Sifatning gapda predikativ vazifasida kelishi Элмуратова Умида Мамадиёровна Самарқанд чет тиллар институти

---

Sifatning gapda predikativ vazifasida kelishi 
Элмуратова Умида Мамадиёровна
Самарқанд чет тиллар институти 
 таржима назарияси ва амалиёти факултети 2- курс магистранти. 
[phone], 
[e-mail]
 
Kalit so`zlar: Predikativ, semantika, morfologik, temporal, lokativ, stativ, 
kauzal, leksik ma`no. 
Sifatning gapda asosiy funsiyasidan biri bu-predikativ vazifasida kelishidir. 
Predikativ vazifasidagi sifatlar egani to`ldirib, 
느끼다, 돌리다, 성장하다
,
자라다, 
(bo`lmoq, his qilmoq, aylanmoq, bo`lmoq, o`smoq )
va shunga o`xshash ko`p 
bo`glovchi fe`llardan keyin keladi. Mana shu sifat va bog`lovchi fe`l birgalikda 
gapning kesimini tashkil qiladi va ular predikativ vazifasida sifat deyiladi.
Koreys tilida o`zbek tilidan farqli o`laroq bu guruh so`zlar, gapdagi sub`ektni 
ifodalaydi va tuslanadi. Bu guruhga fe`l hamda sifat kiradi. Predikativ gap bo`laklari 
holat orqali aniqlanadi. Fe`llar harakat ma`nosini ifodalaydi. Fe`l predmet bilan 
bog`lanib, uning harakatini, aktiv holatini anglatadi. Fe`l anglatgan harakat va 
holatning ob`ektga munosabati turlicha. Bir xil fe`llar harakatning biror narsaga 
o`tganligini bildiradi. Ba`zi fe`llar esa harakatning predmet-ob`ektga o`tmaganligini 
bildiradi, ular tushum kelishigidagi so`zni boshqarmaydi. Fe`llar harakat va 
holatning predmet ob`ektga munosabatiga qarab ikki turga bo`linadi; 
1) o`timli fe`llar (타 동사 ) 
2) o`timsiz fe`llar ( 자 동사 ) 
O`timsiz fe`llarga "yugurmoq (달리다) yayov yurmoq, ( 걷다) bormoq 
(가다)o`ynamoq ( 놀다) yashamoq (살다)" kabi fe`llar misol bo`la oladi. O`timli 
fe`llarga esa, "tutmoq ("잡다,) bosmoq (누르다) yondirmoq (화상하다) olib 
chiqmoq (꺼내다)" kabi fe`llar misol bo`la oladi. 

---

Sifat esa, predmetning rangi, hajmi, shakli, maza-ta`mini, xarakterini, o`rin 
vaqtga munosabatini anglatadi bunga (shirin), (chiroyli) kabi fe`llar sifatga misol 
bo`la oladi. Bunday fe`llar asosan predmetning sifati va holatini anglatib, "sub`ektiv 
fe`llar" hisoblanadi. (bunday), (shunday), (ana unday)" kabi fe`llar esa, ko`rsatuv 
sifatlari hisoblanib, olmosh kabi holatni ifodalaydi. 
Koreys tilida predikativ fe`llarning o`ziga xos xususiyallari shuki ular gapdagi 
vazifasiga qarab holatini o`zgartirdi. 
Predikativ nafaqat sifat bilan balki ot, olmosh, predlogli ot yoki olmosh, son, 
infinitiv, gerundiy, ravish, sintaktik so`z birikmalari bilan ham ifodalanadi. 
bog`lovchi fe`llar odatda yarim – yordamchi fe`llar deb ataladi (semi-auxiliary). 
Odatda predikativ vazifasidagi sifatlarning aksariyati qismi boshqa 
bog`lovchi fe`llardan ko`ra ko`proq “ bo`lmoq”(
돼다) bilan ifadalanadi. Boshqa 
bog`lovchi fe`llar ham “bo`lmoq” bog`lovchi o`rnida kela oladi va ularning 
semantikasi (ma`no - mazmuni) o`zgarmaydi. Masalan: