Semiriw, tu’rleri, patogenezi, a’hmiyeti

Semiriw, tu’rleri, patogenezi, a’hmiyeti

• Tayarlag’an: QMI Emlew isi fakulteti talabasi

Jumabaeva Miyassar

REJE:

• Semizlik
• Semizlik tu’rleri
• Sebepleri
• Diagnozi
• Dene massasi indeksi

Semizlik

• Semizlik (lat. adipositas – “semizlik” ha’m lat.obesitas–“toliqliq, semizlik”) –may toplaniwi, dene salmag’inin’ may toqimalari esabina artiwi. May toqimasi da fiziologik zaxiralarda, ha’m su’t bezleri, san, qarin tarawinda jiynalip bariwi mu’mkin.

Sebepleri:

• Aziq-awqat qabil qiliw ha’m energiya sariplaw ortasindag’I ten’salmaqliqtin’ buziliwi, yag’niy aziq-awqat o’nimlerin ko’p qabil qiliw ha’m energiyani kem sariplaw
• Asqazan asti bezi, bawir jin’ishke ishek ha’m juwan ishekler iskerliginde buziliwlar
• Genetik buziliwlar

Semizlikke to’mendegi faktorlar tu’rtki boliwi mu’mkin

• Kem ha’reket turmis ta’rizi
• Genetik faktorlar
• Bazi kesellikler, tiykarinan endokrin kesellikler
• Prader-Villi sindromi
• Gipotalamusdin’ disfunkciyasi
• Uyqig’a toymasliq
• Psixotrop preparatlar
• Garmonal kontraceptivler
• Insulin ha’m insulin sekreciyasi stimulyatori

Semizlik tu’rleri

• Semizlik da’rejelerine (may toqimalarinin’ mug’dari) ha’m tu’rlerge (onin’ rawajina alip kelgen sebeplerge ko’re) bo’linedi.
• Semirip ketiw qantli diabet, gipertoniya ha’m artiqsha salmaqtin’ barlig’I menen baylanisli basqa keselliklerge alip keledi.
• JSST klassifikaciyasina ko’re, bel koleminin’ erkeklerde 94sm ha’m hayallarda 80sm den ziyatlig’I semizlik penen baylanisli kesellikler qa’wipin asiradi.

Diagnoz

• A’meliy medicinada semiriwdi aniqlaw ushin ko’binese dene massasi indeksi (DMI) isletiledi.
• Sonday-aq DMI nen pariqli ra’wishte insannin’ fizikaliq qa’wmetin de esapqa alatug’in Borngardt indeksi de a’melde qollaniladi

Dene massasi indeksi

• Artiqsha salmaqti aniqlaw ko’rsetkishi dene massasi indeksi.
• DMI=dene awirlig’i/uzinlig’i2 (kg/m2).
• 2000-jilda JSST mongoloid rasasi ushin artiqsha salmaq bosag’asin 25 den 23 kg/m2 g’a shekem, semizlik bosag’asin 30 dan 25kg/m2 g’a shekem tu’siriwin usinis etdi.
• DMI 40 ha’m onnan joqari bolsa, ha’tte semizlik belgileri bolmasa da, onda morbid (kesellikli) semirip ketiw haqqinda aytiladi.

Dene massasi indeksi

Paydalanilg’an a’debiyatlar:

• R.Azimov. Patofiziologiya. Tashkent 2010
• O.A.Husinov. Patologiyaliq fiziologiyadan a’meliy sabaqliq ushin qollanba. 2008
• http://ziyonet.uz
• http://avitsena.uz