Sinf VIII 1-dars

Savol va topshiriglar:

1. 
   Apparatli ta'minot deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Kompyuterni ishga tushirishda dasturli ta'minotning zarurati bormi?
   
3. 
   Interfeys deganda nimani tushunasiz?
   
4. 
   Apparatli interfeysni misollar yordamida tushuntiring.
   
5. 
   Dasturiy interfeys nima ?
   
6. 
   Apparatli-dasturiy interfeys deganda nimani tushunasiz?
   
7. 
   Foydalanuvchi va foydalanuvchi interfeysi deganda nimani tushunasiz?
   
8. 
   Foydalanuvchi interfeysi xususiyatlariga ko`ra ganday turlarga ajratiladi?
   

9. Dastur qachon grafik yoki nografik interfeysga ega deyiladi?
Uyga vazifa:18- mavzu. 8- topshiriqlar.
Tekshirildi:____________________ direktor o’rinbosari:_____________________
8-sinf. Operatsion sistema tushunchasi. 19-20-darslar
Operatsion sistemani tashldl etuvchi dastudar.


Darsning magsadi:
0`quvchilarga operatsion sistema va uning vazifalari hagida ma'lumot berish. Operatsion sistemani tashkil etuvchi dasturlar bilan tanishtirish.
Asosiy tushunchalar:
Dasturiy ta'minot va uning turlari, operatsion sistema va Lining vazifalari, operatsion sistemani tashkil etuvchi dasturlar.
Mavzuni boshlashga hozirlik:
Informatika va hisoblash texnikasi asoslari darsligi va plakat~ tayyorlab go`yiladi. 0`gituvchi tomonidan kompyuterlar ishga hozirlanadi. Mavjud elektron darslik va elektron go`llanmalarni kompyuterga yuklab, ishchi holatga keltiriladi.
Mavzuni yoritish:
Kompyuterdan foydalanuvchilar o`z masalalarini to`1ig ha1 gilishlari uchun kompyuterdan ko`proq imkoniyat talab giladilar va bu muammoni ha1 gilish uchun, odatda, turli dasturlar yoki ularning majmuasidan foydalanadilar. Har ganday kompyuter o'zidan-o'zi ish holatiga kelmaydi. Uni ish holatiga keltirish va qurilmalarni boshgarish uchun maxsus dasturiy ta'minot yoki, boshgacha gilib aytganda, operatsion sistema lozim.
Demak, kompyuter ishga tushurilgach, uning qurilmalari bilan bir vagtda maxsus dastur ishga tushadi. Mazkur dastur foyda- lanuvchi bilan kompyuter o'rtasidagi mulogotni ta'minlaydi. Shuningdek, operatsion sistema kompyuterning barcha quril- malarini boshgarish imkonini beradi.
Operatsion sistema quyidagi vazifalarni amalga oshiradi:

• 
  Vinchester yoki disketlardan tanlangan dasturni tezkor xotiraga yuklaydi va bajarilishini ta'minlaydi. Dastur bajarilgach, tezkor xotirani „tozalaydi". Navbatdagi tanlangan dastur bilan ham shu ishlarni amalga oshiradi.
  
• 
  Axborotlarni vinchesterdan diskka yoki aksincha, diskdan diskka ko`chirish kabi turli servis xizmatlarni amalga oshiradi.
  

Shuni aytib o`tish lozimki, kompyuterlarning texnik holatiga ko`ra, ulardagi operatsion sistemalar turlicha bo`1adi, ammo ularning asosiy vazifasi yagonadir. Ви — ichki va tashgi quril- malarning birgalikda mutanosib ishlashini ta'minlashdan iborat.
Kompyuterning „dasturli ta'minot", „texnik ta'minot" va „operatsion sistema"lari orasida uzviy bog`liglik mavjudligi darslikda ko`rib o'tilgan.
Operatsion sistema bajaradigan vazifasidan gat'iy nazar ishonchlilik, himoyalash, samaradorlik va qulaylik kabi sifatlarga ega bo`lshi zarurdir.
Operatsion sistema ishlab chigarilish tarixi bilan gisgacha tanishtiramiz. Dastlabki „operatsion sistema" 1940- yilning oxirlarida ishlab chigarildi. U axborotni xotiraga kiritish va xotiradan o'gish uchun oddiy amallar yig`indisi sifatida tashkil etildi. Keyinchalik, ya'ni 50- yillarning o'rtalarida, „operatsion sistema"
dasturchilar ishlab chiqargan dasturlarni jamlash va resurslarga tagsimlash uchun xizmat gilgan bo`1sa, 60- yillarning boshlarida vaqtni dasturlarga ketma-ket tagsimlashga asoslangan dastlabki„operatsion sistemalar" paydo bo`1di. Ви ho1 bitta kompyuterdan bir vagtda bir necha kishi foydalanish imkoniyatini berdi.

Bunday tizimlarda markaziy protsessor foydalanuvchilarda protsessorda fagat ularning dasturlari bajarilayotgandek tasavvur paydo gilib, boshqarish bir dasturdan ikkinchisiga tezlik bilan o`ta oladigan darajaga yetkazildi.

Hozirgi kunda turli xi1 operatsion sistemalar mavjud. Siz darslikdan MS DOS operatsion sistemasi va uning asosiy gismlari hamda WINDOWS operatsion sistemasi hagida malurnot oldingiz.;

IBM firmasi va MICROSOFT (Pol Allen va Bi11 Geyts) firmasi~ kompyuterlarida 1981-yildan boshlab MS DOS operatsion sistemasi go`11ani1ib kelinmogda. MS DOS operatsion sistemasini takomillashtirib borib, 1995- yilgacha MS DOS 1.0 dan to MS DOS 6.22 gacha bo`lgan avlod (versiya)1ari yaratildi, Foydalanuvchilarga qulaylik yaratish magsadida amerikalik dastur- chi Piter Norton tomonidan Norton Commander gobig dasturi yaratildi. Ви gobiq dasturdan МS DOS operatsion sistemasi asosida ishlaydigan juda ko`p kompyuterlarda foydalanib kelindi. Operatsion sistemalarning turi ko`p bo`1ib, quyidagilarni misol gilish mumkin: СР/M, МS DOS, PC DOS, DRD DOS, OS/2, LINUX, WARP, WINDOWS, UNIX, MACHINTOSH.
Operatsion sistemaning bir nechta turi mavjud bo`lib, ular jumlasiga quyidagilar kiradi: