«Sharqni egalla» siyosati

 

•  

Turkiston general -gubernatorligi
Buxoro amirligi
Xiva xonligi
E
t
t
i
s
u
v
S
i
r
d
a
r
yo
S
a
m
a
r
q
a
n
d
F
a
r
g’
o
n
a
K
a
s
p
i
y
o
r
t
i
Toshkent Chimkent Avliyoota Qozoli Perov
Qo’qon Andijon Namangan Marg’ilon O’sh
Verniy, Kopol, Lepsin,
Jarkent, Pishpek, Prjevalsk
Samarqand, Jizzax, Kattaqo’rg’on, Xo’jand
Asxabod, Krasnovodsk, Marv, Tajan, Mang’ishloq
Har bir uezd bo’lis (volost) va ovullarga bo’lingan
O’lkaning ma’muriy - hududiy tuzilishi.
Vassallar
V i l o ya t l a r
U e z d l a r
General-gubernator
Kengashi
Turkiston general-gubernatorligi boshqaruvi
General
gubernator
Buxoro amirligi
Xiva xonligi
Ma’muriy va
nazorat
bo’limi
Viloyat harbiy
gubernatorligi
Turkiston rayon
muhofaza bo’limi
General-gubernator
mahkamasi
Turkiston
harbiy okrugi
Soliq va shahar
mablag’lari
bo’limi
Moliyaviy-
xo’jalik
bo’limi
Maxsus
bo’lim
Turkiston general –
gubernatorlari
K.P. fon Kaufman - 1867-1881 G.A. Kolpakovskiy - 1881-1882 M.G.Chernyaev - 1882-1884 N.O.Rozenbax - 1884-1888 A.V.Vrevskiy - 1889-1898 S.M.Duxovskiy - 1898-1901 N.A.Ivanov - 1901-1904 P.N.Tevyashov - 1904-1905 D.I.Subbotich - 1905-1906 I.I.Grodekov - 1906-1908 P.I.Mishchenko - 1908-1909 A.V.Samsonov - 1909-1913 Flug, Martson - 1913-1916 A.N.Kuropatkin - 1916-1917
1880 йилнинг сентябр ойида Михайлово постидан Муллақоргача бўлган 26 км йўлга темир йўл ётқизилди ва дастлабки поездлар харакати бошланди. 1881 йилнинг 20 сентябрида Михайлово постидан Қизил Арвотгача бўлган 232 км йўл бўйича қатнов изга тушди. Темир йўл шохобчалари ўргимчак тўри мисоли ҳар ёкқа илдиз отиб, 1885 йилда Ашхободга, 1886 йилда Марв, Чаржуй ва Амударёгача бориб етди. Қорақум сахроларидан ўтган пўлат излар Самарқандга ҳам туташди. 1898 йилда Марв-Кушка шохобчаси қурилиб, бир йилдан сўнг Фарғона водийси ва Тошкент ҳам темир йул билан боғланди. 1900-1906 йилда Ташкент-Оренбург темир йўли қуриб битказилди. Натижада Тошкентдан Оренбурга икки суткада, Москвага эса тўрт суткада етиб бориладиган бўлди. 1915 йилда Бухоро-Қарши, Термиз-Қарши, Шахрисабз-Китоб темир йўли қурилиб ҳаракат бошлаб юборилди.
Жадидчилик (арабча «жадид» - янги) - янгиланиш, янги замонавий мактаб, матбаа, миллий тараққиёт усуллари, йўллари тарафдорларининг умумий номи. Жадидчилик XIX аср охири ва XX асрнинг биринчи чорагида туркий мусулмон ўлкаларида (Қрим, Кавказ, Волгабўйи-Булғор ва Жанубий Урал хавзаси, Туркистон) шаклланиб келаётган миллий буржуазия мухитида вужудга келган. У ўша даврдан Туркистондаги миллий-озодлик харакатининг мафкураси-Туркистон миллий мустакиллик мафкураси вазифасини бажарди.
Жадид мактаблари - жадидчилик номоёндаларининг халқ маорифи ва маърифатини юксалтиришни кўзлаб, эскича таълим услубларидан воз кечиб, замонавий андозада ташкил этган мактаблари. Биринчи жадид мактабига Исмоил Гаспирали (1851-1914) 1884 йил Қримдаги Боғчасарой шаҳрида асос солган эди. Ўзи дастур тузиб, дарслик ёзди. Ана шу дарслик ёрдамида 40 кун ичида 12 ўқувчининг саводини чиқарди ва бу мактаб мусулмон ўлкаларида тез шуҳрат қозонди.
1893 йилда Исмоил Гаспирали Бухоро амири ҳузурида бўлиб, унга илм-фаннинг амирлик тараққиётида тутадиган аҳамиятини зўр бериб тушунтирди. Амир зўрға битта жадид мактаби очилишига розилик берди. 1898 йилда Қўқонда Салоҳиддин домла иккинчи жадид мактабига асос солди. Шу йили Тўқмоқда ҳам шу типдаги мактаб очилди. 1899 йили Андижонда Шамсиддин домла ва Тошкентда Маннон қори жадид мактабига асос солдилар. 1903 йилда Туркистон ўлкасида 102 та бошланғич ва 2 та ўрта жадид мактаблари бор эди.