Shamollar. O‘lkadagi mavjud shamollarning xususiyatlari

O‘rta Osiyo hududida atmosfera umumiy sirko’lyasiyasi taʼsirida vujudga kelgan va yuqorida qayd qilingan shamollardan tashqari yana relefga bog‘lik holda vujudga keluvchi mahalliy shamollar ham mavjud. Bunday shamollarga tog‘-vodiy, fyon, garmsel, afg‘on, bekobod, qo‘qon o‘lan, santash, saykon kabi kabi maxalliy shamollarni kiritish mumkin.
Hududning tog‘oldi va tog‘larida to f briz yoki tog‘ -vodiy shamollari esib turadi. Bu tur shamollar, ayniksa yilning issiqfaslida tez-tez sodir bo‘ladi. Tog‘-vodiy shamollari kunduzi yonbag‘ir bo‘ylab toqqa. kechasi esa tog‘dan vodiy buylab pastga (teqislikka) esib turadi. Bunday shamollar ayniksa Chirchiq, Ohangaron, Farg’ona, Zarafshon kabi vodiylarda tez-tez esib turadi.
Odatda kunduzi teqislikdan tokka karab esadigan shamollar ilik va uncha kuchli emas, aksincha, kechasi tog‘dan esadigan shamollar esa nisbatan sovuq bo‘lib tez esadi. Lekin tog‘larning eng baland doimiy qor va muzlar bilan qoplangan qismidagivodiylarda kechayu kunduz yuqorndan (tog‘dan) vodiy buylab pastga (quyi qismiga) sovuq shamol esib turadi. yilning sovuq faslida hududning tog‘oldi qismlarida issiq va quruq Fyon dyeb ataluvchi shamollar tog‘dan esib turadi. Fyon ayniksa noyabrdan aprel oyigacha tez-tez sodir bo‘lib turadi. Bu
shamolning vujudga kelishiga asosiy sabab qishda o‘lkaning g‘arbiy teqislik qismida siklonlar o‘tishi tufayli bosim pasayadi.
Aksincha, tog‘larda sovuq bo‘lib, bosim yuqori bo‘ladi. Natijada
past bosimli hududga karab tog‘dan shamol esadi, oqibatda pastga esayotgan shamol zichlashib isiydi va quruqlashadi. O‘rta Osiyo hududida yozda va bahorda vujudga keladigan quruq va issiq shamolni maxalliy halqlar garmsel deb atashadi.