Щзгармас ток машиналари

1. Учта қўзьатиш чўлғамли генераторлар

Баoзи холларда, ўзгармас ток генераторининг ташқи тавсифларини кўриниши 62,а-расмда кўрсатилганга ўхшаш бўлиши талаб қилинади. Бундай кўринишдаги характеристикали машиналарда якор чўлғамидаги кучланиш кенг кўламда ўзгарганда якор токи I жуда оз ўзгариб, унинг қиймати қисқа туташув токига тенг бўлади. Электр ёйли пайвандлаш мақсадларида бундай кўринишдаги характеристикали электр машиналарни қўллаш мумкин, чунки пайвандлаш токи ёйнинг узунлигига унча боьлиқ бўлмайди, бундай машиналар учун қисқа туташув унча хавфли эмас.

62–расм. Учта чулғамли генераторнинг ташқи тавсифи (а) ва электр схемаси (б)
Бундай кўринишдаги характеристикани учта: мустақил, параллел ва магнит юритувчи кучи мустақил ва параллел қўзьатиш чўлғамларининг магнит юритувчи кучларига қарама-қарши йўналган бўлиб, якор чўлғами билан эса кетма-кет уланган қўзьатиш чўлғамлари ўрнатилган ўзгармас ток генераторида олиш мумкин.
Бундай характерис-тикали ўзгармас ток генераторларларини тиралиш режимида ишлайдиган механизмларини харакатга келтириш учун, масалан, эксковаторларда қўллаш мумкин.
Бу типдаги генераторлар хозирги пайтда тепловозларда хам кенг қўлланилмоқда.

2. Бўлинган қутбли ўзгармас ток генераторлари

Бўлинган қутбли ўзгармас ток генераторнинг ташқи характеристикаси хам учта қўзьатиш чўлғамли генераторни тавсифига ўхшаш бўлади. Бундай машинанинг N ва S қутблари иккитадан нормал кўндаланг кесимли ва кичрайтирилган кесимли қисмларга бўлиниб, статорга махкамланади. Машинанинг иккита қўзьатиш чўлғамидан биринчиси нормал ўзакда ва иккинчиси кичрайтирилган ўзакда жойлаштирилган. Бўлинган қутбли генераторларнинг кичрайтирилган ўзаклари кучли тўйинган, нормал ўзаклар эса кучсиз тўйинган режимда ишлайди. Бу генераторларда шунингдек қўшимча қутблар хам ўрнатилади. Пайвандлаш мақсадларида қўллаш учун номинал режимда кучланиши U=35 В (салт ишлаш режимида 85 В гача) бўлган ПС типдаги бўлинган қутбли ўзгармас ток генераторлари ишлаб чиқарилмоқда.