Siydik tizimi Turli kasalliklar
Download 31.84 Kb.
|
Biokimyo va molekulyar biologiya
|
Reja: Peshob nima Siydik tizimi Turli kasalliklar Siydik, peshob – odam va umurtqali hayvonlar moddalar almashinuvi mahsuloti (ekskret); buyraklarda ishlanib siydik yoʼllari orqali chiqarib yuboriladigan suyuqlik. Organizmdan siydik bilan birga suv, tuzlar va boshqa chiqindilar, shuningdek, organizmga kirgan yoki uning oʼzida hosil boʼlgan turli zaharli moddalar chiqib ketadi. Odamdagi meʼyoriy siydik tiniq, sargʼish rangda. Uning ogʼirligi 1010 – 1025 g/sm3; rN = 4,8 – 8,0 (Peshob reaktsiyasi oqsilga boy ovqat isteʼmol qilinganda kislotali, oʼsimlik ovqatlar yeyilganda biroz ishqoriydir). Siydik tarkibida 96 % suv, 1,5 % tuz, 2,5 % organik moddalar (mochevina, siydik kislota va boshqalar) bor. Siydikda ham qon plazmasidagi kabi tuzlar, asosan, NaCl, shuningdek, sulьfatlar, fosfatlar va kaliy, magniy, ammoniy karbonatlari uchraydi. Odam normada bir kecha-kunduzda 1,2-1,b l cha siydik ajratadi. Uning miqdori va tarkibi suyuqlikning ichilish tartibi, ovqatning turi, tashqi muhit harorati, funktsional zoʼriqish va boshqa(lar) omillarga bogʼliq. Peshob fizik-kimyoviy xossalarining koʼrsatilgan omillarga bogʼliq boʼlmagan holda oʼzgarishi organizmdagi baʼzi oʼzgarishlardan darak beradi. Masalan, toʼq rangli siydik ajralishi jigar faoliyatining bzilganligini, «goʼsht seli»ga oʼxshash peshob siydik aʼzolari jiddiy kasallanganligini koʼrsatadi. Siydikda oqsil paydo boʼlishi buyrak va qovuq yalligʼlanganidan, qand boʼlishi esa qandli diabet borligidan dalolat beradi. Shu bois peshobni tekshirish (analiz) koʼpgina kasalliklarni aniqlashda muhim ahamiyatga ega. Аnaliz uchun nahorgi S. dan 100 – 200 ml toza idishga solnib, ogʼzi yaxshilab berkitiladi. Buyrak sili- sil tayoqchasi qoʼzgʼatadigan siydik tizimining infektsion kasalligi. Jarayon hajmi va bosqichiga qarab, turli shakllarda namoyon boʼladi. Keyingi yillarda dunyoda siydik ajratish va jinsiy aʼzolar sili tobora koʼpaymoqda. Koʼpchilik davlatlarda silning bu shakli 50 foizdan koʼpni tashkil etadi. Kasallik 50-80 foiz bemorlarda sil jarayonining kech va tarqalgan bosqichlarida aniqlanmoqda. Shuning uchun umumiy davolash muassasalarida turli tashxislar bilan olib tashlangan buyrakni gistologik tekshirilganda 9-14 foiz hollarda sil aniqlanmoqda. Siydik tizimi aʼzolari orasida sildan asosan buyraklar, kamroq siydik naylari va qovuq zararlanadi. Koʼpincha katta yoshdagilar va ayollar xastalanadi. Buyrak sili ikkilamchi jarayon boʼlib, koʼpincha, kasallikning birlamchi namoyishidan bir necha yildan soʼng rivojlanadi. Birlamchi zararlanish davrida sil mikobakteriyalari gemotogen yoʼl bilan tarqalib, buyraklarning poʼstloq qismiga oʼrnashadi. Kasallikning keyingi bosqichlari rivojlanishi mahalliy omillarga bogʼliq. Spetsefik jarayon biror sababga koʼra, qaysi buyrakning urodinamikasi buzilgan boʼlsa, shu buyrakda rivojlanadi. Nefroptoz, pielonefrit, tugʼma nuqsonlar, ginekologik kasalliklar, homiladorlik va hokazolar shunday sabablardan hisoblanadi. Ikkinchi buyrakda jarayon latent kechadi yoki soʼrilib ketishi mumkin. Burakdagi oʼziga xos jarayon biror sababga koʼra, qaysi buyrakning urodinamikasi buzilgan boʼlsa, shu buyrakda rivojlanadi. Nefroptoz, pielonefrit, tugʼma nuqsonlar, ginekologik kasalliklar, homiladorlik va hokazolar shunday sabablardan hisoblanadi. Ikkinchi buyrakda jarayon latent kechada yoki soʼrilib ketishi mumkin. Buyrakdagi oʼziga xos jarayon, poʼstloq qismida granulemalarning paydo boʼlishidir. Buyrak infilptrativ sili kasalligi avj olganda jarayon buyrakning magʼiz va soʼrgʼich qismiga tarqalib-sil papilliti rivojlanadi. Bunda soʼrgʼichlarda yaralar paydo boʼlib, keyinchalik buyrak toʼqimasi yemiriladi va buyrak jomchasiga ochilgan boʼshliq paydo boʼladi. buyrak kavernali sili — kaverna devori 3 qavatli 1-tashqi fibroz, 2-oʼrta granulyatsion va 3-ichki kazeoznekrotik boʼladi. Kaverna atrofida koʼplab sil oʼchoqlari va yemirilish joylari paydo boʼladi. Ularning kattalashib, bir-biriga qoʼshilishi natijasida-buyraklarning polikavernoz sili boʼlib, kavernalarning yemirilgan devorlarida kazeoz massalar bir-biriga qoʼshilib-sil pionefrozini keltirib chiqaradi. Destruktiv buyrak silining boshqa asoratlariga ikkilamchi bujmaygan buyrak yoki kalptsinatlangan buyrak kiradi. Buyrak parenximasi yemirilishi va biriktiruvchi toʼqima bilan almashinishi qisman yo butunlay buyrak faoliyatining soʼnishiga olib keladi. KLINIKАSI: koʼpincha hech qanday shikoyatlarsiz kechadi. Infilptratli turida tinka modor qurishi, belning simillab ogʼrishi, tana harorati vaqti-vaqti bilan koʼtarilishi kabi shikoyatlar bilan kechadi. Burak sili papillit turida intoksikatsiya belgilari bilan birga, siydik nayiga qon yoki yiring laxtalari tiqilib, belda tutib-tutib ogʼriqlar paydo boʼladi. Tana harorati febril koʼtarilishi, sovqotish, doimo simillab ogʼrib, vaqti-vaqti bilan kuzatiluvchi buyrak sanchiqlari xuruji bilan namoyon boʼladi. Sil jarayoni siydik yoʼli va qovuqqa tarqalishi tez-tez siyish (pollakuriya) va ogʼriqli siyishga (alguriya) olib keladi. Bemorlarning bir qismida asosiy kasallikning asorati yoki qoʼshimcha kasallik sifatida nospetsefik infektsiya-pielonefrit, sil kasalligi kechishini oʼzgartiradi va maʼlum darajada tashxis qoʼyishni qiyinlashtiradi. Ikki tomonlama buyraklar sili yoki yagona buyrak sili asta-sekin surunkali buyrak yetishmovchiligiga olib kelishi mumkin. Bu asorat siydik trakti silida koʼp uchraydigan asorati boʼlib, 60 foizgacha uchraydi. Bundan tashqari, buyrak sili siydik yoʼli infektsiyasi, ikkilamchi toshlar, nefrogen gipertenziya, gidronefroz, amiloidoz kabi asoratlar uchraydi. DIАGNOSTIKАSI umumklinik, endoskopik, bakteriologik, biokimyoviy, rentgenologik, UTT va immunologik usullar koʼmagida amalga oshiriladi. Аnamnez yigʼishda bemorda sil kasallari bilan kontaktda boʼlganligi, bemorda avval va hozir boshqa aʼzolar sili borligi, qarindoshlarida buyrak kasalligi borligiga jiddiy eʼtibor beriladi. Bemorlarda belning simmillab ogʼrishi, holsizlik, dizuriya, tana harorati oshishi, gematuriya qayd etiladi. Umumiy qon tahlilida silga xos oʼzgarishlar topilmaydi. Baʼzan gipoxrom anemiya va EChT ortishi, leykotsitoz aniqlanadi. Biokiyoviy tahlilda qoldiq azot, mochevina, kreatinni miqdori ahamiyatlidir. Buyrak sili tashxisini tasdiqlashda siydik tekshiruvi katta ahamiyatga ega. Siydik reaktsiyasining nordon kislotali boʼlishi silning klassik belgisi hisoblanadi. Bunday kasallarda leykotsituriya, eritrotsituriya, proteinuriyani aniqlash tashxisiga ahamiyat berish zarur. Sil mikobakteriyasi buyrak silining ishonchli va erta belgisi hisoblanadi. Sil mikobakteriyasini siydikda aniqlash 3 yoʼldan iborat bakterioskopik, bakteriologik va molekulyar biologik PZR usullardir. DIАGNOSTIK USULLАR guruhiga sistoskopiya, xromotsistoskopiya, siydik yoʼli kateterizatsiyasi kiradi. Zamonaviy ftiziourologiyada rentgenologik tekshirish muhim sanaladi. Unga koʼra buyrakning shakliga, kattaligiga, holatiga, konturiga, buyrak soyasining qoʼyiqligiga ahamiyat berish kerak. Ekskretor urografiyada ayni bir vaqtning oʼzida kosacha-jomcha tizimi va siydik yoʼlining anatomik tasvirini va ikkala buyrakning funktsional holatini va urodinamikasini, kosachadagi destruktsiyani, kavernani koʼrish mumkin. Komppyuter tomografiyada buyrak infiltrativ silida parenximaning qattiqligi, papillitda soʼrgʼichning yemirilishi, kavernada notoʼgʼri shakl va har xil zichlikdagi gipodensiv soyani, pionefrozda buyrak ichidagi yoppa destruktsiyani koʼrish mumkin. UTT kosacha-jomcha tizimi deformatsiyasi, qattiqlashishi, sklerozi koʼrsatiladi. Buyrak silining har xil shakllarida buyrak parenximasidagi «Petrifikatlar» aniqlanadi. Koʼp bemorlarda buyrak parenximasida boʼshliq kavernalar topiladi. QOVUQ SILI— buyrak va siydik yoʼllari siliga nisbatan ikkilamchi kasallik. Qovuq shilliq qavati sil infektsiyasiga rezistentligi, qovuqda jarayon ancha kech boshlanishiga sabab boʼladi. Sil mikobakteriyalari bilan zararlangan buyrakdan limfa yoʼllari orqali qoʼzgʼatuvchi qovuq shilliq osti qavatiga tushib, kasallik rivojlanadi. Shu sababli kasallikning ilk davrida qovuq devorining siydik nayi teshiga atrofidan, zararlangan buyrak tarafida boshlanadi. Аvvalo sil doʼmboqchalari shaklida boshlanib, vaqt oʼtib yaraga aylanadi. Bu yaraga infektsiyalangan siydik taʼsir etib, u kengaya boshlaydi. Oqibat qovuqning tepa, yon devorlari ham jarohatlanib, oʼrniga biriktiruvchi toʼqima bilan qoplanib, bitib boradi, natijada qovuq hajmi kichrayishi roʼy beradi. Bu jarayonda avvalo detruzor gipertonusi kuzatiladi (spastik qovuq). Keyinchalik detruzor chandiqlanish va sklerozlash jarayoni kuchayishi oqibatida sil mikrotsistisi paydo boʼladi. Buning oqibatida ikki taraflamatsistouretral reflyuks boʼlishi, pielonefirit va buyrak yetishmovchiligining kuchayishiga olib keladi. KLINIKАSI. Qovuq silida siydik tizimining boshqa aʼzolari sili kabi patognomonik simptomlar boʼlmaydi. Qovuq sili koʼpincha buyrak va jinsiy aʼzolar sili bilan birga rivojlanadi. Bemor umumiy ahvoli uncha oʼzgarmaydi. Kuchli diuriya-polakiuriya va alguriya belgilari yorqin namoyon boʼladi. Qovuq sohasida turli darajada ogʼriqlar boʼlishi, dizuriya-pollakuriya tez-tez siyish, aguriya siyganda ogʼriqlar boʼlishi, siydik tutaolmaslik yuz beradi. Siydik tahlilida gematuriya, piuriya, proteinuriya, mikobakteruriya kuzatiladi. Sistoskopiyadagi oʼzgarishlar doʼmboqchalar, giperemiya, eroziya, yaralar, chandiqlar boʼladi. Rentgenologik belgilar: qovuq shaklining oʼzgarishi, kichrayishi, bir yoki ikki taraflama sistouretral reflyuks kuzatiladi. Xulosa qilib aytganda oʼpkadan tashqari aʼzolari sili dunyo tibbiyotining katta muammosi. Yuqorida taʼkidlab oʼtganimizdek, bunday kasalliklarning oʼziga xos maʼlum bir patognomonik belgilari yoʼqligi, sekin-astalik bilan surunkali tarzda rivojlanishi, toki asoratlari paydo boʼlmagunicha bemorlarni qattiq bezovta qilmasligi, bezovta qilgan taqdirda ham shifokorlar uchun yengil yalligʼlanish yoki nospetsefik infektsiya jarayonidek belgilar koʼrinishida boʼlishi, buyurilgan davo muolajalaridan keyin bemor ahvoli bir oz yaxshilanib, bir oz vaqt oʼtgach yanada shiddatliroq qoʼzgʼalishi, har safar qilingan muolajalrdan soʼng qaytalinish davrining qisqarishi va asoratlar qoʼshilib borishi bilan barobarida bemorning shifo topishga boʼlgan ishonchini soʼndirib, ruhiy tushkunlikka sabab boʼladi. Siydik kislotasining metabolizmi va buzilishlar patogenezi Siydik kislotasining kelib chiqishi haqida nima ma'lum? Ko'p sutemizuvchilarda urat oksidaza (urikaza) fermenti siydik kislotasini allantoinga aylantiradi, bu esa qon zardobida siydik kislotasining juda past konsentratsiyasini (60 mkmol / L dan kam) saqlaydi. Filogenez paytida, taxminan 15 million yil oldin, miosen davrida, maymunlar va odamlar 3 xil mutatsiya natijasida urikaza fermenti faolligini yo'qotdilar. Binobarin, odamlarda siydik kislotasi darajasi boshqa sutemizuvchilarga qaraganda yuqori. Ushbu funktsiyaning yo'qolishi go'yoki ba'zi evolyutsion foyda keltirdi. Birinchidan, antioksidant sifatida siydik kislotasi qon plazmasining antioksidant qobiliyatining 60% ni tashkil qiladi. U erkin kislorod, peroksil va gidroksil radikallarini olib tashlashi, peroksinitrit bilan reaksiyaga kirishishi va eNOS faolligini barqarorlashtirishi mumkin. Albatta, uning antioksidant ta'siri askorbat mavjudligini talab qiladi. Shuni ta'kidlash kerakki, siydik kislotasining juda past darajasi endotelial disfunktsiya bilan bog'liq bo'lib, yurak-qon tomir hodisalari bilan muhim gipertenziyadagi siydik kislotasi darajasi o'rtasida J shaklidagi munosabatlar mavjud. Ikkinchidan, siydik kislotasi tuzga sezgirlikni oshiradi. Va, ehtimol, shu tariqa u insoniyatning dastlabki rivojlanish davrida tuz etishmovchiligi bilan qon bosimini ushlab turdi. Uchinchidan, siydik kislotasi yog'ni saqlash va lipogenezni oshiradi. Yozning oxirida mevalar ko'proq fruktoza o'z ichiga oladi, bu esa kelgusi qishda omon qolish muammolarini engish uchun lipid birikmasini ko'payishiga olib keladi. Inson tanasida siydik kislotasi hosil bo'lishining manbai oziq-ovqat bilan ta'minlangan purinli birikmalardir, bundan tashqari u nukleotid almashinuvi jarayonida hosil bo'ladi Siydik kislotasi hosil bo'lishi va metabolizm manbalari Siydik kislotasi almashinuvi buzilishlarining patogenezi qanday? Urik kislotasi (2,6,8-trioksipurin) odamlarda purin almashinuvining yakuniy mahsulotidir va natriy tuzi bilan ifodalanadi: urosat monosodyum. Oddiy siydik kislotasi darajasi erkaklarda <420 mkmol / l (7 mg / dL) va ayollarda <360 mkmol / l (6 mg / dL) ni tashkil qiladi. Urik kislotasi darajasi yoshga qarab ortadi. Fertil yoshdagi ayollarda estrogenlarning urikosurik ta'siri tufayli siydik kislotasi tarkibida o'sha yoshdagi erkaklarga qaraganda pastroq bo'ladi. Siydik kislotasining normal darajasi gomeostazning muhim omilidir. Urik kislotasi zaif dissotsiatsiya darajasi bilan ajralib turadi va zardob uratlar bilan juda to'yingan bo'lsa (siydik kislotasi darajasi 420 mkmol / l dan yuqori bo'lsa), natriy monurat kristallari hosil bo'lib, to'qimalarda yotadi. Inson tanasida purinlarning sintezi aminotransferaza fermenti ta'sirida fosforibozil pirofosfat va glutamin molekulalaridan fosforibosilamin hosil bo'lishidan boshlanadi. Undan bir nechta biokimyoviy reaktsiyalardan so'ng birinchi purin nukleotidi - inosin kislotasi hosil bo'ladi, uning katta qismi nuklein kislotalarning purin nukleotidlariga aylanadi - nuklein kislotalar uchun qurilish blokiga aylanadigan adenilik va guanilik (2-rasm). Shu bilan birga, adenil va guanilik kislotalarning bir qismi katabolizaga uchraydi va oddiy purinlarga aylanadi: guanin, ksantin va boshqalar, ular ksantin oksidaza fermenti ta'sirida siydik kislotasiga aylanadi, ammo ularning aksariyati gipoksantin ishtirokida guanin fosforiboziltransferaza fermenti, yana guanil kislotasini hosil qiladi. Shunday qilib, siydik kislotasining to'g'ridan-to'g'ri kashshoflari purinlar - guanin va ksantin - nuklein kislotalarning tarkibiy qismlari, ham endogen, ham ozroq darajada oziq-ovqat bilan ta'minlangan, shuningdek, adenozin trifosfat va shunga o'xshash birikmalar hosil bo'lgan purin nukleozidlari. Urik kislotasi asosan jigarda ksantin oksidaza fermenti ishtirokida ishlab chiqariladi. U qon zardobida ikki shaklda uchraydi: erkin ˗ - 3/4 dan ko'prog'i va kichik qismi - oqsillar bilan bog'liq. Purin nukleotidlari almashinuvi siydik kislotasining uchdan ikki qismi buyraklar orqali chiqariladi. Uning buyraklardagi metabolizmi quyidagi mexanizmlar bilan ta'minlanadi: glomerulyar filtratsiya, reabsorbtsiya, naychali sekretsiya va naychadan keyingi reabsorbtsiya. 95% qon plazmasidagi urat glomerul orqali sekin suziladi, siydik kislotasining plazma oqsillari bilan bog'liq bo'lgan oz qismi uning tozalanishiga ta'sir qilmaydi; bundan keyin proksimal tubulada deyarli to'liq reabsorbtsiya, Henle proksimal tubulasida va pastadirida tubuladan sekretsiya va postububular reabsorbtsiya mavjud. Urat metabolizmining uchdan bir qismi ichakda sodir bo'ladi, ichak urikolizasi - bu ichak bakteriyalari ta'sirida siydik kislotasining konversiya jarayoni. Buyraklardan farqli o'laroq, oshqozon-ichak traktidagi uratning reabsorbsiyasi passiv bo'lib, ichak lümenindeki urat kontsentratsiyasiga bog'liq. Odatda siydik kislotasining sintezi va chiqarilishi muvozanatli bo'ladi. Gutning rivojlanishi uning metabolizmining buzilishiga asoslangan. Gut bilan og'rigan ko'plab bemorlarda aynan siydik kislotasini ishlab chiqarish bilan aniqlangan quvur sekretsiyasini buzilishi aniqlanadi. Siydik kislotasi almashinuvi buzilishining ma'lum shakllari va turlari qanday? Purin metabolizmining 3 shakli mavjud: 1. Metabolik shakl siydik kislotasi sintezining kuchayishi bilan bog'liq. Masalan, oziq-ovqat bilan purinlarni hosil qilish uchun substratlarni ortiqcha iste'mol qilish bilan (sardalya, yog'li go'sht, jigar, buyraklar, go'sht ekstraktlari, quruq sharob, pivo va boshqalar). Birlamchi - ortiqcha ishlab chiqarish siydik kislotasi metabolizmining fermentativ tizimidagi nuqsonlar bilan bog'liq. Ikkilamchi - giperproduktsiya alkogolizm, gemoblastoz, paraproteinemiya, surunkali gemoliz va o'smaga qarshi terapiya hujayralari parchalanishining ko'payishi natijasida yuzaga keladi. 2. Buyrak shakli, unda siydik kislotasining chiqarilishi buziladi. Chiqarish nuqsonlari buyrak funktsiyasi buzilishi, hujayradan tashqaridagi suyuqlik miqdori kamayishi, spirtli ichimliklar yoki giyohvand moddalar ta'siri, ochlik, keton birikmalarining to'planishi, arterial gipertenziya, miksedema va hk. Sabab bo'lishi mumkin 3. Aralash shakl, unda siydikning sintezi va chiqarilishi bir vaqtning o'zida kislota buziladi. Siydik kislotasi va purinlarning metabolik kasalliklari turlari bo'yicha quyidagilar mavjud: 1. Siydik kislotasi va purinlarining asosiy metabolik kasalliklari: idiopatik podagra - 99%, siydik kislotasi normal chiqarilishi bilan (buyrak klirensi kamayadi ± uratlarning giperproduktsiyasi) - 80-90% holatlar yoki ekskretsiya ko'payishi bilan (giperproduktsiya ± buyrak klirensining oshishi) - 10-20% holatlar; irsiy metabolik nuqsonning natijasi - 1% holatlar, fosforibozil pirofosfat sintetaza yoki Lesch-Niechen va Kelly-Sigmiller sindromlari faolligining oshishi. 2. Siydik kislotasi va purinlarining ikkinchi darajali metabolik kasalliklari: surunkali gemoliz, eritromyelo- va limfoproliferativ kasalliklar (hujayralar va nuklein kislotalarning metabolizmi kuchaygan); glyukoza-6-fosfatazaning irsiy nuqsoni - Girke kasalligi. 3. Buzilishning buyrak mexanizmi: surunkali buyrak etishmovchiligi; siydik chiqarilishini inhibe qiladigan yoki reabsorbtsiyasini oshiradigan dorilar - diuretiklar, siklosporin va boshqalarni uzoq muddat qo'llash; endogen metabolitlar - laktat, ketonlar, betaoksibutirat (urat sekretsiyasini inhibe qiladi). Shunday qilib, haqiqiy tibbiyot amaliyotida aksariyat hollarda giperurikemiya urikozurik buyrak funktsiyasining pasayishi natijasida yuzaga keladi, bu quyidagilarda kuzatiladi: 1) arterial gipertenziya; 2) buyrak kasalligi va surunkali buyrak etishmovchiligi; 3) alkogol, tiazid va ilmoqli diuretiklarni, past dozalarda atsetilsalitsil kislotasi, siklosporin, etambutol, pirazinamid, levodopa va nikotinik kislotani qabul qilish; 4) semirish, gipotireoz, giperparatireoz; 5) atsidoz (keto va laktik atsidozni o'z ichiga olgan holda), suvsizlanish va qo'rg'oshin intoksikatsiyasi. Gut bilan og'rigan bemorlar orasida giperurikemiya rivojlanishining ushbu mexanizmi deyarli 90% hollarda qayd etilgan, ammo siydik kislotasi tarkibidagi kunlik siydikni o'rganish tavsiyalarga kiritilmagan. Urik kislotasining giperproduktorlari: 1) tug'ma fermentlar (fosforibozil pirofosfat sintaz, gipoksantin-guanin fosforibosil transferaza etishmovchiligi - Kelli-Sigmiller sindromi) va saqlash kasalliklari (Girke glikogenozi) bilan kasallangan shaxslar; 2) har xil neoplazmalarga chalingan bemorlar; 3) sitostatiklarni qabul qiladigan bemorlar. Ikkilamchi, ishlab chiqarish giperurikemiyasi konjenital yurak nuqsonlari va eritrotsitoz, og'ir toshbaqa kasalligi, sarkoidoz, akromegaliya, shuningdek gemolitik va zararli anemiya, nurlanish kasalligi, gemoglobinopatiyalar, oziq-ovqat mahsulotlarini suiiste'mol qilish, purinlarga boy va ayrim jigar kasalliklarida kuzatiladi. Giperurikemiyaning aralash turi konjestif yurak etishmovchiligi (ishlab chiqarish mexanizmi ustunlik qiladi), semirish, gipotireoz va giperparatireoz, gestoz, alkogolizm, suvsizlanish bilan qayd etiladi. Giperurikemiya nima? Zardobdagi siydik kislotasi darajalari va ularning jins xususiyatlari uchun standartlar qanday? Giperurikemiya plazmadagi siydik kislotasi darajasi> 6,8 mg / dL fiziologik haroratda (37,0 ° C) va neytral pH da aniqlanadi. Ammo surunkali giperurikemiya bilan kasallangan odamlarda va gut bilan og'rigan bemorlarda zardobdagi siydik kislotasi darajasi <6.0 mg / dL (360 mkmol / l) ni tashkil qiladi, chunki aynan shu darajalarda siydik kislotasi kristalining cho'kishi samarali oldini olinadi. Shunday qilib, Revmatizmga qarshi Evropa Ligasi (EULAR) gutni tashxislash va davolash bo'yicha tavsiyalariga muvofiq (2006, 2016), giperurikemiya siydik kislotasi darajasi ≥360 mkmol / L (6 mg / dL) deb hisoblanadi. Aynan shu daraja, xalqaro tadqiqotlar natijalariga ko'ra, erkaklarda podagra rivojlanish xavfini 4 barobar, ayollarda esa 17 marta oshiradi. Ma'lumki, qonda siydik kislotasi> 420 mkmol / l (7 mg / dL) - bu qon zardobini siydik pufagi bilan haddan tashqari to'yinganligi, unda natriy monuratning kristallari hosil bo'ladi. ≤360 mkmol / L (6 mg / dL) zardobdagi siydik kislotasi kontsentratsiyasi kristallarni eritishi va ularning paydo bo'lishining oldini olish uchun zaruriy shartdir. Zardobdagi siydik kislotasining tarkibi odamning yoshiga va jinsiga bog'liq. Bolalarda bu har doim ham pastroq (14 yoshgacha - 120-320 mkmol / l). Keyin u balog'atga etishish davrida ko'tarilib, kattalardagi qadriyatlarga erishadi. Erkaklarda siydik kislotasi darajasi balog'atga etishish davrida, ayollarda - menopauza paytida ko'tariladi. Shuning uchun erkaklar uchun giperurikemiya rivojlanish xavfi 30 yoshni, ayollar uchun esa 50 yoshni tashkil qiladi. Erkaklarda siydik kislotasi darajasi umr bo'yi barqaror. Ammo reproduktiv yoshdagi ayollarda siydik kislotasining past darajasi estrogenlarning himoya funktsiyasi, uratlarning naychadan chiqarib yuborilishi jarayonlariga ta'siri va buyrak klirensining oshishi bilan bog'liq. Ko'plab tadqiqotlar natijalariga ko'ra dunyoning turli mamlakatlarida erkaklar va ayollar o'rtasida giperurikemiya bilan kasallanish o'rganilgan: AQSh - 21,6 va 5,8%, G'arbiy Evropa davlatlari - 12,1 va 2,3%, Rossiya - 19,6 va 3,8%, Yaponiya - 34,5 va 11,6%. Turkiya - mos ravishda 19 va 5,8%, Xitoy - 21,6 va 8,6%. Ukrainada faqat giperurikemiya tarqalishining ko'rsatkichlari ma'lum, bu 15-20% ni tashkil qiladi. Giperurikemiya ahamiyatini tasdiqlash uning populyatsiyada klinik jihatdan ajratilgan podagaga nisbatan tarqalishidir: asemptomatik deb ataladigan giperurikemiya dunyoning turli mamlakatlarida 10 dan 38,7% gacha qayd etilgan. "Gut - bu giperurikemiya, ammo giperurikemiya - bu gut degani emas!" Ushbu tezis shuni anglatadiki, giperurikemiya gutning o'ziga qaraganda patofiziologik o'zgarishlarning keng spektrini qamrab oladi va inson organizmidagi metabolik o'zgarishlarning muhim belgisi sifatida xizmat qiladi, xususan, qorin semirib ketishi, diabetning ikkinchi turi, dislipidemiya va yurak-qon tomir hodisalari. Bugungi kunda urat konlari bo'lgan giperurikemiya yangi klinik ma'no kasb etdi - bu artikulyar, buyrak va kardiometabolik kasalliklar. Giperurikemiya asosida qanday patogenetik mexanizmlar yotadi? Birinchidan, giperproduktsiya. Endogen purinlar hosil bo'lishining ko'payishi yoki ekzogen purinli birikmalarning oziq-ovqat bilan ortiqcha iste'mol qilinishi tufayli siydik kislotasi hosil bo'lishining ko'payishi. Ikkinchidan, gipoekretsiya. Giperurikemiya holatlarining 90%. Siydik kislotasining etarli darajada chiqarilmasligi (siydik kislotasining buyraklar tomonidan chiqarilishi buzilgan). Uchinchidan, ikkita mexanizmning kombinatsiyasi (giperurikemiyaning aralash turi). Bemorda giperurikemiyaning etakchi mexanizmini qanday aniqlash mumkin? Kundalik siydikda siydik kislotasi va kreatinin miqdorini aniqlash kerak (24 soat davomida). Siydik kislotasining kunlik chiqarilishi bilan giperurikemiya sababini aniqlash mumkin. Erkaklarda dietada purinlar bo'lmaganida va buyrak funktsiyasi normal bo'lsa, u <3,6 mmol (600 mg) ni tashkil qiladi. Purin asoslarini o'z ichiga olgan oddiy dietada> 800 mg urat chiqarilishi siydik kislotasi hosil bo'lishining ko'payishini ko'rsatadi, agar ular ushbu darajadan kam bo'lsa, bu siydik kislotasining buyraklar tomonidan chiqarilishini buzilishini anglatadi. Glomerulyar filtratsiya tezligining pasayishi siydik kislotasining chiqarilishining pasayishiga olib keladi. Shu sababli, bunday bemorlarda siydik kislotasining kunlik chiqarilishining past qiymati uning ko'payishini istisno etmaydi, ammo ko'paygan ekskretsiyasi uning ortiqcha shakllanishini aniq ko'rsatib beradi. Glyukokortikoidlar, askorbin kislotasi, kuniga 2 g dan yuqori dozada salitsilatlar va boshqa ba'zi dorilar siydik kislotasining chiqarilishini kuchaytiradi, bu laboratoriya tahlillari natijalarini baholashda hisobga olinishi kerak. Siydikdagi siydik kislotasi va kreatinin kontsentratsiyasining nisbati yoki siydik kislotasi klirensining glomerular filtratsiya tezligiga nisbati, bir marta aniqlanganligi, siydik kislotasi sintezining intensivligini baholashga imkon bermaydi. Shu bilan birga, bu bemorning holatini baholash uchun muhim ko'rsatkichdir buyrak etishmovchiligi va o'tkir siydik kislotasi nefropatiyasida gumon qilingan. Siydik kislotasining kunlik chiqarilishiga qarab, bemorlarning 3 guruhi ajratiladi: giperproduktorlar va gipoekskretorlar, aralash defektlar. Giperproduktorlar 1. Gut bilan kasallangan bemorlarning 10 foizini tashkil qiladi. 2. Ular odatdagi ovqatlanish bilan kuniga 750-1000 mg dan ortiq siydik kislotasini ajratadilar. 3. Ularda siydik kislotasining ko'payishi nuklein kislotalarning katabolizmida sodir bo'ladi. Siydik kislotasi ishlab chiqarishining ko'payishining asosiy sababi siydik kislotasi sintezi uchun fermentlar tizimidagi nuqsonlar bilan bog'liq. Kasallikning sababi birlamchi giperurikemiya. Bemorlarda konstitutsiyaviy dispurinizm qayd etiladi: bir nechta genlar tomonidan belgilanadigan (genlar hali aniqlanmagan) purin metabolizmining oilaviy-genetik anormalligi. Gut tez-tez uchraydigan oilalar mavjud. Giperurikemiya bemorlarning oila a'zolarining 20 foizida aniqlanadi. Konstitutsiyaviy dispurinizm purin metabolizmida ishtirok etadigan fermentlarning ba'zi bir nuqsonlari bilan bog'liq: 1) gipoksantin-guanin fosforibosiltransferazaning to'liq etishmasligi gut artritining surati bilan birga og'ir asab-psixiatrik kasalliklarga olib keladi - aqliy sustkashlik, autoagressiya, xoreohetetoz. Ushbu simptom majmuasi Lesch-Nyhen sindromi deb ataladi; 2) X xromosomasining genetik nuqsoni tufayli kelib chiqqan oilaviy podaganing rivojlanishi gipoksantin-guanin fosforibosiltransferaza qisman etishmovchiligi bilan kuzatiladi (Kellini-Sigmiller sindromi). Irsiy gut bilan nefropatiyaning urolitiyaz shakli kamdan-kam hollarda qayd etiladi, tubulalar, stroma va tomirlarda o'zgarishlar bo'lgan fokal glomerulonefrit tez-tez aniqlanadi. Gutning ushbu shakli kursining o'ziga xos xususiyati shundaki, u odatda jinsiy aloqaga bog'liq emas va o'zini yoshligida namoyon qiladi; 3) yashirin, genetik jihatdan aniqlangan fermentativ nuqsonlarning namoyon bo'lishiga ekzogen omillar sabab bo'ladi: ortiqcha ovqatlanish, purinli asoslarni o'z ichiga olgan ovqatlarni ortiqcha iste'mol qilish, spirtli ichimliklarni suiiste'mol qilish, gipotermiya va boshqalar. Oziq-ovqatning past kaloriya miqdori past jismoniy faollik bilan birgalikda muhim ahamiyatga ega. Ikkilamchi sabab ichkilikbozlik, qon kasalliklari, surunkali gemoliz yoki antitümörlü kemoterapi hujayralarining ko'payishi bilan bog'liq: 1) giperurikemiya sababi purin nukleotid katabolizmining ko'payishi, ommaviy o'lim va hujayralarning parchalanishi bilan ko'payishi bo'lishi mumkin. portlash inqirozida, malign neoplazmalar uchun kimyoviy terapiya (o'smaning parchalanish sindromi), gemoliz va rabdomiyoliz. O'layotgan hujayralardan ajralib chiqadigan nuklein kislotalar nukleazalar va fosfodiesterazalar bilan parchalanib nukleosid monofosfatlarga aylanadi, ular ketma-ket nukleozidlarga, azotli asoslarga va siydik kislotasiga aylanadi. Jiddiy jismoniy zo'riqish, epileptikus holati va III, V va VII turdagi glikogenoz holatlarida mushak adenozin trifosfat parchalanishining kuchayishi ham giperurikemiyaga olib kelishi mumkin; 2) miyokard infarktida giperurikemiya, yonish mahsulotlaridan zaharlanish va o'tkir nafas etishmovchiligi adenozin trifosfatning parchalanishi bilan ham bog'liq bo'lishi mumkin. Gipoekskretorlar 1. Gut bilan og'rigan bemorlarning 90% ni tashkil qiladi. 2. Ular kuniga 700 mg dan kam siydik kislotasini ajratadilar. 3. Bunday holatlarda giperurikemiya sababi siydik kislotasining buyraklar tomonidan chiqarilishining alkogolli diuretiklar ta'siri, atsetilsalitsil kislotasining past dozalari, shuningdek buyrak kasalliklari (buyrakning surunkali etishmovchiligi, qo'rg'oshin nefropati) tufayli kamayishi hisoblanadi. buyrak etishmovchiligi doimo giperurikemiya bilan birga keladi, ammo surunkali buyrak etishmovchiligi bo'lgan bemorlarning faqat 1 foizida gut artriti qayd etiladi. Gutning birinchi hujumi odatda keyin sodir bo'ladiko'p yillik doimiy giperurikemiya, shuning uchun surunkali buyrak etishmovchiligi bo'lgan bemorlarning ko'pchiligi podagra rivojlanishi uchun etarlicha siydik kislotasini to'plashga vaqt topolmaydilar. Bundan tashqari, surunkali buyrak etishmovchiligida urat kristallarini teri ostiga kiritish bilan yallig'lanish reaktsiyasining intensivligi pasayadi. Noma'lum sabablarga ko'ra polikistik buyrak kasalligi istisno bo'lib, u 24-36% hollarda podagra bilan birga keladi. Ba'zida takroriy artrit yoki periartrit takroriy gemodializdan so'ng uratlar, kaltsiy fosfat yoki kaltsiy oksalatning kristallanishi tufayli rivojlanadi; siydik kislotasining chiqarilishi glomerular filtratsiya tezligining pasayishi, sekretsiya pasayishi yoki reabsorbsiyaning kuchayishi natijasida kamayishi mumkin. Glomerulyar filtratsiya tezligining pasayishi birlamchi giperurikemiyani keltirib chiqarishi mumkin emas, ammo bu buyrak etishmovchiligida ikkilamchi giperurikemiya rivojlanishiga sabab bo'ladi. Surunkali buyrak kasalligi doimo giperurikemiya bilan kechadi, ammo bir tomondan siydik kislotasining qon zardobidagi konsentratsiyasi bilan ikkinchi tomondan ammon kislotasi va kreatinin kontsentratsiyasi o'rtasida bevosita bog'liqlik yo'q. Surunkali buyrak etishmovchiligida siydik kislotasi klirensining glomerulyar filtratsiya tezligiga nisbati asta-sekin o'sib boradi, naychali sekretsiya o'zgarmaydi, reabsorbtsiya pasayadi va buyrak etishmovchiligi yomonlashganda siydik kislotasi ko'proq najas bilan ajralib chiqadi; podagra buyrak transplantatsiyasidan keyin tez-tez uchraydigan asorat hisoblanadi. Gut artriti tsiklosporin va glyukokortikoidlar bilan immunosupressiv terapiya olgan bemorlarning 7-12 foizida va hattoki diuretiklarni bir vaqtda yuborish bilan kuzatiladi; operatsiya va gutning birinchi hujumi o'rtasida o'rtacha 17 oy o'tadi. Azatiyoprin va glyukokortikoidlar bilan davolashda podagra juda kam uchraydi. Siklosporin olgan bemorlarda siydik kislotasining sintezi ko'paymaydi, ammo uning chiqarilishi azatiyoprin olganlarga qaraganda past bo'ladi; proksimal tubulalarda siydik kislotasi sekretsiyasining pasayishi giperurikemiyaga va siydik kislotasi hosil bo'lishining normal tezligiga olib kelishi mumkin. Bu atsidozda ikkilamchi giperurikemiyani tushuntiradi. Diyabetik ketoasidoz, ochlik, laktik atsidoz, etanol yoki salitsilatdan zaharlanish organik kislotalarning (b-gidroksibutirik, atsetoasetik, laktik, salitsil) to'planishiga olib keladi, ular siydik kislotasi bilan sekretsiyasini ta'minlaydigan transport tizimlari uchun raqobatlashadi. Distal proksimal buyrak tubulalarida reabsorbsiyaning kuchayishi ham giperurikemiya va podagraga olib kelishi mumkin. Bu hujayradan tashqaridagi suyuqlik hajmining pasayishi bilan kuzatiladi, masalan, diabet insipidus yoki diuretiklarni qabul qilish bilan. Shuni esda tutish kerakki, "giperproduktorlar" bir vaqtning o'zida siydik kislotasining "gipoekstrektorlari" bo'lishi mumkin. Urat metabolizmasidagi fermentlarning qanday genetik nuqsonlari giperurikemiyani keltirib chiqaradi? Siydik kislotasi hosil bo'lishining ko'payishiga olib keladigan fermentlar tizimining nuqsonlari X xromosomasi bilan bog'langan retsessiv xususiyat sifatida meros qilib olinadi: fosforibozil pirofosfat sintetaza faolligining oshishi; gipoksantin-guanin fosforibosiltransferaza qisman etishmovchiligi - Kelly-Sigmiller sindromi; glyukoza-6-fosfataza etishmovchiligi - Gierke kasalligi (1-turdagi glikogenni saqlash kasalligi). Bunday bemorlarda podagra, qoida tariqasida, 30 yoshida rivojlanadi va ko'pincha urat nefrolitiyozining rivojlanishi bilan davom etadi. Gipoksantin-guanin fosforibosiltransferaza to'liq yo'qligida Lesch-Nychen sindromi rivojlanadi: aqliy zaiflik, o'ziga zarar etkazish istagi, xoreoetetoz va tutilish chegarasining pasayishi. Gierke kasalligida urat ishlab chiqarishning ko'payishi gipoglikemiya natijasida kelib chiqqan glikogenning parchalanishi paytida adenozin trifosfat parchalanishining kuchayishi tufayli yuzaga keladi. Kasallik laktik atsidoz bilan ajralib turadi, bu esa raqobatdosh anionlarning kontsentratsiyasining ortishi natijasida buyrak tubulalarida urat sekretsiyasi chegarasining oshishiga olib keladi. Ikkilamchi sotib olingan giperurikemiya qanday holatlarda rivojlanadi? Urat shakllanishining ko'payishi ko'p miqdordagi purinli asoslarni o'z ichiga olgan oziq-ovqat mahsulotlarini haddan tashqari iste'mol qilish, alkogolli ichimliklarni suiiste'mol qilish bilan adenozin trifosfat parchalanishining ko'payishi, glyukoza tarkibidagi oziq-ovqat mahsulotlarini iste'mol qilish, tug'ma glyukoza intoleransi holatlarida va shuningdek metabolizm bilan sodir bo'ladi. miyeloproliferativ va limfoproliferativ kasalliklarda nukleotidlar (metabolik giperurikemiya). Siydik kislotasining ortiqcha shakllanishining barcha holatlarining taxminan 10% uning metabolizmining tug'ma kasalliklari bilan bog'liq. Buyrak kasalligida urat etishmovchiligi aniqlanadi, qo'rg'oshin bilan zaharlanish oqibatida nefropatiya - "qo'rg'oshin" guti, uratning naychali sekretsiyasini inhibe qilish - keto va sut atsidozi (buyrak giperurikemiyasi). Urat chiqarilishining pasayishi boshqa ba'zi kasalliklarda, ya'ni giperparatireoz, gipotireoz va nafas olish asidozida ham qayd etiladi. Sabablarning kombinatsiyasi. Siydik kislotasi darajasiga ta'sir qiluvchi va gutni keltirib chiqaradigan eng muhim omillar qaysi? Shunday qilib, bugungi kunda erkaklarda ham, ayollarda ham podagra rivojlanish xavfi birinchi navbatda irsiy omillar, yosh, shuningdek atrof-muhit omillari bilan bog'liq ekanligi isbotlangan: parhez odatlari, spirtli ichimliklarni suiiste'mol qilish va ba'zi dorilarni iste'mol qilish (1-jadval). Metabolik sindrom va uning tarkibiy qismlari (semirish, arterial gipertenziya, dislipidemiya, insulin qarshiligi, qandli diabet), surunkali buyrak kasalligi, menopozning erta davri va boshqalarni o'z ichiga olgan ba'zi kasalliklar va metabolik kasalliklarning mavjudligi ham muhimdir. Giperurikemiya yurak-qon tomir xavf omilimi? Dalillarga asoslangan tibbiyotga ko'ra, giperurikemiya o'zgartirilgan yurak-qon tomir xavf omilidir: giperurikemiya erkaklar va ayollarda umumiy va yurak-qon tomir o'lim bilan bog'liqligi isbotlangan (MONICA, NHANES, HPF Study, ARIC tadqiqotlari), shu jumladan u mustaqil determinant hisoblanadi. og'ir aterosklerotik koronar arteriya kasalligi bo'lgan bemorlarda ushbu hodisalar (J-CAD Study); yurak tomirlari kasalligiga chalingan odamlarda siydik kislotasi miqdori 303 mkmol / l o'lim ko'rsatkichiga 3,4% va 433 mkmol / l - 17,1% ga to'g'ri keladi (American Journal of Cardiology, 2002); miokard infarktiga chalingan bemorlarda giperurikemiya yuqori o'lim darajasi bilan bog'liq (Yaponiyaning o'tkir koronar sindromini o'rganish); 238449 bemorni qamrab olgan 16 ta tadqiqotning meta-tahliliga ega bo'lgan tizimli tahlil giperurikemiya miya qon tomirlari xavfining 1,47 baravarga va undan o'limning 1,26 martaga ko'payishi bilan bog'liqligini ko'rsatdi; siydik kislotasining boshlang'ich darajasi 396 icmol / L dan yuqori bo'lgan arterial gipertenziyasi bo'lgan bemorlarda yurak-qon tomir hodisalari, o'limga olib keladigan yurak-qon tomir hodisalari va umumiy o'lim xavfi, siydik kislotasining boshlang'ich darajasi 268-309 µmol / L bo'lgan bemorlarga qaraganda ancha yuqori edi. . Arteriyel gipertenziya va past darajadagi siydik kislotasi darajasi (268 mkmol / L dan kam) bo'lgan bemorlarda yurak-qon tomir hodisalari soni ancha yuqori va umumiy o'lim darajasi yuqori bo'lgan (PIUMA Study); siydik kislotasining arterial gipertenziya bilan og'rigan bemorlarda yurak-qon tomirlari hodisalari va o'limini mustaqil bashorat etuvchi rolini va SHEP Study-ni isbotladi. Xususan, tiazidli diuretiklarni odatdagi terapevtik dozalarda qo'llash yil davomida bemorlarning yarmida siydik kislotasi darajasining asemptomatik o'sishiga olib keladi, bu esa yurak-qon tomirlari sonining sezilarli darajada ko'payishi bilan bog'liq. voqealar. Natijada, bunday bemorlarda siydik kislotasi darajasini kuzatib borish va uning ko'payishini oldini olish kerak bo'ladi; MRFIT tadqiqotiga ko'ra, doimiy giperurikemiya (> 7 mg / dl) bo'lgan arterial gipertenziya xavfi 80% ga oshadi; losartan terapiyasi paytida siydik kislotasi darajasining pasayishi arterial gipertenziyali bemorlarda yurak-qon tomir kasalliklari va o'lim xavfiga ta'sir qiladi (LIFE Study). Ko'pgina ilmiy ma'lumotlarning yakuniy tahlili qon zardobidagi siydik kislotasi darajasi va ayollarda yurak-qon tomir kasalliklari, negroid irqida Kavkaz bilan taqqoslaganda, shuningdek arterial gipertenziyasi bo'lgan bemorlarda, konjestif yurak bilan bog'liqligini ko'rsatadi. umumiy aholi bilan taqqoslaganda muvaffaqiyatsizlik. Bugun biz giperurikemiya bilan endotelial disfunktsiya, oksidlovchi stress, qon reologiyasining buzilishi, yopishqoqlik va trombotsitlar agregatsiyasi bilan bog'liqligini ilmiy tasdiqladik. Buyrak shikastlanishining belgisi sifatida siydik kislotasi haqidagi fikr ham isbotlangan. Qon tomirlari rivojlanishi bilan birga bo'lgan siydik kislotasi darajasining oshishi o'lim xavfini, tashqi yordamga ehtiyojni va keyingi qon tomir asoratlarini mustaqil ravishda bashorat qilishiga oid dalillar mavjud edi. Siydik kislotasi nafaqat bemorning omon qolishining, balki kasalxonaga yotqizilishning eng kuchli bashoratchilaridan biri ekanligi isbotlangan. Shunday qilib, giperurikemiya yuqori va juda yuqori yurak-qon tomir xavfi (arterial gipertenziya, yurak ishemik kasalligi, serebrovaskulyar kasalliklar, surunkali yurak etishmovchiligi, metabolik sindrom / qandli diabet bilan og'rigan bemorlarda kuchli, mustaqil va eng muhimi, yurak-qon tomirlari va umumiy o'limning o'zgaruvchan tahminidir. ). Yurak-qon tomir hodisalarining umumiy xavfi yuqori bo'lgan bemorlarda asemptomatik giperurikemiyaning yurak-qon tomir kasalliklari va o'limning mustaqil prognozi sifatida roli shubhasizdir, shuningdek, tuzatish usullarini ishlab chiqish va ularning samaradorligini tasodifiy istiqbolli tadqiqotlarda isbotlash zarur. Yurak-qon tomir kasalliklarida siydik kislotasi ta'sirining patofiziologik mexanizmlari hali etarlicha o'rnatilmagan. Giperurikemiya va yurak-qon tomir uzluksizligi qanday bog'liqdir? Zamonaviy adabiyot manbalarini ko'rib chiqish shuni ko'rsatadiki, giperurikemiya yurak-qon tomir uzluksizligining asosiy bosqichlari - oksidlovchi stress, endotelial disfunktsiya, yallig'lanish, glomerular va arterial gipertenziya, yurak etishmovchiligi va aterosklerotik plakka patogenezida muhim omil hisoblanadi. Evropa kardiologiya jamiyatining arterial gipertenziya bo'yicha so'nggi tavsiyalarida (ESC, 2018) giperurikemiya allaqachon yurak-qon tomir xavfining tabaqalanishi uchun hisobga olingan. Adabiyotlar: 1. Kobalava J.D. "Xavfli omillar bilan birga bo'lgan asosiy gipertenziyali bemorlarda antihipertenziv dorilarni tanlashning klinik va farmakodinamik asoslari" 'Tibbiyot fanlari doktori ilmiy darajasi uchun dissertatsiya. Moskva - 1997, 181,216,280, 292-betlar. 2. Drozdov V.N. "Metabolik sindromli gipertenziv bemorlarda siydik kislotasi almashinuvi" tibbiyot fanlari nomzodi ilmiy darajasining tezisining referati. Moskva - 1999 yil. 3. Karaulova Yu.L. "Chap qorincha gipertrofiyasining gipertenziv terapiyaga sezgirligi / qarshiligining klinik va genetik determinantlari". Tibbiyot fanlari nomzodi ilmiy darajasi uchun dissertatsiya referati. Moskva - 2001 yil. 4. Britov A.N. "Gipertenziya profilaktikasi va aholi darajasida davolash masalalari". Takoz. Med.- 1984 yil, № 9. 5. Bugaeva N.V., Balkarov I.M. "Arterial gipertenziya va purin almashinuvining buzilishi" Ter. Arxiv - 1996. - T.68, №1 - 36-39 betlar. 6. Alderman MH: Sarum siydik kislotasi yurak kasalliklari uchun yurak-qon tomir xavfini keltirib chiqaruvchi omil. Hozirgi gipertenziya bo'yicha hisobotlar 2001, 3: 184-189. 7. Goya Wannamethee S.: Sarum siydik kislotasi yurakning koroner kasalligi uchun mustaqil xavf omili emas. Hozirgi gipertenziya bo'yicha hisobotlar 2001, 3: 190-196. 8. Ruilope LM, Garcia-Puig J.: Giperurikemiya va buyrak funktsiyasi. Hozirgi gipertenziya bo'yicha hisobotlar 2001, 3: 197-202. 9. Fang J, Alderman MN: Zardobdagi siydik kislotasi va yurak-qon tomir o'limi - NHANES 1 Epidemiologik Ta'lim, 1971-1992. JAMA 2000, 283: 2404-2410. 10. Culleton BF, Larson MG, Kannel WB, Levy D: Sarum siydik kislotasi va yurak-qon tomir kasalliklari va o'lim xavfi: Framingemdagi yurak tadqiqotlari. Ann Intern Med 1999, 131: 7-13. Download 31.84 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|