Sirt hodisalari. Adsorbsiya

SIRT HODISALARI. ADSORBSIYA



Ma`rusaning maqsadlari

Sirt hodisalari sirt yuzasida kechib, ma`lum qonun - qoidalarga bo`ysinadi. Bu qoidalarni o`rganishda sirt energiyasining o`zgarishi, adsorbsiya o`tishi sharoitlari, unung miqdorini aniqlash ko`riladi. Ko`pchilik biologik jarayonlar to`qimalar yuzasida, membranalar chegarasida yuz beradi va adsorbsiya jarayonidan boshlanadi. Oziq-ovqat hazm bo`lishi, nafas olish, fermentlarning faoliyati, dorivor moddalarning singishi va b. adsorbsiya qonun-qoidalariga bo`ysinadi. Shu qonun-qoidalarni o`rganish ushbu ma`ruzaning asosiy vazifasi hisoblanadi.



Loading…

Ko`riladigan masalalar

●Sirt hodisalari. Asosiy tushunchalar va qonuniyatlar
●Adsorbsiya yuz beradigan yuzalar
●Sirt hodisalarining kelib chiqishi
●Sirt hodisalarining tibbiy-biologik ahamiyati
●Adsorbsiya, absorbsiya va hemosorbsiya
●Sirt taranglikni adsorbsiyaga ta`siri
●Adsorbsiya miqdorini baholash
●Tanlab adsorbsiyalash va xromatografiya



Sirt hodisalari. Asosiy tushunchalar va qonuniyatlar.

Kimyoda moddaning dispers holati va sirt hodisalarini o`rganuvchi bo`lim kolloid kimyo deyiladi.
Dispers sistema zarrachalarining o`lchami va unga teskari bo`lgan kattalik - disperslikdir.
Sirt yuzasining S moddaning massasi m yoki hajmiga V nisbati solishtirma sirt So deyiladi: S S
So= --------- cm2 /g ; So= --------- cm2/ml
m V



Loading…

Sirt hodisalari. Asosiy tushunchalar va qonuniyatlar.

Sirt hodisalari - bu fazalar chegarasida sodir bo`ladigan va fazalar o`zaro ta`siri natijasida yuzaga keladigan jarayonlardir.
Sirt yuzasining birligiga sirt energiyasining nisbati sirt taranglik deyiladi.
G
 = --------; Dj /cm2 G=  S; Dj
S
G - sirt energiyasi ; S - sirt yuzasining kattaligi;
 - sirt taranglik koeffitsienti



Sorbsiya jarayonlari

Ikki fazani bir-biridan ajratib turuvchi satx yuzasida modda konsentratsiyasini o`zgarishi adsorbsiya deyiladi.
Yutuvchi modda - adsorbent
Yutiluvchi modda - adsorbtiv
Gazlar yutilishi -absorbsiya
Adsorbent va adsorbtiv o`rtasida kimyoviy bog` hosil bo`lishi bilan boradigan adsorbsiya - hemosorbsiya deyiladi.
Sorbsiyaga teskari bo`lgan jarayon - desorbsiya



Adsorbsiya yuz beradigan yuzalar.

Gaz - suyuqlik. Gaz - qattiq modda
Suyuqlik - suyuqlik. Suyuqlik - qattiq modda
Odam organizmida:
Hujayralar va hujayra yadrolari, protoplazmalar, organizm va muhit orasidagi sirt chegarasi va ularda boradigan hodisalar: yog`lar harakati va xazm qilish jarayonlari, fermentlarning faoliyati, oqsil biosintezi va boshqalar.



Harakatsiz sirtdagi adsorbsiyaga ta`sir etuvchu omillar

1. Adsorbent va adsorbtiv tabiati
2. Adsorbentning disperslik darajasi
3. Adsorbtivning konsentratsiyasi yoki bosimi
4. Harorat
5. Erituvchining tabiati



Adsorbsiya miqdorini baholash

Solishtirma adsorbsiya - adsorbentning 1 cm2 yuzasiga yoki 1 g massasiga yutilgan moddaning mol miqdoridir:
X X
Г = ------- mol/cm2 ; Г = ------- mol/g
S m
Harakatsiz satxdagi adsorbsiya uchun X Freyndlix tenglamasi: X
Г = ------- = K·C1/n Г = ------- = K ·P1/n
m m



Adsorbsiya miqdorini baholash

Freyndlixning tog`ri chiziq tenglamasi:
X
lg ------- = lgK +1/n lgC
m
Adsorbsiya izotermasi

lg K

lg C

lg x/m

) tg  = 1/n

Loading…

Adsorbsiya miqdorini baholash

Harakatsiz satxdagi adsorbsiya uchun Lengmur tenglamasi:
bC Г - adsorbsiya miqdori
Г = Г ----------- Г - maksimal adsorbsiya
1+ bC C - modda konsentratsiyasi
Kichik konsentratsiyalar uchun:
Г = Г · bC
Katta konsentratsiyalar uchun:
Г = Г



Adsorbsiya miqdorini baholash

Lengmurning monoqavatli adsorbsiya izotermasi:
Г
II III
I
С



Sirt taranglik va sirt faolligi

Suyuqlikning sirt tarangligini kamaytiruvchi moddalar - sirt faol moddalar deyiladi: moylar, yog`lar, spirtlar va boshqa organik moddalar.
Suyuqlikning sirt tarangligini oshiruvchi moddalar - sirt nofaol moddalar deyiladi: tuzlar va boshqa elektrolitlar.
Modda konsentratsiyasi o`zgarganda sirt taranglik o`zgarishini ko`rsatuvchi kattalik sirt faolligi deyiladi: d  / dC



Adsorbsiya miqdorini baholash

Harakatli satx uchun Gibss tenglamasi:
C d  C - modda konsentratsiyasi
Г = - ------- · ---------- R - universal gaz doimiysi
RT dC T - absolut harorat
d 
---------- < 0 - adsorbsiya musbat
dC
d 
---------- > 0 - adsorbsiya manfiy
dC



Dyuklo-Traube qoidasi

Ham gidrofil, ham gidrofob guruxlarni tutgan moddalar difil moddalar deyiladi.
Dyuklo-Traube qoidasi: difil organik moddalar zanjirini har bir - CH2 - guruxga uzayishida, ularni musbat adsorbsiyada ishtirok etish hususiyati 2-3 barobarga ortadi.