Sh. Ziyamuxamedova, G. Gulyamova yuristning yozma nutqi

Ma’lumotnoma
Bu ma’lumotnoma Rasulov Shavkat Usmonovichga uning 
haqiqatan ham hozir Z.Said ko‘chasi, 86-uyda yashashi va 
oilasida 4 farzandi borligini tasdiqlab berildi.
Imzo
O‘zbek tilining qonun-qoidalarini buzib, unga hurmatsizlik va 
beparvolik bilan yozilayotgan yuqoridagi kabi ma’lumotnomalar, 
arizalar, qarorlar va boshqa yozishmalar nutq madaniyatidan 
bexabarlik oqibatidir. Bu xil yozishmalarda ham fikrning ravshan 
va tushunarli ifodalanishi uchun ularni to‘g‘ri yozishga amal 
qilish kerak.
Ommabop nutq
Ommabop nutq ma’lum davrga xos siyosiy-ijtimoiy voqea-
hodisalarga munosabatni, dunyoqarashni ifodalaydi. So‘zlovchi 
yoki yozuvchi (publitsist) davrning dolzarb masalalari bo‘yicha 
o‘z qarashlarini, fikrlarini ifodalar ekan, boshqalarni ham shunga 
ishonishga, o‘z fikriga qo‘shilishga undaydi, da’vat qiladi. Shuning 
uchun ommabop nutqda chuqur falsafiy mushohada o‘tkir zakovat 
va baquvvat mantiq bilan uyg‘unlashib ketadi, yuksak pafos, rang-
barang his-tuyg‘ular butun nutqqa katta ta’sirchanlik baxsh etadi. 
Qadimgi grek notiqlari nazarda tutgan yuqori uslubdagi notiqlik, 
odamlarga bo‘ron, daraxtlarni qo‘porib, uchirib olib ketganidek 
kuchli ta’sir qiladigan, ularni yuksak ideallar va maqsadlar sari 
yo‘naltiradigan nutq mana shu publitsistik nutqdir. Bu nutq bir 
yoki sanoqli bir necha shaxsga emas, jamoatchilikka, ommaga 
qaratiladi. Ommabop nutqda emotsionallik va ekspressivlikning 
boy ohangdorligi, gap bo‘laklarining takrori, matnni tuzishda 

---

63
gaplarni savol-javob tarzida joylashtirish, sinonimika kabi 
nutq tuzish vositalaridan o‘tkirlik bilan foydalaniladi, mantiq, 
fikrlarni asoslash kuchli bo‘ladi. Ommabop nutqning ham turli 
ko‘rinishlari bor: rasmiy ommabop, siyosiy-ijtimoiy ommabop, 
ilmiy ommabop va badiiy ommabop kabi. Rasmiy yozishmalar, 
ishqog‘ozlar bilan birga ommabop nutqning barcha ko‘rinishlari 
yagona adabiy til qonun-qoidalariga qat’iy rioya qilishi, aniq 
va ravshanlik, gap tuzilmalarida ham bosh bo‘laklarning o‘z 
joyida turishiga e’tibor berish (inversiya, takror, tugallanmagan 
gap andozalaridan qochish), qaydlov kabi xususiyatlar ko‘rinib 
turadi va shuning uchun ko‘pincha rasmiy va ommabop nutq bir 
uslubga birlashtirilib, rasmiy-ommabop nutq deb yuritiladi. Lekin 
ommabop nutqning siyosiy-ijtimoiy hamda badiiy ko‘rinishlari 
ajralib turuvchi xususiyatlarga ega: siyosiy-ijtimoiy nutq 
zamonning, davrning eng dolzarb, muhim va yechimi ommaning, 
xalqning kundalik va ertangi hayoti bilan bog‘lanadigan 
muammolarini o‘quvchi e’tiboriga havola qiladi hamda shu 
qo‘yilayotgan masalani yoritishda muallif nuqtayi nazarini, uning 
ommaga murojaatini, uni ishontirgan holda shu masalani birga 
yechishga da’vatini ifodalaydi. Hozirgi matbuotimiz sahifalarida 
bunday nutq namunalari ko‘plab uchraydi, shulardan ikkita misol 
keltiramiz. Ularning ikkovida ham o‘z yurti, yurt ahli manfaatlari 
uchun qayg‘urish namoyon: