Шокирхожаев Бекзоджон

ASOSIY QISM
1. Harbiy bo‘linmani jangavor qobiliyatini ko‘tarishda psixologiya va pedagogikani roli.

Харбий психология фанининг мазмуни ҳақида гапиришдан олдин умуман «психология» тушунчасининг моҳияти, яъни унинг нимани «англатиши» тўғрисида тухталиб ўтсак.

«Психология» сўзи юнонча бўлиб, «психос»-руҳ, жон; «ло-гия»-таълимот деган маънони билдиради.
Ҳозирги вақтда Психология жуда кенг тармокли фанлардан бирига айланган, Ҳарбий Психология ушбу фан тармоқларидан бири бўлиб, ўзининг ўрганиш объекти-муаммолари, усуллари ва қонуниятларига эга.
Ҳарбий психология ҳарбий хизматчи ва ҳарбий жамоалар ички олами, руҳий ривожланиш қонуниятлари ҳақидаги фан бўлиб, офицер фаолияти билан бевосита боғлиқ. Шуни айтиб ўтиш керакки, ҳарбий психология назариядан кўра амалиетга яқинроқ, яъни ҳарбий хизматчи ўз фаолиятида туқнаш келади-ган муаммоларни тахлил к,илишга ва х.ал этишга йуналтирилган.
Шахсий таркибни ук.итиш ва тарбиялаш офицер фаолия-тининг асосини ташкил этади. ўқитиш ва тарбиялаш жараёнлари эса психологик билимларга асосланади.
Келинг, яхшиси бунинг нима эканлигига эътиборни қара-тайлиқ Шунда юқорида айтилган фикрни тушуниш осон булади. Таълим ёки ўқитиш шундай жараёнки, бунда таълим олувчиларда маълум билим, кўникма ва малакалар шакллан-тирилади ёки ривожлантирилади.
Ҳарбий хизматчиларда уларнинг фаолиятларини яхшилашга хизмат қилувчи фази-латларни тарбиялаш, ривожлантириш тарбия жараёнининг асосий мақсади ҳисобланади.
Офицерлик фаолиятини психологик жихдтдан самарали таш­кил ҚИЛИШ учун бир катор талабларга жавоб бериш керак. Бу талаблар ҳарбий жамоаларнинг ички қонуни булган умумхарбий низомларда уз ифодасини топган. Унга кура ҳар бир коман­дир (офицер) уз қулостидаги ҳарбий хизматчиларнинг индивидуал психологик хусусиятларини, шунингдек, ҳарбий жамоада кечадиган ижтимоий-психологик ҳодисаларни билиши ва уларни бошқара олиши лозим.
Инсон психикаси мия фаолияти натижасидан иборат. Пси­хика инсон хулқ-атвори ва фаолиятинииг асоси булиб хизмат қилади. Ташқи дунёни инсон онгида акс эттириш психика-нинг моҳиятини ташкил этади. Масалан, жанг пайтида психи­ка воситасида ҳарбий ҳолатни тугри баҳолаш жуда катта аҳамиятга эга. Психологик акс эттириш натижасида инсон онгида объектив дунёнинг субъектив образлари яратилади.
Инсон руҳияти билан социологик хусусиятга, табиатга эга; инсон руҳиятининг маълум бир белгилари биологик ирсий йул билан ота-оналаридан утади, қолган хусусиятлар эса ижтимоий муҳит шарт-шароитлари таъсири остида ҳаёт фаолия­ти мобайнида қарор топади.
Ҳарбий хизматчилар манънавий руҳий дунёсига ҳарбий хизмат, жанговар вазият катта таъсир курсатади. Шунинг учун хам харбий хизматга чақирилган ёш йигитлар қисқа вақт-12 ой ичида чинакам эрлардай фаолият юрита бошлайдилар.
Ҳарбий психология фан сифатида уз олдига маълум мақсадларни куяди. Улар қуйидагилар:
• Шахсий таркибнинг жанговар, ижтимоий-сиесий тайёргарлиги сифати хамда самарадорлигини оширишнинг пси­хологик шарт-шароитларини урганиш;
• Ҳарбий жамоалардаги ижтимоий-психологик муам­моларни урганиш;
• Ҳарбий интизомни психологик тахдил қилиш, жамоани уюштириш ва интизомни мустахкамлаш йулларини ахтариш;
• Жанг ва харбий хизмат шароитлари учун бошкарувнинг психологик асосларини ишлаб чикиш;
* ўқотиш ва тарбиялашнинг услуб ҳамда шаклларини психологик жиҳатдан асослаш, уларни такомиллаштириш юзасидан тавсиялар ишлаб чикиш ва ҳ.з.