Shisha, shisha buyumlar va sitallarning asosiy xossalari. Reja: Umumiy ma’lumotlar

3. Shishaning tuzilishi va asosiy xossalari 
Shisha togri fazoviy panjara strukturasiga ega bolmaganligi sababli xossalari barcha 
nuqtalarda bir xil emas. Bundan tashqari shishaning muayyan erish harorati bolmaydi. 
Shishada kechadigan pishirish va toblash jarayonlarini organish uning tarkibida 
mikrokristall hosilalar-kristallitlar hosil bolishini korsatadi. Shishaning bu xolati uning 
“mikrogeterogenligi” deyiladi. Kristallitlik nazariyasi asosida xossalari mukammallashgan, 
mortligi kam shishalar-sitallar yaratiladi. Shishaning oziga xos strukturasi uning shaffofligini, 
mortligini, atmosfera muhitiga, otga chidamligini, harorat ozgarishiga tasirchanligini belgilaydi. 
Nazariy mustahkamligi. Deraza oynalarining chozilishdagi mustahkamligi 6500-8000 
MPa boladi. Shisha strukturasida mikrodefektlar bolganligi sababli haqiqiy mustahkamligi 30-90 
MPa boladi. Shishaning siqilishdagi mustahkamligi 700-1000 MPa, bazi xollarda 1200 MPani 
tashkil etadi. 
Nur otkazuvchanligi. Deraza oynalarining nur otkazuvchanligi 90-92%, profillanganiniki 
84-86%, shishabloklarniki 80-85% ni tashkil etadi. Shisha nurni qaytarish xususiyatiga ega 
bolgani uchun va faqat 2% nurni ozi yutgani sababli nur otkazuvchanligi asosan nurni oynaga 
tushish burchagiga bogliq boladi. Deraza oynalari infraqizil nurlarni yaxshi, ultrabinafsha 
nurlarni esa yomon otkazadi. Shisha zich material (2,5-2,6 gsm
3
) bolgani uchun tovushni yaxshi 
otkazadi. Shu sababli binolarga tovush deraza oynalari orqali kirib, binoning ekspluatatsiya 
xolatini yomonlashtiradi. Tovushni izolyatsiyalash deraza oynalarining qalinligi va ular orasidagi 
masofaga bogliq boladi. 

---

Shishaning issiqlikka munosabati. Deraza oynalarining 100
0
C haroratdagi issiqlik 
izolyatsiyasi koeffitsienti 0,4-0,82 Vtm
0
C tashkil qiladi. Tarkibidagi ishqoriy oksidlar kop 
bolgan shisha issiqlikni kam otkazadi. Kopikshishaninig issiqlik izolyatsiyasi koeffitsienti 0,045-
0,058 Vtm
0
S boladi. Xona haroratida shishaning issiqlik sigimi 0,63-1,05 KJkg
0
C ni tashkil 
etadi. Shishaning issiqlik sigimi va issiqlikdan termik kengayishi uning kimyoviy tarkibiga 
bogliq boladi. Qurilish shishasining haroratdan chiziqli kengayish koeffitsenti (9
.
10
-
6
-15
.
10
-6
)
0
C
-
1
ni eng kichik korsatkichi 0,58
.
10
-6
0
C
-1
tashkil etadi. 
Shishaning issiqqa bardoshligi haroratdan chiziqli kengayish koeffitsientiga, oz navbatida 
shisha xom ashyosining kimyoviy tarkibiga bogliq boladi. Oddiy qurilish shishasining issiqqa 
chidamliligi 120
0
C atrofida boladi. Shisha tarkibiga kremniy, bor va sh.k. oksidlarni kiritib 
issiqdan chiziqli kengayish koeffitsienti, demak issiqqa bardoshligi oshiriladi.