Shınıǵıw túri: seminar Tema: Qabıl etiw. Tema rejesi

Qabıl etiwde predmet ha’m fon, anıq ha’m jeke o`z ara mu’na’siybetler

A’tirap-ortalıq deneleri birdey qabıl etilmeydi. Birewleri anıq, «oldıng’ı qatarg’a» su’rilgen jag’dayda, basqaları «arqag’a o`tip ketken» halda, tu’siniksiz halatta payda boladı. Bug’an muwapıq ra’wishte qabıl etiw dene, yaki obekti, ha’m bizge, bir waqıttın’ o`zinde o`z ta`sirin o’tkizetug’ın, lekin arqa plang’a o`tip ketken basqa denelerden ibarat bolg’an fon ajıratıladı. Ma’selen, kitop g’aziynesinen bir kitaptı alatug’ın bolsaq, biz basqa ko`p g’ana kitaplardı qabıl etemiz, lekin qabıl etiw predmeti, obekti bolıp, bizge za’ru’r ha’m biz izlep atırg’an kitap bolıp esaplanadı. Da’slep figura (dene) ha’m fon ortasındag’ı parıq muzıka sanaatında ju’zege kelgen. Psixologiyada usı mashqala mustaqıl mashqala sıpatında daniyalı psixolog E. Rubin ta’repinen ko`rip shıg’ılg’an edi. Jeke halattag’ı, aldıng’a shıqqan, itibardı o’zine qaratatug’ın ha’diyseli maydan bo’legine figura, onı orap turıwshılardın’ ha’mmesi bolsa fon deb aytıladı. Sonı aytıp o’tiw lazım, dene ha’m fonnın’ salıstırması – bul dinamikalıq salıstırmalılıq. Usı waqıtta fong’a tiyisli bolg’anlar belgili bir waqıttan son’ denege, ha’m, kerisinshe, dene fong’a aylanıwı mu’mkin. Bug’an da’liyil sıpatında su’wrettegi ekilengen ko’rinislerdi keltiriw mu’mkin. Deneni fonnan ajıratıp alıw, en’ da’slep, olar ortasındag’ı parıqtın’ da’rejesine baylanıslı boladı. Dene ha’m fon bir-birinen qanshelli ko`p parıq qılsa, dene fonnan sonshelli arqayın ajıraladı. Mine usınday, fon ha’m dene ortasındag’ı ren’ler, a’sirese, bir-birinen keskin parıq qılıwshı renler boyınsha ko’z qaras u’lken a’hmiyetke iye. Ma’selen, klass taxtasında por menen jazılg’an so`z anıq ko`rinedi, oqıtıwshı ta’repinen oqıwshı da’pterinde ol jazatug’ın sıya menen du’zetilgen qa’te bolsa ulıwma sezilmewi mu’mkin. Eger dene uqsas deneler qorshawında bolsa, onı ajıratıp alıw qıyınshılıq tuwdıradı. Eger da’rya basqa da’ryalardın’ ag’ımları menen oralg’an bolsa, karta boyınsha onın’ ag’ımın baqlap bolmaydı.