Sitologiya va
Download 4.9 Mb. Pdf ko'rish
|
9-sinf biologiya darslik kitob
- Bu sahifa navigatsiya:
- Sitoskelet.
- Hujayra kiritmalari.
|
Hujayra markazi (sentriola), ikkita silindr shakldagi kichik
tanachalardan tashkil topgan bo‘lib, bir biriga nisbatan perpendi- kulyar bo‘lib joylashgan tuzilmalardan tashkil topgan va ular sen- triola deb ataladi. To‘qqiz bog‘lamdan iborat sentriola devorlari- ning har biri uchta mikronaychani o‘z ichiga oladi. Sentriola si- toplazmaning o‘zidan o‘zi ko‘payadigan organoidi hisoblanadi. ular ning ko‘payishi, oqsil kichik bo‘lakchalarning o‘zini o‘zi yig‘ish jarayonida amalga oshiriladi. hujayra markazi hujayralarning bo‘linishida muhim ahamiyatga ega, ular bo‘linish urchug‘ini hosil bo‘lishida ishtirok etadi. ko‘pchilik o‘simlik va suv o‘tlarida hujayra markazi bo‘lmaydi. ulardagi bu vazifani maxsus fermentlar bosh- qaradi. Sitoskelet. eukariot hujayralarga xos bo‘lgan xususiyatlardan biri, ularning sitoplazmasida mikronaychalar va oqsil tolalaridan iborat bo‘lgan tayanch skelet tuzilmalarning mavjudligidir. Si- toskeletning elementlari yadro qobig‘i va tashqi plazmatik mem- brana bilan zich birikkan bo‘lib, sitoplazmada murakkab bog‘lam- larni hosil qiladi. Sitoplazmaning tayanch elementlari hujayraning shaklini aniqlaydi, hujayra ichki tizimlarining harakatini va butun hujayraning joyini o‘zgarishini ta’minlaydi. hujayraning harakat organoidlariga asosan kiprikchalar va xivchinlar kiradi. Sodda hayvonlardan xivchinlilar va ko‘p hujayrali hayvonlarning spermatozoidlari xivchinlar yordamida harakatlanadi. Hujayra kiritmalari. Sitoplazmada turli xil moddalar ham to‘planadi. ular kiritmalar deb ataladi. Bular sitoplazmaning doi- miy bo‘lmagan tuzilishi hisoblanib, organoidlardan farqli ravishda hujayraning hayot faoliyati jarayonida goh paydo bo‘lib, goh yo‘q bo‘lib turadi. Ular trofik (oziq), sekretor, pigment, qoldiq kiritmalar- ga ajratiladi. 1. Mitoxondriyaning asosiy vazifasi nimadan iborat? 2. Plastidalarning qanday xillari bor? ularga ta’rif bering. 3. Lizosoma hujayrada qanday vazifani bajaradi? 4. Vakuola qanday tuzilishga ega? http:eduportal.uz |
