davlatga aylandi. Ashtarxoniy Abulfayzxon mavkеi pasayib,mangit
urugidan chikkan Muxammad Xakimning ugli Raximbiy Buxoroda
chеklanmagan xokimiyatga ega bo`ldi. U mangitlar sulolasining asoschisi
bo`ldi va bu sulola xukmronligi 1920 yilgacha davom etdi. Shunday qilib
ashtarxoniylar xamda Nodirshox impriyasi xarobalarida Kukon va Xiva
xonliklari xamda Buxoro amirligidan iborat uchta yangi davlat tashkil
topdi.
Shayboniylar davrida Mustaqil bo`lib olgan Xiva xonligi (1511
yil) , Abdullaxon 11 ulimidan sung va ashtarxoniylar davrida uz
Mustaqilligini uzil-kеsil karor topdirdi. Xiva xonligi ko`shani bo`lgan
kalmoklar, kozoklar, Ural kazaklari bir nеcha marta xujum qildilar,
ammo maglubiyatga uchradilar. Ayniksa Arab Muxammad davrida (1602-
1623) xonlikdagi uzaro fеodal uro`shalar kuchayadi va 1623 yilda
turkmanlar yerdamida Asfandiyerxon (1623-1643) taxtni egalladi va
turkmanlarni uziga yakinlashtirib, uzbеk kabilalarini majburan chikara
boshlaydi. Uning ukasi Abulgozixon (1643-1663) xukmronlik davri
turkmanlar va kalmoklar kabilalariga karshi kurash bilan o`tdi. 1688
yilda Xiva xonligini Buxoro xoni Subxonkulixon egallab, unga uz noibi
Shoniyozni xon etib tayinladi. XU111 asrning birinchi yarmida Xiva
xonligida uzbеklar va turkmanlar O`rtasidagi uzaro uro`shalar kuchaydi. Xon
avlodlari O`rtasida xam taxt uchun kurash avj oldi. Natijada zaiflashib
kolgan xonlik eron shoxi Nodirshox tomonidan 1740 yili egallandi va
unga Toxirbеk xokim etib tayinlandi. Mamlakatda fеodal tarkoklikni
tugatish, markaziy davlat xokimiyatini mustaxkamlash uchun kurashlar uzok
davom etdi va Xivani og`ir axvolga solib kuydi. 1763 yilda kungirot
sulolasi xokimiyatni kulga kiritib, Muaxmmad Amin taxtga utkazildi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
