Сиёсатшунослик ва социология

ИҚТИСОД 
107 
ularning zarbadan oldingi darajalariga moslashishi kerak. Agar migratsiya zarbasi 
malakali ishchilardan iborat bo‘lsa, bu malakali mahalliy aholining nisbiy ish haqini 
pasaytiradi va past malakali mahalliy aholining ish haqini oshiradi. Firmalar uchun 
migratsiya mehnat xarajatlarini kamaytirish orqali mehnat unumdorligiga yordam 
beradi. Ammo migratsiya kengroq ta’sir ko‘rsatmaydi, chunki boshqa mahsuldorlikni 
o‘zgartiruvchilar ekzogendir. 
2-jadval
Yevropa mamlakatkari ishsizlik ko‘rsatkichlari darajasi [4] 
 
2010 
2015 
2020 
EU-27 
9.3 
7.1 
9.0 
Germaniya 
10.5 
7.5 
7.8 
EU-8 
11.3 
6.5 
11.1 
Chexiya 
8.3 
4.4 
6.7 
Estoniya 
9.7 
5.5 
13.8 
Endogen o‘sish modellari inson kapitali texnologik chegarani olg'a siljituvchi 
va mahsuldorlikni oshirishga yordam beradigan yangi g'oyalarni yaratishga qanday 
yordam berishini ko‘rsatadi. Tadqiqot va ishlanmalarga sarmoya kiritadigan firmalar 
shu tariqa innovatsion salohiyatni oshirishi va samaradorlikni oshirishi mumkin, 
ammo bunda axborot/moliyaviy cheklovlarga duch kelishi mumkin. Savdo xarajatlari 
endi qisman axborot nosimmetrikligi va muvofiqlashtirish muammolari bilan 
belgilanadi va ularni pasaytira oladigan firmalar hosildorlikni oshiradi (va 
keyinchalik bozor ulushini oladi). Mavjud firmalar, shuningdek, yangi g'oyalar 
atrofida biznes yaratadigan tadbirkorlar raqobatiga duch kelishadi [5]. 
Bunday sharoitda malakali immigratsiya, xususan, iqtisodiyotning ishlab 
chiqarish va iste'mol tomonlariga bir qancha ta’sir ko‘rsatadi. Misol uchun, bilim va 
g'oyalarga kirish juda notekis bo‘lishi mumkin, milliy tadbirkorlik "imkoniyati" har 
xil bo‘lishi mumkin va innovatsion ekotizimlarning xususiyatlari g'oyalar tarqalishini 
cheklashi mumkin. Bu malakali/tadbirkor shaxslar bilim ishlab chiqarishga hissa 
qo‘shishi uchun va xalqaro tarmoqlar innovatsiyalarni kosmosga tarqatishda yordam 
berish uchun joy ochadi. 
Xuddi shunday, murakkab global ishlab chiqarish zanjirlari yuqori qidiruv, 
tranzaksiya va boshqaruv xarajatlarini nazarda tutadi. Vositachi ishtirokchilar, 
masalan, malakali migrantlar firmalarga yangi bozorlarga kirishda va murakkab 
biznes faoliyatini muvofiqlashtirishda yordam berishi mumkin. Xuddi shunday, 
malakali migrantlar va mahalliy aholi o‘rtasidagi ishlab chiqarishni to‘ldirish 
kapitalning daromadliligini oshirishi mumkin va bunda yuqori jamg'armalar va 
to‘g'ridan-to‘g'ri xorijiy investitsiyalar oqimini keltirib chiqarishi mumkin. Ushbu 
kanallarning barchasi qabul qiluvchi mamlakatdagi firmalar uchun bozor ulushini 
oshirish ma’nosida mahsuldorlikka va/yoki raqobatbardoshlikka hissa qo‘shadi. 
Ushbu kanallar statik ramkadan ba’zi taxminlarni yumshatishni talab qiladi. Xususan, 
migrantlar tadbirkor va sarmoyador hamda ishchi sifatida faoliyat yuritishi mumkin; 

---