Щзгармас ток машиналари

15-расм. Трансформаторларда
а) актив б) реактив қувватни тақсимланиши


Р_эм= m₁E₁I`₂ соs₂ (5-13)
Иккиламчи чўлғамда актив қувватнинг бир қисми электрик исрофларни қоплашга сарфланади.


(5-14)
Истеoмолчига узатилаётган фойдали қувват
Р₂= mU`<sub>2</sub>I`₂ соs₂

Трансформаторларда реактив куватнинг ўзгариши диаграммада (15,б-расм) кўрсатилганга ўхшаш бўлади.

Фараз қилайлик, трансформаторнинг бирламчи чўлғами манбадан Q₁ реактив қувватни қабул қилаётган бўлсин, у холда:

Q₁= mU₁I₁sin₁ (5-15)

Реактив қувватнинг бир қисми бирламчи q₁ ва иккиламчи q₂ чўлғамлардаги сочилиш магнит оқимини хосил қилишга сарфланади:

; q₂= mI`<sub>2</sub><sup>2</sup>X`₂ (5-16)

Трансформаторларнинг магнит ўзагидан оқиб ўтаётган магнит оқимни хосил қилиш учун сарфланган реактив қувват:

q_м = m₁ I_м² X_м (5-17)

бу ерда х_м – магнитловчи контурнинг индуктив қаршилиги

Манбадан бирламчи чўлғам қабул килаётган реактив қувватнинг қолган қисми истеoмолчига узатилади.

Q₂= m₁U`<sub>2</sub>I`₂sin₂ (5-18)

Агар трансформатор актив - сиьим характердаги истеoмолчини электр энергия билан таoминлаётган бўлса, у холда ₂<0 бўлганлиги сабабли Q₂<0 бўлади. Реактив қувватнинг ишорасини ўзгариши унинг йуналанишини ўзгарганини кўрсатади. Агар Q₁<0 бўлса реактив қувват иккиламчи чўлғамдан бирламчи чўлғамга узатилади. Агар Q₂<0 ва Q₁>0 бўлса трансформаторларнинг бирламчи ва иккиламчи чўлғамлари томонидан реактив қувват қабул қилинади ва магнит ўзакни магнитлашга сарфланади.