Sh. Merajova
Mustaqil bajarish uchun mashqlar
Download 1.42 Mb. Pdf ko'rish
|
matematik fizika tenglamalaridan masalalar toplami
Mustaqil bajarish uchun mashqlar (1) yoki (2) formulalar yordamida quyidagi chegaraviy masalalarni yeching.
1. u t =4u xx +t+e t ,
u| t=0 =2 2.
u t =u xx +3t 2 ,
t=0 =sinx 3.
u t =u xx +e -t cosx,
t=0 =cos x 22
4. u t =u xx +e t sinx,
t=0 =sin x 5.
u t =u xx +sint,
t=0 = 2
e
6. 4u t =u xx ,
u| t=0 = 2 2 x x e
7. u t =u xx ,
u| t=0 = 2
xe
8. 4u t =u xx ,
u| t=0 = 2 sin x xe
b) (n=2) 9. u t =∆u+e t ; u| t=0 =cosx siny 10. u t =∆u+sint sinx siny ; u| t=0 =1 11.
u t =∆u+cos t ; u| t=0 = 2 2 y x xye 12.
8u t =∆u+1 ; u| t=0 =e -(x-y)
13. 2u t =∆u ; u| t=0 =cosxy c) (n=3) 14.
u t =2∆u+tcos x ; u| t=0 =cosy sinz 15.
u t =3∆u+e t ; u| t=0 = sin (x-y-z) 16.
4u t =∆u+sin2z ; u| t=0 = 4 1 sin2z+ 2
e
17. u t =∆u+cos(x-y+z) ; u| t=0 =e -(x+y-z)
18. u t =∆u ; u| t=0 =cos(xy) sinz d) Quyidagi Koshi masalalarini yeching
u t =∆u, u| t=0 =u 0 (x), n R x
bu yerda u 0 quyidagicha aniqlanadi: 19.
n k k x u 1 0 cos
20. 2 0
e u
21. 2 1 0 x n k k e x u
22. 2 1 0 sin
x n k k e x u
23. 2 1 0 n k k x e u
23
5. O ‘zgaruvchilarni ajratish (Furye) usuli 5.1 Giperbolik turdagi tenglama Uchlari x=0 va x=l nuqtalarda mahkamlangan tor tebtanishi tenglamasi masalasi uchun Furye yoki o‘zgaruvchilarni ajratish usulini bayon qilamiz. Bu masala quyidagi tenglamaga keladi: 2 2
2 2
u a t u
(1) Boshlang‘ich shartlar: ), (
0 0
u u t ), ( | 1 0
u u t t
(2)
Chegaraviy shartlar: , 0 | 0 x u 0 |
x u
(3) Dastlab, (1) tenglamaning xususiy yechimlarini quyidagi korinishda qidiramiz: ) (
( ) , ( t T x X t x u ,
(4) bu funksiyalr aynan nolga teng emas va (3) chegaraviy shartlarni qanoatlantirsin.
(4) funksiyani (1) tenglama qo‘yib quyidagi oddiy differensial tenglamalarga kelamiz: 0 ) ( ) ( ' ' 2
T a t T ,
(5) 0 ) ( ) ( ' ' x X x X ,
(6) bu yerda const .
Chegaraviy shartlar quyidagicha bo‘ladi: 0 ) ( , 0 ) 0 (
X X .
(7) Natijada biz Shturm-Liuvill (6)-(7) masalasiga kelamiz.
Bu masalaning xos sonlari: ,... 2 , 1
2 k l k k
Va bu xos sonlarga quyidagi xos funksiyalar mos keladi: l kx l x X k sin 2 ) ( .
24
k bo‘lganda (5) tenglama quyidagi umumiy yechimga ega: l at k b l at k a t T k k k sin cos
) ( , shuning uchun l x k l at k b l at k a t T x X t x u k k k k k sin
sin cos
) ( ) ( ) , (
funksiya har qanday k a va
k b uchun (1) masalani va (3) chegaraviy shartlarni qanoatlantiradi.
(2)-(3) shartlarni qanoatlantiruvchi (1) masalaning yechimini qator ko‘rinishida qidiramiz: 1 1 sin sin
cos ) ( ) ( ) , (
k k k k k l x k l at k b l at k a t T x X t x u
(8)
Agar bu qator tekis yaqunlashuvchii bo‘lib, uni hadma-had ikki marta differensiallash mumkin bo‘lsa, u vaqtda qator yig‘indisi (1) tenglamani va (3) chegaraviy shartlarni qanoatlantiradi.
a va
k b doimiy koeffisiyentlarni shunday aniqlaymizki (8) qator yig‘indisi (2) boshlang‘ich shartlarni qanoatlantirsin, quyidagi tengliklarga kelamiz:
1 0 sin ) ( k k l x k a x u
(9)
1 1 sin ) ( k k l x k b l a k x u (10) (9) va (10) formulalar ) ( 0 x u va
) ( 1 x u funksiyalarning (0,l) intervalda sinuslar bo‘yicha Furye yoyilmasini beradi. Bu yoyilmalarning koeffisiyentlari quyidagi formulalar bilan topiladi: dx l x k in s x u l a l k 0 0 ) ( 2 dx l x k in s x u a k b l k 0 1 ) ( 2
u tt =u xx +u, (0 x=0 =0, u| x=l =t, u| t=0 =0, u t | t=0 = l x . 25
Chegaraviy shartlar noldan farqli bo‘lgni uchun, yechimni w v u ko‘rinishda qidaramiz, bu yerda
( ) ( ) ( 1 2 1
t l x t w ,
t t ) (
, 0 ) ( 2 1 . U holda l xt t x w ) , ( , yechim esa l xt t x v t x u ) , ( ) , ( (*) ko‘rinishda bo‘ladi. Yechimdagi ) ,
x v funksiya quyidagi masalani qanoatlantiradi: v tt =v xx +v+ l xt , (0 x=0 =0, v| x=l =0, u| t=0 =0, u t | t=0 =0. (11) Berilgan tenglamaning 1 2
l n n - xos sonlarini va x l n sin xos funksiyalarini aniqlaymiz. Shunga asosan yechimni quyidagi ko‘rinishda qidiramiz:
1 sin
) ( ) , (
n x l n t g t x v . (12) Tenglamaning ozod hadi
) , ( funksiyani Furye qatoriga yoyamiz: 1 sin ) ( ) , ( n n x l n t f t x f . (13)
)
f n - Furye koeffisiyentlarini quyidagi formula yordamida aniqlaymiz: d l n l t l d l n t f l t f l l n sin
2 sin
) , ( 2 ) ( 0 0 . Integralni bo‘laklab integralymiz. Natijada
2 1 ) ( 1 .
(14)
(12) va (13) funksiyalarni (14) ni hisobga olgan holda (11) masalaga etib qo‘yamiz, natijada noma’lum ) (t g n funksiya uchun quyidagi Koshi masalasini olamiz:
. 0 ) ( , 0 ) ( ' , 2 1 ) ( 1 ) ( ' ' 1 2 t g t g n t t g l n t g n n n n n
(15) (15) masalani yechishda, dastlab, tenglamaning yechimini quyidagi ko‘rinishda qidiring: ) (
) ( ) ( t g t g t g n n n , bu yerda ) (t g n - berilgan tenglamaga mos bir jinsli tenglamaning umumiy yechimi, ) ( * t g n -
26
berilgan tenglamaning xususiy yechimi bo‘lib, o‘ng tomonga qarab tanlanishi mumkin, bizning holimizda, b at t g n ) ( * ko‘rinishda qidirish mumkin. (15) masalani yechib, natijada (11) masalaning yechimini aniqlaymiz:
x l n l n t l n t l n n t x v n n sin 1 1 sin 1 2 1 ) , ( 1 2 2 2 1 . (16) (16) funksiyani (*) ga etib qo‘yib, berilgan masalaning yechimini olamiz, ya’ni:
sin 1 1 sin 1 2 1 ) , ( 1 2 2 2 1 .
Download 1.42 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling