Щзбекистон республикаси олий ва щрта махсус таълим вазирлиги фарьона политехника институти


Download 0.9 Mb.
bet21/59
Sana04.04.2023
Hajmi0.9 Mb.
#1325717
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   59
Bog'liq
Soliq va soliqqa tortish-2222

Назорат саволлари.



  1. Кишилик жамиятида солиылар тщьрисидаги тушунчалар ыайси вактда пайдо бщлган?

  2. Араблар истилоси давридаги молиявий вазиятларни тасвирлаб бера оласизми?

  3. «Ъирож» солиьи тщьрисида нималарни биласиз?

  4. Мщьуллар ъукмронлиги давридаги солиыларни биласизми?

  5. «Калон», «Капчур» солиылари тщьрисида тушунча беринг.

  6. Амир Темур салтанатида солиыларнинг хусусиятлари тщьрисида нима дея оласиз?

  7. Амир Темурнинг солиылар хаыида фикрлар баён ыилинган ыандай асарини биласиз?

  8. Шу даврда ерга белгиланган солиылар ыандай хусусиятга эга бщлган?

  9. «Молу-жихот», «Тагор», «Бож», «Ихрожот» солиылари тщьрисида нималарни биласиз?

  10. Шайбонийлар сулоласи давридаги солиылар хаыида гапириб беринг.

6-МАВЗУ: ХОНЛИКЛАР ДАВРИДАГИ СОЛИЫ СИЁСАТИ

Режа.




  1. Щрта Осиёда марказлашган 3 та мустаыил давлатнинг пайдо бщлиши ва Бухоро амирлиги давридаги солиылар.

  2. Хива хонлиги давридаги солиылар.



Таянч иборалари: "кафсан", "амлок", "танобона", "яксара", "аминона", "хослик", "дахяк", "салсит", "бой пули", "тарчуб".


1.Урта Осиёда марказлашган 3 та мустаыил давлатнинг пайдо бщлиши ва Бухоро амирлиги давридаги солиылар.

Давлат тузуми щзгариб ХVII-ХVIII асрларда Щрта Осиё 3 та мустаыил давлатга: Бухоро амирлиги, Хива ва Ыщыон хонликларига бщлиниб кетди.


Бухоро амирлиги даврида араблар истилоси давридан саыланиб ыолган ъирож солиьи амал ыила бошлади. Ъирож солиьи ъосилнинг бёшдан бир ёки учдан бир ъиссасига тщьри келган.
Бухоро амирлиги даврида щлпон йиьиш билан девонбеги - молия вазири шуьулланган, у «дафтарлар» - щлпон рщйхатларини тузган.
Молия амалдорлари девонбеги раъбарлигида кадастрлар, хон саройининг молия ъисоботи ва моддий ыисми билан шуьулланганлар. Натура мажбуриятлари устидан назоратни арбоб олиб борган (1633-1634 йилларда Имомыулихон фармойишига кщра Ыушыщрьон деган жойда янги ариы ана шу усул билан ыазилган бщлиб, буни замондошлари хон саховати эмас, балки кулфат деб бахолашган). Арбоб ъирож йиьиш билан ъам шуьулланган, элчиларни озиы-овыат билан таoминлаган, суьориш ишларин назорат ыилган.
ХХ аср биринчи ярмида ъусусий мулк ерлардан олинган ер солиылари Бухоро амири хазинасига энг кщп даромад келтирган.
Ундирилаётган маблаьларнинг асосий ыисми ъирож солиьидан олинган. Ъирож муайян ер участкасидан белгиланган суммада пул ва маoлум миыдорда дон билан ундирилган.
Щлпонларни йиьиш билан амлакдор шуьулланган. Ъосил пишишига яыин у щз одамлари билан экинзорларга йщл олган. Амлакдор чамалаб далада ыанча таноб борлиги (Бухорода бир таноб салкам 2,5 минг кв. метрни ташкил этган) ва ыанча ботмон ъосил олишни таoминлаган. Ботмон кщп жойларда турлича бщлиб, Бухоро ва Самарыандда у 6 пудга тенг бщлгани маoлум.
Щша даврларда хирождан ташыари бошыа солиылар ъам йиьилган. «Кафсан» амалдорларни таoминлаш учун маъсус солиы ъисобланган. Масалан (ъар 10 бетма ёрдам ярим пуд дон ва шунга ердан 15 факт пахта миыдорида) сони олинган. «Кафсан» ъам турли кишиларга эга бщлган: кафсанни доруьа (туман бошлиьи) фойдаси учун йиьим; мушток (бир ховуч). Муштоклар бир хщжаликдан бир ховучдан ёки буьдой чораги (деярли 2 кг) ва жщхори чораги кщринишида олинган.
ХIХ асрнинг 50-йиллари охирида мазкур солиыларда щзгариш юз берди. Зарафшон водийсида яшовчи бир неча деъыон жамоаси амир Насируллога мурожаат ыилиб уларнинг уйидан олисда жойлашган полизларга солинадиган танобонани камайтиришга илтимос ыилди.
«Закот» энг муъим солиылардан бщлиб уни тщлаш ъар бир мусулмон учун беш фарзнинг бири ыилиб ыщйилган эди. Бу солиы солиыыа тортиладиган обoектнинг ыирыдан бир ыисми ёки 2.5 фоиз миыдорида ундирилади. Иш молларидан олинадиган алоъида йиьим мавжуд бщлиб уни «Ясарра» деб аталган.
Россия билан уруш даврида амир Музаффар «амирона» («содиы фуыаролик») деб номланган маъсус солиы жорий этилди, бу солиы бадавлат шаъарликлар мол-мулки ва товарлар оборотининг 1.5 фоизини ташкил этган.



Download 0.9 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   59




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling