasidan keltirib chiqarish. Impuls saqlanish qonunini birinchi tur Lagranj tenglamasidan keltirib chiqarish. Impuls momentini saqlanish qonunini birinchi tur Lagranj tenglamasidan keltirib chiqarish.
|
2
|
7
|
Kichik tebranishlar, erkin va majburiy tebranishlar
|
|
|
Cho’zilgan (siqilgan) prujinaning elastiklik energiyasi. Prujinaning kichik (erkin) tebranishlari uchun Lagranj funksiyasini tuzish. Uning asosida Lagranj tenglamasini tuzish va yechish. Mos ravishda majburiy tebranishlar uchun Lagranj tenglamasini tuzish va yechish. Rezonans shartlarini o'rganish.
|
2
|
8
|
Markaziy simmetrik maydonda zarra xarakati
|
|
|
Markaziy simmetriyaga ega potensial maydonlaming xususiyatlari. Elektrostatik, gravitasion maydonlar ucun Gauss teoremasi. Markaziy simmetrik maydonda zarra xarakati traektoriyalari. Markaziy simmetrik maydonda zarra xarakat integrallari:
impuls momenti, to‘la energiya. Markaziy simmetrik maydonda zarra xarakat tenglamasi. Ikki jism masalasi.
|
2
|
9
|
Markaziy simmetrik maydonda zarra sochilishi
|
|
|
Rezerford formulasi. Effektiv va to'liq sochilish kesm tushunchasi. Differensial va integral sochilish kesimi. Markaziy simmetrik maydonda zarra sochilishi kesimi. Kulon maydonida zaryad sochilishi kesimi xisoblash.
|
2
|
10
|
Qattiq jism mexanikasi, inersiya momenti tenzori
|
|
|
Uzluksiz muxit taqribi. Uzluksiz muxit uchun Nyuton dinamika qonunlari. Qattiq jismning murakkab xarakati. Qutb tushunchasi. To‘g‘ri geometrik shaklga ega qattiq jismlaming inersiya momentini nazariy yo‘l bilan aniqlash. Qattiq jism inersiya momenti tushunchasi. Qattiq jismning massa markazi.
|
2
|
11
|
Kanonik tenglamalar, Puasson qavslari
|
|
|
Klassik mexanikada kanonik, kontakt va urinma almashtirishlar. Gamilton- Yakobi tenglamalari. Qo‘sh fizik katalliklar. Puasson qavslarini xossalari.
|
2
|
12
|
Zarralar to‘qnashishining nazariyasi
|
|
|
Zarralarning elastik va noelastik toqnashuvlari. Zarralaming absolyut elastik va noelastik toqnashuvlari. Tiklanish koeffisienti. Ikki zarra to‘qnashuvi. Markaziy toqnashish. To‘qnashuvlarda saqlanish qonunlari. Massa markazi va laborator sistemalar.
|
2
|
13
|
Relyativistik mexanikaga kirish. Lorens almashtirishlari
|
|
|
Mahsus nisbiylik nazariyasi postulatlari. Yorug‘lik tezligini sanoq sistemaga bog‘liq emasligi. Yaqin ta’sir tamoyili. Lorens almashtirishlarini keltirib chiqarish. To‘rt o‘ lchovli fazo-vaqt.
|
2
|
14
|
Parametrik rezonans
|
|
|
Rezonans sharti. Mexanik sistemalarda rezonans shartini o‘rganish. Diskret mexanik tizimlarda parametrik rezonans bo'lish shartlarini o‘rganish. Mos ravishda Lagranj tenglamalarini yechish.
|
2
|
15
|
Uzluksiz muxit mexanikasi elementlati. Diskret mexanika elementlari
|
|
|
Ideal suyuqliq uchun Bernulli tenglamalarini echish. Bernulli va Eyler tenglamalarini integrallash. Gaz dinamikasi tenglamalari. Nav'e-Stoks tenglamasi. Mexanizmlar va mashinalar ishlash prinsiplari. Bo‘g’lanish turlari. Krivoship- shatunli mexanizmlar. Tasmali uzatishlar. Tishli uzatishlar. Diskret mexanik sistemalar.
|
2
|
16
|
Zarba nazariyasi elementlari. Ko‘p erkinlik darajasiga ega mexanik sistemalarning tebranishlari
|
|
|
Zarba (kuch) impulsi. Zuriqish. Jismlarning o‘ta kuchii to‘qnashuvi. Elastik va plastik defomiasiya. Zarba nazariyasining asosiy teoremalari. Sistemani erkinlik darajasini aniqlash usullari. Ikki o‘zaro bog‘langan mayatniklami tebranishi. Turg'un tebranishlar. Tebranishlar spektri.
|
2
|
17
|
О‘zgaruvchan massali mexanika elementlari. Klassik mexanika fanining qo‘shimcha mavzulari
|
|
|
Reaktiv xarakat. Reaktiv xarakat uchun Mesherskiy tenglamasi. Ikki, uch, to‘rt va n- bosqichli raketa. Siolkovskiy formulasi. Mashinalaming tormozlanish yo‘lini aniqlash usullari. Qushlarning uchish mexanizmi o'rganish. Kepler qo'nunlari. Laplas vektorini asriy siljishi. Ekvivalentlik prinsipi.
|
2
|
|
Jami:
|
34
|
|
5-semestr
|
|
|
2-modul. Elektrodinamika.
|
|
1
|
Elektrodinamikaga kirish
|
2
|
|
Elektrodinamikaning predmeti, ob'ekti, asosiy tushunchasi, matematik apparati.
|
|
2
|
Elektromagnit o‘zaro ta'sir
|
2
|
|
Elektromagnit o‘zaro ta'sir va uning xarakteristikalari. Foton.
|
|
3
|
Elektr zaryadi va elektromagnit maydon
|
2
|
|
Elektr zaryad, zaryad zichligi. Vakuumdagi elektromagnit maydon.
|
|
4
|
Elektromagnit maydonning zaryadli zarraga ta'siri
|
2
|
|
Elektromagnit maydonning zaryadli zarraga ta'siri. Lorents kuchi.
|
|
5
|
Elektrodinamikaning eksperimental asoslari
|
2
|
|
Elektrodinamikaning eksperimental asoslari.
|
|
6
|
Elektromagnit induksiya hodisasi
|
2
|
|
Elektromagnit induksiya hodisasi. Maksvell siljish toki.
|
|
7
|
Elektrodinamikada sababiyat printsipi
|
2
|
|
Maksvell-Lorens tenglamalari. Elektrodinamikada sababiyat printsipi.
|
|
8
|
Elektromagnit maydon energiyasi. Elektromagnit maydon impulsi
|
2
|
|
Elektromagnit maydon energiyasi, energiyaning saqlanish qonuni. Elektromagnit maydon impulsi, impulsning saqlanish qonuni.
|
|
9
|
Elektromagnit maydon potensiallari. Elektromagnit maydon potentsiallari
|
2
|
|
Elektromagnit maydon potensiallari. Skalyar potensial. Elektromagnit maydon potentsiallari. Vektor potensial.
|
|
10
|
Statsionar elektromagnit maydon. Elektromagnit to'lqiniar
|
2
|
|
Statsionar elektromagnit maydon. Elektromagnit to'lqinlar.
|
|
11
|
Relyativistik elektrodinamika. Relyativistik elektrodinamika
|
2
|
|
4-kattaliklar. Ulaming mazmuni. 3-kattaliklar bilan bog'lanishi. Elektrodinamikaning relyativistik ifodasi.
|
|
12
|
Modda (muhit)dagi elektromagnit maydon.
|
2
|
|
Modda (muhit)dagi elektromagnit maydon.
|
|
13
|
Modda (muhit)dagi elektromagnit maydon xususiyatlari
|
2
|
|
Modda (muhit)dagi elektromagnit maydon xususiyatlari.
|
|
14
|
Modda(muhit)dagi eletromagnit maydon energiyasi
|
2
|
|
Modda(muhit)dagi eletromagnit maydon energiyasi.
|
|
15
|
Modda(muhit)dagi eletromagnit maydon impulsi
|
2
|
|
Modda(muhit)dagi eletromagnit maydon impulsi.
|
|
|
Jami:
|
30
|
|
6-semestr
|
|
|
3-modul. Kvant mexanika
|
|
1
|
Kvant mexanika eksperimental asoslari
|
2
|
|
Kvant mexanika eksperimental asoslari.
|
|
2
|
Kvant fizikaning vujudga kelishi-issiqlik nurlanishi
|
2
|
|
Kvant fizikaning vujudga kelishi-issiqlik nurlanishi. Reley-Jins, Vin va Plank formulalari.
|
|
3
|
Yorug'likning korpuskulyar nazariyasi
|
2
|
|
Yorug'likning korpuskulyar nazariyasi. Fotoeffekt va uning qonulari.
|
|
4
|
Yorug'lik kvanti-fotonning moddalarda sochilishi
|
2
|
|
Yorug'lik kvanti-fotonning moddalarda sochilishi. Kompton effekti.
|
|
5
|
Atomning barqarorligi
|
2
|
|
Atomning barqarorligi, Spektrial seriyalar va energetik sathlar.
|
|
6
|
Vodorodsimon atomlar uchun Bor modeli
|
2
|
|
Vodorodsimon atomlar uchun Bor modeli. Yadro harakatiga tuzatish. Bor nazariyasining eksperimental tasdig'i.
|
|
7
|
Zarralarning to‘lqin xossalari
|
2
|
|
Zarralaming to'lqin xossalari. De-Broyl g‘oyasi va to'lqini.
|
|
8
|
Geyzenberg noaniqlik munosabatlari
|
2
|
|
Geyzenberg noaniqlik munosabatlari. Kvant mexanikaning matematik apparati.
|
|
9
|
O‘rtacha qiymat va xususiy funksiya va xususiy qiymat
|
2
|
|
O‘rtacha qiymat va xususiy funksiya va xususiy qiymat. Operatorlar.
|
|
10
|
Shryodingerning statsionar va nostatsionar tenglamalari
|
2
|
|
Shryodingeming statsionar va nostatsionar tenglamalari, to'lqin funksiyaning statistik talqini.
|
|
11
|
Bir o‘lchamli fazoda-Shryodinger tenglamalarini yechish
|
2
|
|
Bir o‘lchamli fazoda-Shryodinger tenglamalarini yechish. Potensial o‘ra masalasi.
|
|
12
|
Garmonik ossillyator. Potensial to‘siq va tunnel effekt.
|
2
|
|
Garmonik ossillyator. Potensial to‘siq va tunnel effekt.
|
|
13
|
Vodorod atomining kvant mexanik nazariyasi
|
2
|
|
Vodorod atomining kvant mexanik nazariyasi. Vodorod atomi uchun Shryodinger tenglamasi va uni yechish.
|
|
14
|
Spin. Shtern-Gerlax tajribasi. Kvant sonlari
|
2
|
|
Spin. Shtern-Gerlax tajribasi. Paulining ma’n etish prinsipi. Kvant sonlari. Mendeleev elementlar davriy sistemasi.
|
|
15
|
Zarralar sistemasining kvant mexanikasi. Vodorod molekulasi
|
2
|
|
Zarralar sistemasining kvant mexanikasi. Fermionlar va bozonlar. Vodorod molekulasining hosil bo'lishi. Almashinuv energiyasi.
|
|
|
Jami:
|
30
|
|
7-semestr
|
|
|
4-modul. Statistik fizika va termodinamika.
|
|
1
|
Statistik fizika va termodinamikaning predmeti va metodi
|
2
|
|
Statistik fizika va termodinamikaning predmeti va metodi: a) sistema hoiatini termodinamik tavsiflash; b) sistema holatini dinamik tavsiflash; v) muvozanatli va nomuvozanatli holatlar
|
|
2
|
Statistik fizikaning asosiy tushunchalari
|
2
|
|
Statistik fizikaning asosiy tushunchalari: o‘rtacha kattaliklar, mikroskopik holat va statistik ansambl, taqsimot funksiyasi, termodinamik ehtimollik
|
|
3
|
Gibbsning mikrokanonik, kanonik va katta kanonik taqsimot funksiyalari
|
2
|
|
Gibbsning mikrokanonik, kanonik va katta kanonik taqsimot funksiyalari, holat integrali
|
|
4
|
Statistik termodinamikani asosiy munosabati
|
2
|
|
Statistik termodinamikani asosiy munosabati. Issiqlik va ish. Termodinamikaning I - qonuni. Holat tenglamalari
|
|
5
|
Termodinamikaning I - qonunini tatbiqi
|
2
|
|
Termodinamikaning I - qonunini tatbiqi. Issiqlik sig'imi. Termodinamik jarayonlar va ulaming tenglamalari
|
|
6
|
Qaytar va qaytmas jarayonlar
|
2
|
|
Qaytar va qaytmas jarayonlar. Termodinamikaning II-qonuni. Entropiya. Termik va kalorik holat tenglamalari orasidagi bog‘lanish
|
|
7
|
Termodinamik funksiyalar metodi
|
2
|
|
Termodinamik funksiyalar metodi. Kimyoviy potensial. Maksvell
munosabatlari
|
|
8
|
Fazalar muvozanati
|
2
|
|
Fazalar muvozanati. Gibbsning fazalar qoidasi. Birinchi va ikkinchi tur fazaviy o‘tishlar. Klapeyron-Klauzius va Erenfest tenglamalari. Kritik holat. Uchlik nuqta
|
|
9
|
Kanonik taqsimotdan Maksvell-Bolsman taqsimotini topish
|
2
|
|
Kanonik taqsimotdan Maksvell-Bolsman taqsimotini topish. Maksvell tezliklar taqsimoti. Barometrik formula
|
|
10
|
Real gazlar statistikasi
|
4
|
|
Real gazlar statistikasi. Van-der-Vaals tenglamasi
|
|
11
|
Kvant statistik fizika
|
4
|
|
Kvant statistik fizika. Fermionlar va bozonlar. Fermi-Dirak va Boze-Eynshteyn taqsimot funksialari
|
|
12
|
Fermi-Dirak statistikasining tatbiqi
|
4
|
|
Fermi-Dirak statistikasining tatbiqi. Zonalar nazariyasi. Past temperaturali ob'ektlar
|
|
13
|
Boze-Eynshteyn statistikasining tatbiqi
|
4
|
|
Boze-Eynshteyn statistikasining tatbiqi. Fotonlar. Plank formulalari
|
|
14
|
Qattiq jisimlarning issiqlik sig'imi
|
4
|
|
Qattiq jisimlaming issiqlik sig'imi. Eynshteyn va Debay nazariyalari. Fononlar.
|
|
|
Jami:
|
38
|
|
Umumiy
|
132
|
