Sinf VIII 1-dars

Mavzuni mustahkamlash va yakunlash.
O'quvchilarga darslikdagi savollar orqali murojaat etiladi va interfaol usulda mavzu mustahkamlanadi.
Uyga vazifa.I-II Bobni takrorlash.

“_____”____________________Tekshirildi______________________O’quv ishlari bo’yicha director orinbosari:

15- dars. . Mantiqiy amallar
Darsning maqsadi:
0`quvchilarga mantiqiy amallar: „yoki"— mantiqiy qo'shish, „va"— mantiqiy ko`paytirish, ,emas" — mantiqiy inkor haqida, sodda mulohazalar, Jost" yoki ,yolg`on" mantiqiy qiymatlar haqida ma'lumot beriladi.
Asosiy tushunchalar:
Mantiqiy qo'shish, mantiqiy ko`paytirish, mantiqiy inkor, mulohazalar, mantiqiy qiymatlar.
Mavzuni boshlashga hozirlik:
Informatika va hisoblash texnikasi asoslari darsligi va plakat tayyorlab qo'yiladi. O'qituvchi tomonidan kompyuterlar ishga hozirlanadi. Mavjud elektron darslik va elektron qo'llanmalami kompyuterga yuklab, ishchi holatga keltiriladi.
Mavzuni yoritish:
Mulohazalar, asosan, matematikaning predmeti bo'lib xizmat qiladi.
Mantiqiy amallar mulohazalar ustida bajarilib, ularning natijalari ,ROST" yoki ,YOLG'ON" qiymatlaridan biriga teng bo`lishi mumkin.
Mulohaza sifatida ,ROST" yoki ,YOLG'ON" ligini aytish mumkin bolgan ixtiyoriy gapni qarash mumkin. Masalan, „ikki karra ikki — tort" — mulohaza bo'ladi<sub>l</sub> chunki u rost, ,Farg'ona — Germaniyaning poytaxti" ham mulohaza bo'ladi, chunki u yolg`on. Ba'zan, ,ROST" sifatida I va „YOLG`ON" sifatida 0 yozishga odatlanilgan.
Siz bilan ,Mantiqiy qo'shish", ,Mantiqiy ko`paytirish" va ,,Mantiqiy inkor" amallari bilan tanishamiz.
Matematikada bu amallar uchun maxsus belgilar (nomlar) qabul qilingan.
Jumladan:
,,Mantiqiy qo'shish" v (diz'yunksiya, „yoki", „+") Mantiqiy ko'paytirish"— A (kon'yunksiya, ,va",
,,Mantiqiy inkor" (inkor, ,...emas", kabi
belgilanadi.
Bu amallar uchun quyidagi mantiq qonunlari o`rinli:

Qonun	YOKI uchun	VA uchun
0'rin almashtirish	x v y = y v x	X A Y = Y A X
0'rifflashtirish	XV(VVZ)=(XVY)VZ	XA(YAZ) =(XAY)AZ
Taqsimot	XA(YVZ) ^=(XAY)V V (x A z)	XV(YAZ) ^=(XVY) A A (x v Z))
De Morgan qonuni
	X V Y = Y A X	X A Y = Y V X
Idempotensiya	xvx=x	X A X = X
Yutulish	XV(XAY) =X	XA(xvy) =x
Ulanish	(XAY)V(xAY)=y	^F (^XVY)^A(^Xv^y)=y
0`z aksi bilan amallar	x v 7	X Ax =0
0`zgarmaslar bilan amallar	x v 0= x, x v 1= I	X AI^=X,XA0^= 0
Ikkilamchi inkor	x =X

1. Berilgan A, B, D, E o`zgaruvchilarning qiymati A — rost, B — rost, D — yolg`on, E— yolg`on bolganda quyidagi mantiqiy aural natijasi qanday bo'ladi:
(A v B) A(75 v E)?
Y e c h i s h. A—rost, B—rost bolganda A v B— rost, rostning inkori esa yolg`on. Keyingi qa^ys ichidagi amalning natijasi qanday bolishidan qat'iy nazar yolg`on bilan ko`paytmasi yolg`on natija beradi. Demak, j a v o b: yolg`on.

1. 
   m i s o 1. A — ,Alisher 2- sinfda o'qiydi" va B — ,Alisher 8 yoshda" mulohazalar berilgan bo`lsa, quyidagi mantiqiy ifodani so`zlar orqali yozing:
   

An B.
Y e c h i s h. Ifodada A va B mulohazalarning mantiqiy ko`paytmasi berilgan. Mantiqiy ko`paytma ,va"^,bog'lovchisiga mos kelgani uchun berilgan 'mantiqiy ifoda quyidagicha o'qiladi: