Sitoxrom c oksidaza

Sitoxrom C oksidaza

Sitoxromoksizada fermenti va klassifikatsiyasi
Sitoxromoksidaza (cytochromoxidase) grekcha cyto-hujayra, Chroma - rang va oxygenium –kislota yaratuvchi degan ma’noni anglatadi.

• 1. Oksidazalar sinfi
• 9 gem guruhi harakati donorlari kichik sinfi
• 3. kislorodning sifat akseptorlari kenja sinfi
• 1. sitoxrom C oksidaza

Sitoxrom c ooksidaza 1.9.3.1 EC

• Sistematik nomi: Ferrositoxrom c kislorod oksireduktaza
• Ilmiy nomlari: sitoxrom 3, sitoxrom aa3, Varburgning nafas olish fermenti, indofenol oksidaza, indofenolaza, Kompleks IV (mitoxondryaning elektronlar transporti), tiklanuvchi sitoxrom c oksidaza, NADH sitoxrom c oksidaza kabi fanda nomlari mavjud.

Reyaksiyasi: 4[sitoxrom c2+] + 4 + O2 4 [sitoxrom c3+] + 2H2O

Sitoxrom c oksidaza bu aerob nafas olish zanjiridagi elektronlar tashiluvi jarayonida qatnashuvchi eng asosiy ferment hisoblanadi. Elekrtron tashiluvi jarayonida mitoxondryaga kirayotgan paytda asosan suv va kislorod orqali tashilish jarayonini kuzatishimiz mumkin. Bu jarayonni bacha eukariotlarda va bazi aerob nafas oluvchi bakteriyalarda ham kuzatishimiz mumkin. 4 molekula sitxrom c oqsili katalizi bilan mitoxondryada shu vaqtning o’zida 4ta electron, O2 va H2O gacha tiklanadi. Yani sarf bo’lgan energiya yana qaytadan tiklanadi. Hosil bo’lgan O2 H+ elektronlari mitoxondryaning matriksida yig’iladi. Bu hosil bo’lgan protonlar ATF hosil bo’lishi uchun sarf bo’ladi. Bu jarayonda hujayra ham nafas oladi, ham eneriya yig’adi.

Mitoxondriya nafas olish komplekslari

Britaniyalik olim Devid Keylin 1939-yilda IV kompleks tabiatini o’rganib, u sitoxrom C ni oksidlashini aniqladi.

• Britaniyalik olim Devid Keylin 1939-yilda IV kompleks tabiatini o’rganib, u sitoxrom C ni oksidlashini aniqladi.
• Keylin bu fermentni Cu dan iborat oqsil desa, Varburg esa uning kofaktori Fe degan xulosaga keldi.
• Uzoq tortishuvlardan so’ng sitoxromoksidaza Fe va Cu dan iborat degan xulosaga kelindi
• Sitoxromoksidazaning kislorod bilan bog’lanish mexanizmini XX asr 70-yillarida amerikalik bioximik Britton Chens tomonidan YaMR spektroskopiya metodi yordamida aniqlandi