Sitoxrom c oksidaza

Kompleks strukturasi:

• Sutemizuvchilar va qushlar mitoxondriyasidagi IV kompleks 13ta oqsil subbirlikdan iborat, katalitik aktivlikkka ega bo’lgan 3ta subbirlik mitoxondriya genlari tomonidan, qolgan 10tasi esa DNK genlari tomonidan kodlanadi. Bunday gomodimer buqa mitoxondriyasida aniqlangan. Mr = 350 Kda.
• S.cerevisiae da IV kompleks 11ta subbirlikdan iborat
• Haligacha to’liq o’rganilmagan kompleks osimlik mitoxondriyasidagilardir. Chuqur native elektroforez yordamida arabodopsis IV kompleksi 8 subbirlikdan iborat

Sitoxrom oksidazani birinchi bo’lib 1929-yilda nemis olimi Otto Varburgom tomonidan topilgan. U birinchi bor bu fermentni Atmungsferment yoki “nafas fermenti” deb nomlaydi. Va 1931-yilda meditsina fiziologiyasidan “ butun tabiatning nafas olish mexanizmi ochilishi” maqolasi uchun “Nobel” mukofotiga sazovor bo’ladi. Britaniyalik olim Devid Keylin tomonida Tabiatning kompleks IV mexanizmi deb kiritildi. 1939-yilda E.F. Xartri tomonidan sitoxrom cni a3 deb ataldi. Varburg nafas olish fermenti ingibitorlari sifatida KCN va CO laridan foydalangan. 1966-yilda Triton X-100 nomli toza preparati olindi

Sh. Yashikava birinchi bo’lib yurak hujayralari mitoxondryasida triplet kislorodning va suvning hosil bo’lishi, bu jarayonda esa proton va elektronlarning hosil bo’lishi protsisisini o’rganadi. Va klinik o’limga sabab bo’luvchi sitoxrom c oksidaza fermaenti elektronlar tashiluvi buzilishi natijasida kelib chiqadigan yurak xastaligini Mis ignasi bilan davolash usulini ishlab chiqadi.

Bu jarayonda sitoxrom c oqsilidagi Fe+ ionlari bilan O2 bilan ta’sirlashadi. Bunda erkin H+ radikallari hosil bo’lishi natijasida birlamchi ATF energiyasiga sarf bo’luvchi energiya hosil bo’ladi. Hosil bo’lgan protonlar mitoxondryaning matriks qismida va mitoxondryaning membranasida yig’ila boshlaydi.. Ortiqcha suv esa xujayraning sitoplazmasiga chiqarib yuboriladi.

Bu protsist ingibitorlari sianidlar, sulfidlar, azidlar, uglerod (I) oksid, azot (I) oksidlar bunda hosil bo’luvchi kislorodni ushbu moddalar yutib olib reaksiyani to’xtatadi. Texnik spirt ham ushbu reaksiyaga ingibitorlik qilishi mumkin, bunda methanol chumoli kislotani hosil qiladi reaksiyani borishi to’ztatadi.