Sharq sivilizatsiyasi va Tarix

Ittifoqchi kuchlar shartnoma shartlariga muvofiq olib chiqilgunga qadar neytral zonani egallashda davom etdilar.

1921 yilgi Konstitutsiya Turkiyaning birinchi Konstitutsiyasi bo‘lib, 1921 yil 20 yanvarda Turkiya Buyuk Millat Majlisi tomonidan tasdiqlangan va 1924 yil 20

1921 yilgi Konstitutsiya Turkiyaning birinchi Konstitutsiyasi bo‘lib, 1921 yil 20 yanvarda Turkiya Buyuk Millat Majlisi tomonidan tasdiqlangan va 1924 yil 20

aprelgacha amalda bo‘lgan.

Konstitutsiya Birinchi jahon urushi oxirida Usmoniylar imperiyasining

qulashi ortidan 1920 yil aprel oyida saylangan Turkiya Buyuk Millat Majlisi

tomonidan ishlab chiqilgan. 1923 yilda Turkiya Respublikasi Prezidenti bo‘lgan

Mustafo Kamol Otaturk Konstitutsiyani qabul qilishga tayyorgarlikning asosiy

tashkilotchisi bo‘lib, unga ko‘ra ilgarigidek, sulton emas, balki xalq – Usmoniylar imperiyasining hokimiyat manbaiga aylangan.

Keyinchalik Konstitutsiya yozish va Turkiyani respublika deb e’lon qilish uchun zamin tayyorlash hamda davlat suvereniteti tamoyilini rasmiylashtirish maqsadida Buyuk Millat Majlisi chaqirilgan. 1921 yilgi Konstitutsiya Turkiyaning 1919-1923 yillardagi mustaqillik urushi uchun ham huquqiy asos sifatida xizmat qilgan bo‘lib, 1919 yilda Usmoniylar imperiyasi vakillari tomonidan imzolangan Sevr shartnomasi tamoyillariga zid edi. Ma’lumki Sevr shartnomasiga ko‘ra, Usmoniylar imperiyasining katta qismi bosib olingan va Birinchi jahon urushida g‘alaba qozongan bir guruh G‘arb davlatlarini tomonidan o‘zaro taqsimlangan edi. Buyuk Millat Majlisi 1920 yil 19 noyabrda yangi Konstitutsiya loyihasini muhokama qilishni boshlagan va 1921 yil 20 yanvardagi yig‘ilishda uni tasdiqlagan. Bu milliy suverenitet tamoyilini e’lon qilgan birinchi Turkiya Konstitutsiyasi edi.

Keyinchalik Konstitutsiya yozish va Turkiyani respublika deb e’lon qilish uchun zamin tayyorlash hamda davlat suvereniteti tamoyilini rasmiylashtirish maqsadida Buyuk Millat Majlisi chaqirilgan. 1921 yilgi Konstitutsiya Turkiyaning 1919-1923 yillardagi mustaqillik urushi uchun ham huquqiy asos sifatida xizmat qilgan bo‘lib, 1919 yilda Usmoniylar imperiyasi vakillari tomonidan imzolangan Sevr shartnomasi tamoyillariga zid edi. Ma’lumki Sevr shartnomasiga ko‘ra, Usmoniylar imperiyasining katta qismi bosib olingan va Birinchi jahon urushida g‘alaba qozongan bir guruh G‘arb davlatlarini tomonidan o‘zaro taqsimlangan edi. Buyuk Millat Majlisi 1920 yil 19 noyabrda yangi Konstitutsiya loyihasini muhokama qilishni boshlagan va 1921 yil 20 yanvardagi yig‘ilishda uni tasdiqlagan. Bu milliy suverenitet tamoyilini e’lon qilgan birinchi Turkiya Konstitutsiyasi edi.