Renessans G ‘arbiy va Markaziy Yevropa mamlakatlari mada-
niyatidagi o ‘rta asrlardan yangi davrga o ‘tish bosqichini anglatadi.
Nemis faylasufi Gegel «Falsafa tarixi»da Uyg'onish davrini «tong
yog‘dusi» deb atagan edi.
www.ziyouz.com kutubxonasi
Yevropa Uyg'onish harakatining vatani Italiya hisoblanadi. Italyan
gumanisiiari diniy sujetlarga murojaat qildilar, ulami real voqelik bilan
bog'lashga intildUar. Bu esa shakl bobidagi yangilanishlarga yo‘1 ochdi,
o ‘rta asr adabiyotidagi allegorizm, majoziylik realistik usullar bilan
uyg‘unlasha boshladi. Inson va uni o ‘rab turgan muhit, kishining
cheksiz imkoniyatlari va qizg'in ehtiroslarini aks ettirishga alohida
e ’tibor berildi. Petrarkaning she’rlari, Bokachchoning hikoyalari
insonning hissiyotlarini tushunish, ulami hurmat qilish, hayotsevarlik
ruhi bilan yo‘g‘rilgan.
Uyg‘onish davri Italiya adabiyoti vakili Dante Aligeri Renessans
jarchisi nomini olgan. Dante ijodini she’rlar yozishdan boshlagan.
Arab faylasufi Ibn Rushdning ta’limotidan ta’sirlangan. XIII asr italyan
lirikasiga lotin adabiyoti bilan bir qatorda arab she’r tuzilishi ham
ta’sir etgan. Dante ijodida ham buni kuzatish mumkin. Uning eng
yaxshi she’rlari «Yangi hayot» to'plamidan joy olgan. Dante keyinchalik
ilmiy-falsafiy mavzular ustida ish olib boradi. «Ziyofat», «Xalq nutqi
haqida», «Monarxiya haqida» traktatlarini yozadi.
Dante Aligerining «Ilohiy komediya» asari zamonasiga oid
masalalami ramziy-majoziy usullar orqali aks ettirdi, inson va voqelik
haqida yangi so‘zini aytadi, shu tariqa butun 0 ‘rta asr madaniyatiga
falsafiy-adabiy yakun yasadi.
Yana bir italyan gumanisti Jovanni Bokachcho novella janri rivojiga
Do'stlaringiz bilan baham: |
