Shahar hududini injenerlik tayyorlash fanidan taqdimot

Yer yuzida sodir bo’lgan ofatli sellarga misol qilib, 1934-yil yangi yil kechasida AQSHning Los-Anjelos shahri atrofida kuzatilgan sel oqimini olishimiz mumkin.Shu kuni shaharga yaqin yaqin Kordilera tog’ida kuchli yomg’ir bo’lib, uning miqdori 538mm ni tashkil etgan.Yomg’ir tinishidan oldin suv toshqini bo’lib , u 100 m gacha yoyilgan va unga yaqin bo’lgan Lya-Kreket, Montero shaharlariga katta talofat yetkazadi. Suv oqimi 6m gacha ko’tarilib 500ta ko’prik, bino va inshootlarni vayron qilib odamlarni boshpanasiz qoldirgan.

• Yer yuzida sodir bo’lgan ofatli sellarga misol qilib, 1934-yil yangi yil kechasida AQSHning Los-Anjelos shahri atrofida kuzatilgan sel oqimini olishimiz mumkin.Shu kuni shaharga yaqin yaqin Kordilera tog’ida kuchli yomg’ir bo’lib, uning miqdori 538mm ni tashkil etgan.Yomg’ir tinishidan oldin suv toshqini bo’lib , u 100 m gacha yoyilgan va unga yaqin bo’lgan Lya-Kreket, Montero shaharlariga katta talofat yetkazadi. Suv oqimi 6m gacha ko’tarilib 500ta ko’prik, bino va inshootlarni vayron qilib odamlarni boshpanasiz qoldirgan.

Sel ko’pincha tog’li hududlarda sodir bo’ladi.Ko’plab yomg’ir yog’ib suv oqimi va tog’ jinslari bilan aralashib katta tezlikda harakatlanishi kuchli sel oqimini paydo qiladi.

Markaziy Osiyo hududiga sel hodisasi katta xavf tug’dirib turadi.Markaziy Osiyoda sel hodisasi xavfi kuzatiladigan suv havzalari soni ro’yxatgaolingan:Qirg’iziston-491ta, O’zbekiston-100ta, Qozog’iston- 105ta ,Tojikiston-75ta, Turkmaniston-22ta.

• Markaziy Osiyo hududiga sel hodisasi katta xavf tug’dirib turadi.Markaziy Osiyoda sel hodisasi xavfi kuzatiladigan suv havzalari soni ro’yxatgaolingan:Qirg’iziston-491ta, O’zbekiston-100ta, Qozog’iston- 105ta ,Tojikiston-75ta, Turkmaniston-22ta.
• O’zbekistonda asosan 4ta sel bo’yicha xavfli hududlar aniqlangan: Sirdaryo havzasi, zarafshon daryosi vohasi, Amudaryo daryosi havzasi hamda Farg’ona vodiysi hududlariga kiruvchi ko’plab Namangan soylari.

Sel o’zining bir necha xususiyatlariga ko’ra turkumlanadi. Bunga asosan : morfologik farqlar, sel havzalarining geologik tuzilishi, sellarning qaytarilib turishi, sel oqimining kuchi, sel faoliyatining tafsiloti kiritilgan. Morfologiyasi bo’yicha 2tur sel havzalari mavjud: 1.Daryo o’zani 2.Qoya suvlari

• Sel o’zining bir necha xususiyatlariga ko’ra turkumlanadi. Bunga asosan : morfologik farqlar, sel havzalarining geologik tuzilishi, sellarning qaytarilib turishi, sel oqimining kuchi, sel faoliyatining tafsiloti kiritilgan. Morfologiyasi bo’yicha 2tur sel havzalari mavjud: 1.Daryo o’zani 2.Qoya suvlari
• Geologik sharoit bo’yicha sel havzalari:tog’ jinslari erroziyasi, tez eruvchi dengiz qoldiqlari yuvilishi,allyuvial ,delovial va boshqa moddalar yuvilishi.
• Sellarning qaytarilib turilishi bo’yicha :