Shomaksudova, M. Israil \ oav da yozma matn. Nutq va munozara

biladigan mutaxassis tomonidan tahrir qilinsagina, o‘zida mujassam sehrlarni 
tolaligicha namoyon etadi. Aks holda, u tushunarsiz jumlalar majmuidan iborat 
bo‘lib qoladi.
Har qanday matn sarlavhadan boshlanadi. Sarlavhaning mavjudligi uning 
mohiyati-yu maqomi matnning mavjudligi bilan bogiiq. Muallifning o‘z 
o'quvchisiga aytadigan birinchi so‘zi bu sarlavhadir. Yozma nutq amalida muloqot 
sarlavhadan boshlanadi. Matniy muloqotda sarlavha va matn uyg‘un!igi muhim 
ahamiyatga ega. Agar ular o'rtasida bog‘liqlik boimasa matnning salohiyatiga 
putur etadi.
Matn yaratishning, ayniqsa, uni tarkiblash va tartiblashning o'ziga xos 
tamoyillari mavjud. Muallif, eng awalo, matnni o'quvchi (auditoriya) ehtiyojidan 
kelib chiqib axborotnning asosi va qo'lammi va uni ifodalash usulini tanlaydi, 
nashr turi talabalarini hisobga oladi. Shunga muvofiq u 1) og‘zaki nutq qurilishi 
2) yozma-bosma nutq qurilishi yoki har ikkalasidan aralash foydalanish 
tamoyillariga murojaat qiladi. Matn qurilishining og‘zaki nutq tamoyiliga 
asoslanishi o'ziga hos usul (priyom) sifatida yuzaga chiqadi:
1) kontekst maksimal qollanadi;
2) mazmuniy bogianishlar qayd etilmaydi-tasawur qilinadi;
3) uzuq-yuluqlik va so‘z tartibini o ‘zgartirishlardan;
4) og‘zaki nutqqa xos kirishlar, murajaat shakllaridan foydalaniladi.
Qisqasi, 
og‘zaki 
nutq 
tasawurini 
yaratishga 
harakat 
qilinadi.
Voqelikning bayon qilish usuliga ko‘ra hikoya, tasvir, mulohaza, ta’rif, tavsiya, 
munozara kabi turlari farqlanadi. Matbuot matnida bayon qilishning bu usullari 
aralash-qorishiq holda keng qo‘yiladi. Amaliyotda bu ikki tamoyildan aralash 
foydalanish keng tarqalgan. Ommaviy muloqotda:
1) odatdagi maromli matn;
2) uslublashtirilgan (stilizatsiyalashtirilgan) taqlidiy matn (bu kamroq