Sintaksis

So'z birikmasining aloqa turlari

So'zlar o'zaro ikki xil usul bilan aloqaga kiradi: a) teng bog'lanish; b) tobe bog'lanish.
Teng bog'lanishda so'zlar bir xil gap bo'lagi bo'lib, sanash ohangi yoki bog'lovchilar yordami bilan birikadi. Masalan: Bu yil - onalar va bolalar yili. Muhayo, Surayo, Ra'no, Muqaddas, ko'zlarni yashnatib kiyibsiz atlas (qo'shiq), kabi gaplardagi onalar va bolalar hamda 2-gapdagi Muhayo, Surayo, Ra'no, Muqaddas so'zlari teng bog'langan.
Ular kesimga nisbatan teng huquqli bo'lib, bir xil gap bo'lagi vazifasini bajaradi. Bunday bo'laklarning o'rni almashtirilgani bilan, ma'no va grammatik holati o'zgarmaydi. Tobe bog'lanishda esa biri hokim, biri tobe so'zlar aloqaga kirishadi.
Ularning bin ikkinchisini to'ldirib, aniqlab izohlab keladi. Shuning uchun aniqlab, to'ldirib kelgan so'z tobe, u bilan bog'lanib kelgan so'r hokim so'z bo'ladi va gapda boshqa-boshqa sintaktik vazifa bajaradi. Shunga ko'ra tobelanish turlari quyidagicha bo'ladi:


Adabiyotlar:

1. 
   H.Jamolxonov. Hozirgi o’zbek adabiy tili. T., 2005
   
2. 
   M.Mirzayev, C.Usmonov, I.Rasulov. O’zbek tili. T.,1978
   
3. 
   O’zbek tili leksikologiyasi. T., 1981.
   
4. 
   B.Mengliyev, O’. Xoliyorov. O’zbek tilidan universal qo’llanma. T., 2007
   
5. 
   Ne’matov H., Rasulov R. O’zbek tili system leksikologiyasi asoslari. T., 1995.
   
6. 
   Safarova R. Leksik-semantik munosabatning turlari. T., 1996
   
7. 
   Qilichev E. Hozirgi o’zbek adabiy tili. Buxoro, 2001
   
8. 
   S.Rahimov, B.Umurqulov, A.Eshonqulova. Hozirgi o’zbek adabiy tili. T., 2001
   
9. 
   S.Rahimov, B.Umurqulov. Hozirgi o’zbek tili. T., 2003.
   
10. 
    www.ziyonet.uz