Sinf VIII 1-dars

8-sinf. 21- dews. Kompyuternmg tashgi xotirasi bilan ishlash
Darsning maqsadi:
0`quvchilarga disklar, turlari va xususiyatlari, magnit diskni formatlash, sistemali disklarni hosil gilish hagida ma'lumot berish. Asosiy tushunchalar:
Magnit disklari, CD, vinchester, turlari, magnit diskni formatlash, sistemali disklar.


Mavzuni boshlashga hozirlik:
Informatika va hisoblash texnikasi asoslari darsligi va plakat tayyorlab go`yiladi. 0`gituvchi tomonidan kompyuterlar ishga hozirlanadi. Mavjud elektron darslik va elektron go`llanmalarni kompyuterga yuklab, ishchi holatga keltiriladi.


Mavzuni yoritish:
Axborot va malumonarni yozish hamda ularga bevosita
murojaat gilishni amalga oshiruvchi texnologiya kompyuterlarning diskli xotirasini tashkil giladi. Axborotlarni audio yoki video- kassetalarga yozish usullari kabi, kompyuterda axborotlarni magnitlab saglash texnologiyasi go`11ani1gan. Bunday texnologiya dastlab analog shaklda bo`lgan axborot — tovushni yozish uchun ishlatilgan bo`1sa, keyinchalik ragamli axborotni yozish imkonini ham berdi va kompyuterda go`11ani1a boshladi.
Kompyuterlarda tashgi xotira sifatida diametri 133 mm (5,25 duym) va 89 mm(3,5 duym)li egiluvchan magnit disk (EMD) go`11ani1di. EMDning olchamlari bir xi1 bo`1sa ham unga axborotni joylash- tirishning hajmiy imkoniyati turlicha bo`lishi mumkin. EMD doira shaklidagi plastmassa plastinka bo`1ib, yuzasi magnit xususiyatli juda yupga gatlam bilan goplangan, ana shu magnit gatlam diskka axborot yozish va o'qish imkonini beradi. Egiluvchan plastinka himoya g`ilofi ichida saglanadi.
Zamonaviy kompyuterlarda „gattiq" disk ( „vinchester" ) mavjud. Vinchester kompyuterning ichida joylashgan bo`1ib, tashgi xotira vazifasini bajaradi va EMDlarga nisbatan bir necha barobar katta hajmdagi axborotlarni saglash imkoniyatiga ega.
Diskka axborot yozish va uni о`gish uchin maxsus qurilma - diskyurituvchi (diskovod) ishlatiladi. Diskyurituvchi diskni aylan- tiruvchi o'qqa, magnit axborot yozuvchi va o'qu<sup>y</sup>chi yagona magnit kallakka ego. Diskyurituvchi ishga tushganda, o'q diskni katta tezlikda aylantiradi. Magnit kallak disk g`lofidagi axborot о`gish va yozish joyi organ magnit gatlamdagi axborotni o'qiydi va unga axborot yozadi. Disk g`ilofidagi yozishdan himoyalash joyi berkitib go`y1sa, diskka axborot yozib bolmaydi, ya'ni fagat axborot o'qish mumkin bo`1adi. Diskda axborot bitlar (0 yoki 1) ketma-ketligi shaklida saqlanadi. Еи ketma-ketlik aylana shaklidagi maxsus yollarga joylashgan. Diskdagi yo'11ar har xi1 radiusli konsentrik (yagona markazli) aylanalar shaklidadir. Yangi disklarga to`g`ridan-to`g`ri axborot yozib bolmaydi, chunki ularda magnit yo'11ar mavjud emas. Yo'11arga bolishni operatsion sistema bajaradi. Наг bir aperatsion sistema diskni o`ziga xos ravishda yo'11arga ba`1adi. Ви jarayon formatlash deb ataladi. Formatlash jarayonida disklarda yo'Ika va sektorlar hosil bo`1adi. Disklarni formatlash uchun maxsus dasturlar qo`11ani1adi. Tur1i kompyuterlar uchun bu dasturlar turlicha nomlanishi mumkin.