Shaxsning betakror, o’ziga xos xususiyatlari, bu xaqdagi qarashlar

Raximberdiyeva Nozima
Prip-516U
Shaxsning individual
xususiyatlari.
Temperamentning fiziologik asoslari
Temperament va uning tiplari
Temperamentning o`zgarishi
Xarakterning taraqqiysi.
Qobiliyat va iste’dodning o`sishi.
Individual xususiyatlarni kasb egallash va mehnat jarayonidagi ahamiyati.

Shaxsning betakror, o’ziga xos xususiyatlari, bu xaqdagi qarashlar

Psixik xodisalar psixik xolatlarni, psixik jarayonlarni va psixik xususiyatlarni o’z ichiga oladi. Bularning barchasi tirik organizmning tashqi olamni u yoki bu darajada aks ettirishi bilan bog’liq bo’lganligi uchun ham bir so’z bilan ruhiy, psixik xodisalar deb ataladi. Bular ichida psixik jarayonlar yetakchi va asosiy mazminni kasb etadi.
Psixik jarayonlar tashqi olamni ongda aks ettirish, unga javob reaktsiyalarini berish bilan bog’liq jarayonlarning barchasini o’z ichiga oladi. Psixik jarayonlar ongning o’zida paydo bo’lib, ongning o’zida tugallanadi degan fikrni Sechenov mutlaqo noto’g’ri fikr deb hisoblagan edi. Psixik xodisa xali yuzaga kelmagan natijadan ham darak beradi.
Psixik jarayonlar signal yoki boshqaruv funktsiyasini bajarib, sharoitga moslashtirishga yoki javob reaktsiyasini berishga xizmat qiladi.
Temperament haqida dastlab eramizdan oldingi beshinchi asrda yashagan vrach Gippokrat, eramizdan oldingi ikkinchi asrda yashagan Galen, o`ninchi asrda yashagan Ibn Sino va boshqalar o`z qarashlarini bildirganlar. Galen birinchi bo`lib temperamentning kengaytirilgan tasnifini berib, uning 13 turini sanab o`tgan.
Keyinroq vatandoshimiz Ibn Sino temperamentni mijoz deb atab, uning issiq va sovuq turini, bu odamning rangi, qonining miqdori, quyuq yoki suyuqligiga bog`liqligini aytgan.
Temperament haqidagi ta’limot dastlab qadimgi (bizning eramizdan oldingi 460—356 yillarda yashagan) grek olimi Gippokrat tomonidan yaratilgan bo`lib, u temperamentning mohiyati va tiplarining nomlarini asoslashga harakat qildi
Hozirgi kunda temperament oliy nerv tizimi va uning xillari bilan bog’liqligi asos qilib olinib, 4 tipi borligi qabul qilingan. Bu tepmeramentning antik davr klassifikatsiyasiga nomi bilan oxshash bo’lishi qabul qilingan.dc

• Sangvinik – qon so’zi bilan bog’liq bo’lib, serharakat, kuchli ta’sirlashish, muvozanatsiz bo’lish nazarda tutiladi.
• Xolerik – sariq o’t organizmda ustun miqdorda bo’lishi asos qilib olinib, ta’surotni tez qabul qilib olish, kuchli qo’zg’alish, terisiga sig’maydigan shoshqaloq odam xususiyati hisoblanadi.
• Flegmatik – organizmda shilimshiq modda flegma miqdori ko’pligi bilan ifodalanadi. Bu tipdagi odam ta’surotni bir muncha sekin qabul qiladi, ishga shoshilmay kirishadi, lekin ishni puxta, oxiriga yetkazib bajarishga layoqatli tip.
• Melanxolik – qora o’t miqdori bilan bog’liq deb hisoblanadi. Bu tipdagi odam, atrofida sodir bo’layotgan xodisalarga va odamlarga loqayd. Antik davr psixologiyasidagi bu turlar keyin yana ko’p marta tadbiq qilinib, yana shu to’rt tip nomi saqlanib qolgan.