Sinxron mashina va ularning turlari

Asosiy tenglamalari va vektor diagrammalar.
SG yuksiz ishlaganda uning tashqi klemmalaridagi kuchlanish stator chulg‘a- mida hosil bo‘lgan EYUK ga teng bo‘ladi. Agarda SG ga yuklama ulangan bo‘lsa, yakor reaksiya tarqoq magnit oqimi taʼsiridan va statordagi kuchlanish pasa-yishi natijasida klemmalardagi kuchlanish EYUK dan kichik bo‘ladi.
Quyida noayon va ayon qutbli SG larda hosil bo‘ladigan EYUK larni ko‘rib o‘tamiz.
Noayon qutbli SG yakor chulg‘amida hosil bo‘ladigan EYUK lar tar-kibiga quyidagilar kiradi:

1. 
   asosiy magnit oqim F0 hosil qilgan EYUK YE0.
   
2. 
   yakor chulg‘amining MYUK F_a yakorning magnit oqimi F_a ni vujudga keltiradi. Bu oqim, o‘z navbatida, yakor chulg‘amida o‘zinduksiya EYUK E_a ni hosil qiladi:
   

E_a   jI₁  x_a , (19.6)
bu yerda x_a – yakor chulg‘amining induktiv qarshiligi;

3. 
   tarqoq magnit oqimi F_1 hosil qilgan EYUK E_1:
   

E_1   jI₁  x_1, (19.7)
bunda x1_ – yakor chulg‘amining tarqoq induktiv qarshiligi;

4. 
   F_a va F_1 magnit oqimlari yakor toki tomonidan hosil qilingani tufayli x_a va x_1 induktiv qarshiliklarni qo‘shish mumkin: x_a  x_1  xs (bu yerda: xs – noayon qutbli SM ning sinxron induktiv qarshiligi yoki to‘la induktiv qarshilik deyiladi). U holda E_s   jI₁x_a  ( jI₁x_1)   jI₁x_s . (19.8)
   
5. 
   Stator chulg‘ami aktiv qarshiligida kuchlanish pasayishi:
   

U _r1  I₁ r₁ . (19.9)
Noayon qutbli SG ning kuchlanishi yuqoridagi EYUK larning vektor yig‘indisidan iborat bo‘ladi:
U₁ E₀ E_s U _r1 yoki
U₁  E₀  jI₁x_s I₁r₁. (19.10)
SM larning turli xil ish rejimlarini tahlil qilishda vektor diag- rammalaridan keng foydalaniladi.
Vektor diagrammani ikkita yo‘l bilan qurish mumkin.
SG ning magnit to‘yinishi hisobga olinmagan hol uchun vektor diagram- mani qurishda quyidagi kattaliklar, yaʼni:

1. 
   yuksiz ishlashdagi EYUK YE0 ning qiymati;
   
2. 
   yuklama toki I₁ ning qiymati va bu vektor bilan EYUK E0 lar orasidagi siljish burchagi – ;
   
3. 
   stator fazaviy chulg‘amining sinxron reaktiv xs va aktiv r₁ qarshilik-lari maʼlum bo‘lganda kuchlanish U₁ ni aniqlash.
   

SG ning magnit to‘yinishi hisobga olingan hol uchun vektor diagram-mani qurishda esa yuqoridagilarga qo‘shimcha holda stator chulg‘amining o‘ramlar soni w1 va mashinaning yuksiz ishlash tavsifsi ham maʼlum bo‘lishi kerak.