Sinf VIII 1-dars

6
-+ (yolg`on) v yolgon -* rost v yolgon -> rost.
Javob: rost.

6- misol. XAYVXVYVXformula orqali berilgan mantiqiy mulohazaning rostlik jadvalini tuzing.

Ye c h i s h. Quyidagicha ketma-ketlik hosil qilamiz:

O'zga- ruvchi		Oraliq mantiqiy formulalar					Yechim
x	y	x	XAY	xvy
					Xvy	X A Y V X V Y	X A Y V X V Y V X
0	0	1	0	0	1	1	1
0	1	1	1	1	0	1	1
1	0	0	0	1	0	0	1
1	1	0	0	1	0	0

7- misol. xvy V X A Z formula organ berilgan mantiqiy mulohazaning rostlik jadvalini tuzing.
Y e c h i s h. Quyidagicha ketma-ketlik hosil bo`ladi:

O'zgaruvchi			Oraliq		mantiqiy	formulalar		Yechim
x	^y	z	^y	^xvy		x	XAZ
					xvy			XVYVXAZ
0	0	0	1	1	0	1	0	0
0	0	1	1	1	0	1	1	1
0	1	0	0	0	l	1	0	1
0	1	1	0	0	1	1	1	1
1	0	0	1	1	0	0	0	0
1	0	1	1	1	0	0	0	0
1	1	0	0	1	0	0	0	0
1	1	1	0	1	0	0	0	0

Mavzuni mustahkamlash va yakunlash.
O'quvchilarga darslikdagi savollar orqali murojaat etiladi va interfaol usulda mavzu mustahkamlanadi.
Uyga vazifa.15-dars. 6-7-mashqlarni bajarish.

“_____”____________________

Tekshirildi______________________O’quv ishlari bo’yicha director orinbosari:


16- dars . Mantiqiy elementlar


Darsning maqsadi:
O'quvchilarni mantiqiy amallar yordamida mos tushish, yig`uvchi va, inventor sxemasini hisoblashga o'rgatish.


Asosiy tushunchalar:
Kompyuterlarning mantiqiy elementlari, mos tushish sxemasi, yig'uvchi sxemasi, inventor sxemasi, trigger.


Mavzuni boshlashga hozirlik:
Informatika va, hisoblash texnikasi asoslari darsligi va, plakat tayyorlab qo'yiladi. O'qituvchi tomonidan kompyuterlar ishga hozirlanadi. Mavjud elektron darslik va elektron qo'llanmalarini kompyuterga, yuklab, ishchi holatga keltiriladi.


Mavzuni yoritish:
Kompyuterlarning mantiqiy elementlari bo`lib VA, YOKI, EMAS, VA-EMAS, YOKI-EMAS va boshqa elektron sxemalar, hamda trigger xizmat qiladi. VA, YOKI, EMAS elektron sxemalar bilan darslikda tanishdingiz.
VA-EMAS elektron sxemani VA elektron sxema va, EMAS elektron sxema tashkil etadi, ya'ni uning qiymati I (X A Y) ga teng bo`ladi. Bu elektron sxemaning rostlik jadvali quyidagicha:
90

X	Y	I(XA 1)
0	0	1
0	1	1
1	0	1
1	1	0

Boshqa elektron sxemalar ham shu kabi aniqlanadi.

1. 
   rn i s o 1. Quyidagi sxema, chiqishida 0 hosil bo`lishi uchun kirishida qanday qiymatlar bo`lishi kerak?
   

Yechish . Sxemada uchta, bosqich bor. 3- bosqich chiqishida 0 ekanini bilgan holda orqaga qarab yuramiz:

1. 
   3- bosqich (EMAS elementi) chiqishida 0 bo`lishi uchun kirishida. 1 bo`lishi kerak;
   

1. 
   2- bosqich (YOKI elementi) chiqishida 1 bo`lishi uchun birinchi kirishida 0 ekanligini hisobga olgan holda ikkinchi kirishida, 1 bo`lishi kerak;
   

3)1- bosqich (VA elementi) chiqishida, 1 bo`lishi uchun ikkala kirishida ham 1 bo`lishi kerak.
Javob : ikkala. kirishida, 1 bo`lishi kerak.


3- m i s o 1. Quyidagi sxemada barcha YOKI elementlarini VA hamda EMAS elementlaridan foydalanib almashtiring

YOKI

EMAS



EMAS

VA

EMAS

EMAS

sxema bilan almashtirish mumkin. Bu sxemani yuqoridagi YOKI elementining o`rniga qo'yamiz. Natijada

EMAS

EMAS

EMAS

EMAS

VA

hosil bo'ladi. Bu yerda ketma-ket kelgan ikkita EMAS elementini sxemadan chiqarib tashlash mumkin. Demak, natija

EMAS

VA

EMAS

ko`rinishida bo`ladi.

Mashqlar
1. Berilgan mantiqiy sxemaning natijasini aniqlang:

VA

YOKI

EMAS

Mavzuni mustahkamlash va yakunlash.
O'quvchilarga darslikdagi savollar orqali murojaat etiladi va interfaol usulda mavzu mustahkamlanadi.
Uyga vazifa.16- dars. 6-7-mashqlarni bajarish.

“_____”____________________

Tekshirildi______________________O’quv ishlari bo’yicha director orinbosari:


17- dars. Kompyuterlarning dasturiy ta'minoti
Darsning magsadi:
0`quvchi1arga kompyuterlarning dasturiy ta'minoti haqida ma'lumot berish.
Asosiy tushunchalar:
Texnik ta'minot, dasturiy ta'minot, sistema dasturlari, uskunaviy dasturlar, amaliy dasturlar, utilitlar.
Mavzuni boshlashga hozirlik:
Informatika va hisoblash texnikasi asoslari darsligi va plakat tayyorlab go`yiladi. 0`gituvchi tomondan kompyuterlar ishga hozirlanadi. Mavjud elektron darslik va elektron go`llanmalarni kompyuterga yuklab, ishchi holatga keltiriladi.
Mavzuni yoritish:
Informatikada kompyuter texnikasi quyidagi ikki gismning birligi sifatida garaladi:

• 
  texnik vositalar;
  
• 
  dasturiy vositalar.
  

Texnik vositalar — kompyuteming qurilmalaridir. Ingliz tilida bu gism Hardware deb ataladi va „gattiq mahsulotlar" deb tarjima gilinadi. Ви gismga, masalan, protsessor, vinchester, monitor, klaviatura, disk yurituvchi, printerlarni misol sifatida keltirish murnkin.
Dasturiy vositalar — kompyuter tomonidan ishlatiladigan barcha dasturlar to`plamidir. Ingliz tilida bu gism Software deb ataladi va „yumshoq mahsulotlar" deb tarjima gilinadi. Ви so`z dasturiy ta'minot bilan kompyuterlarning mutanosibligini, dasturlarning takomillashishi, rivojlanishi va moslashuvchanligini ifodalaydi.
Bundan tashqari, informatikada yana bir yo'nalish Brainware (brain inglizchadan tarjimasi — intellekt, ong) — algoritmik yo'nalish ajratiladi. Ви yo'na1ish algoritmlarni ishlab chigish, ularni tuzish usul va uslublarini o'rganish bilan bog`ligdir.
Kompyuterlarda ishlatilayotgan dasturlarni shartli ravishda quyidagi uch turga ajratish mumkin:
Вu ajratishnng shartli ravishda deyilishiga sabab shuki, dasturiy ta'minotning keskin rivojlanishi va kompyuterlar go`llanish sohasining kengayib borishi ba'zi dasturlarning bir turdan boshga turga o'tib golishiga sabab bo` тоида. Masalan, ba'zi amaliy dasturlarning go`llanish sohasi chuqurlashib borganligidan va alohida zaruratga egaligidan, uskunaviy dasturga aylanib bormoqda. Ikkinchi tomondan, foydalanuvchi e'tiboriga shunday dasturlar tavsiya etilmogdaki (masalan, „elektron suhbatdosh"), ularni yugoridagi hususiyatlar bo`yicha ajratish mushkul.
Sizning shaxsiy kompyuteringizda manfaat ko`rish magsadida o'g'idashga arziydigan gimmatli axborot bo`1mas1igi mumkin. Атто bu axborotlar siz uchun zarur. Kompyuter viruslari esa ularni o'chirib yuborish yoki foydalanib bolmaydigan darajada o'zgartirib yuborishga godir. Kompyuter viruslari tarixi Sinsinati shahri (Ogayyo shtati) universitetining ilmiy xodimi, kompyuter xavfsizligi sohasida tanigli mutaxassis Fred Koen non-1i bilan bog`1iq. Koen dasturiy vositalardan noqonuniy nusxa ko`chirishga garshi himoya muammolari ustida ish olib borib, yangi dastur yaratdi. Ви dastur tez gayta tiklanish va takomillashish hamda kompyuter xotirasidagi muhim ma'lumotlarni o'chirish, sistema fayllarini „buzish" kabi ishlarni bajarish xususiyatiga ega bo`1ib, dasturiy vositalardan nogonuniy nusxa olish vagtida ishga tushardi. Axborotni о`g`rilardan himoya gilishga garatilgan bu dastur keyinchalik kompyuter viruslarining yaratilishiga turtki bo`1di.