Sifat turkumi tahlili

52­ mashq. Gaplarni o'qing. Otlashgan sifatlarini izohlang.

1. 
   Kattalar orasidagi murakkab munosabatlarga hali uning aqli yetmaydi. (P.Q.). 2. Barcha mehribon, saxovatli odamlar donolar shaharga to'plangan, deb hisoblardi. (T.Mal.). 3. To'ng'ichi-mo'ylov qo'ygan yigit, ismi Abdujabbor ekan. (M.Do'st). 4. O'rtamizda yo'q narsa talash bo'lyapti. Bir xil nomard eshitsa kulishi ham mumkin. (M.Do'st). 5. Kattalar bir narsani bilib gapiradi, o'g'lim! Gapni bo'lmay, quloq sol! (SH.R.). 6. Egri ozadi, to'g'ri o'zadi degan so'z bor. Dilimiz to'g'rimi, iqbolimiz baland bo'lg'ay!-dedi qo'lini ko'ksiga urib, charxchi. (O.). 7. Yaxshidan bog' qolar, yomondan dog'. (Maqol). 10. Aqlli o'zini ayblar, aqlsiz do'stini. (Maqol). 11. Tovba, sira kattalarga o'xshamaysiz­a. Shundoq odam o'zimizga o'xshab jo'ngina gaplashasiz­a. (S.A.). 12. Kattalardan shekilli, qarang,-dedi. (O'.U.).
   

53­ mashq. Gaplarni o'qing. Modal shaklda qo'llangan sifatlarni aniqlab, qanday modal ma'no ifodalashini tushuntiring.

1. 
   Uning rapidaday yum­yumaloq, qip­qizil yuzida alang­jalang ko'zlarida allaqanday taraddud bor edi. (O.Y.). 2. Salohiddin zargar qo'lidagi mittigina chinni piyolaga sharbat quymoqda edi.(O.Y.) 3. Ko'rinishidan kambag'algina, soddagina kishi. (T.Mal). 4. Yomg'ir yog'ib o'tgan pastliklar ko'm­ko'k. (S.A.). 5. Qora mag'izday istaralikkina ekanu, bo'yi bir oz pastroq ekan-da, dedi u kibor bilan. (O.) 6. Nechuk keldingiz?-Xurshida bonu devorga holsizgina suyanib yuzini kaftlari orasiga yashirdi. (O.Y.) 6. U yuqoriroqdagi atrofi archa bilan o`ralgan, ko`m-ko`k maysazorga yetib to`xtadi. (O.Y.) 7. Osmon boyagina feruza shishadek tip-tiniq edi, hozir esa nayzaga kelgan quyosh taftida bamisoli tandirdek yonar... (O`.U.) 8. Novcha edi, ko`zlari moviyga moyil edi, sochlari timqora yuzlari bejirim, go`yo O`rtaqo`rg`on suv ombori qurilishida emas, atir-upa chiqaradigan ozoda fabrikada ishlaydiganday. (M.Do`st.)
   

54-mashq. Gaplarni o`qing. Sifatlarni topib ozaytirma va kuchaytirma belgi ifodalovchi sifatlarni aniqlang, ularni qanday hosil bo`lganini izohlang.
1. Qo`rqqanidan qizning ko`zlari dum-dumaloq bo`lib ketgan edi. (S.A.) 2. Ona ko`zi oldida o`g`lining qop-qora qoshlari, chaqnagan ko`zlari qoldi.(S.A.) 3. Osmon ko`m-ko`k.Unda-bunda suzib yurgan oq bulut parchalari go`yo qishdan qolgan xiralik g`uborni artib yurganday. (A.Q.) 4. Ko`zi tog`dagi ko`l kabi emas, balki tim-qora uzun-uzun kipriklari ana shunday ko`rsatardi. (Sh.R.) 5. Xonzoda begim o`ngga qayrilib, eshik tepasidagi qip-qizil naqshlarni ko`rsatdi. (P.Q.) 6. Ha, aytmoqchi, katta zarurat bo`lmasa... telefon-pelefonni ulamang oldimga hech kimni qo`ymang!-Farmonov shunday deb, qip-qizil, yum-yumaloq, mamnun yuzini og`aynisiga burdi. (O.Y.) 7. Direktorimiz qop-qora chigitni ko`z-ko`z etadi. (T.M.) 8. Oppoq soch odam lo`nda-lo`nda so`zlaydi.(T.M.) 9. Ularni nimqorong`i, dim, sassiq bir narsaning hidi kelib turgan bir xonaga kiritishdi. (T.Mal.) 10. Oqish suvli jo`shqin Burasoy O`sh qal`asining tosh yotqizilgan poydevoriga bosh urib ko`pirib o`tadi. (P.Q.) 11. Yomg`irda cho`milgan ko`m-ko`k barra maysalar g`ir-g`ir esgan tong shabadasida mayin chayqalar, go`yo ipakday tovlanib, kishining ruhini erkalar edi. (O.Y.)