hissiyotga berilish ma’rifatchilar nazdida oddiy zamin kishisi uchun
xos emas, buyuk shaxslar uchun esa uning ijtimoiy dunyoqarashini
xiralashtiruvchi xususiyat deb topilgan. Shu sababli ma’rifatchilar yoki
zaminga yaqin janrlarga yoki yuksak janr - tragediyaga ko'proq
murojaat qilganlar. Ma’rilatchilar XVII asr klassitsizmining qolip tu.>inj
olgan qonuniyatlarini tanqid qilganlar, uning estetikasini sifat jihatdan
o'zgartirganlar, unga zulmga qarshi g ‘oyalar, ma’rifatparvarlik
ohanglarini kirgizganlar. Volterning «Edip», «Brut», Shillerning
«Messinlik kelin» tragediyalari, Gyotening «Ifigeniya Tavridda» dramasi
shu jihatlari bilan e ’tiborga molik.
Ma’rifatchilik davri adabiyotidagi novatorlik faqat yangi fikrda
emas, yangi shaklda ham namoyon bo‘ldi. Ma’rifatchilar mavjud
shakllarga yangi ko‘rinish, yangi mazmun baxsh etdilar. Drama janri
rivoji yangi bosqichga ko‘tarildi. Klassitsizm dramasining yuqori
(tragediya) va quyi (komediya) janiga qo‘yadigan talablaridan chetga
chiqildi, drama qahramonlari oddiy kishilar, mavzusi esa zamonaviyligi
bilan xarakterlanadi.
Ma’rifatchilik davri adabiyotining asosiy janri - roman vujudga keldi.
Ma’rifatchilik romani erkin janr bo‘lib, qat’iy talablarga bo‘ysunmas,
makon va zamonda chegaralanmagan, asosiy tasvir obyekti real voqelik
va shaxslar edi. Roman janri, ayniqsa, Angliyada muvaffaqiyat qozondi.
J.Sviftning «Gulliveming sayohati», D.Defoning «Robinzon Kruzo»
romanlari ushbu janming imkoniyatlarini namoyish qildi.
Adabiyotdagi ma’rifatchilik deb nom olgan bu bosqich nazariy-
estetik jihatdan olg‘a tashlangan qadam bo‘ldi, badiiy nasrda yangi
Do'stlaringiz bilan baham: |
