Slikat kislota va uning xossalari 1 Silikatlarning umumiy xossasi

Silikat sanoati oʻz ichiga shisha ishlab chiqarish va sement ishlab chiqarishni olgan. Tabiiy silikatlardan va kremnezyomda shisha, farfor, fayans, keramika buyumlar tayyorlangan. 

Shisha ishlab chiqarish

Shisha hosil boʻlish jarayoni.
Inson shisha ishlab chiqarish bilan qadimdan shugʻullangan, Misr ustalari shisha tayyorlaganlar. Shisha tiniq, shaffof, oʻzidan nur sindiradi, amorf holdagi modda. Soda, ohaktosh, qum aralashmasini yuqori temperaturada qizdirish yoʻli bilan olinadi.
CaCO₃+SiO₂→CaSiO₃+CO₂;
Na₂CO₃+SiO₂→Na₂SiO₃+CO₂
CaCO₃+Na₂CO₃+6SiO₂→Na₂O*CaO*6SiO₂+CO₂
Na₂CO₃ oʻrniga K₂СО₃ ishlatilsa labaratoriyada ishlatiladigan idishlar tayyorlashda foydalanish mumkin.
CaCO₃+K₂CO₃+6 SiO₂→K₂O*CaO*6SiO₂+CO₂
Rangli shishalar turli moddalar qoʻshib olinadi. Agar shishaga kobalt (II) oksidi qoʻshilsa och havorang, xrom (III) oksidi qoʻshilsa yashil rang, temir (II) oksidi qoʻshilsa toʻq yashil rang, mis (I) oksidi qoʻshilsa qizil rang, oltin qoʻshilsa rubin hosil boʻladi. Shisha tolalardan issiqlik va elektroizolyatsiyalovchi xususiyati gazlamalar, kislotaga chidamli materiallar tayyorlanadi.

Keramika ishlab chiqarish.

Gildan tayyorlangan buyumlar-keramika deb ataladi. Sopol tayyorlash uchun homashyo boʻlib gil tuproq, kаоlin, qum, boʻr, dolomitlar hisoblanadi. Yuqori haroratga va kislotalarga chidamli sopol materiallar, chinni ishlab chiqaradigan sanoat keramika sanoati deyiladi. Fayans va chinni, nafis keramika, boshqalari dagʻal keramika deyiladi. Kеramika sanoatining asosiy хоm аshyosi tuproq-kaolindir. Loydan yasalib pishiriladigan idishlar-sopol va chinni buyumlar insoniyat tarixida katta ahamiyatga ega. Kеramika sanoati dastlab Misrda, Eronda, Xitoyda soʻng Oʻrta Osiyoda rivojlangan. Sopol buyum va gʻisht avval loydan yasalib quritiladi va 1000⁰C da pishiriladi. Loy tarkibidagi suv bugʻlanib, 3Al₂O₃*2SiO₂ tarkibli alumosilikat hosil boʻladi. Sopolning sariq, qoʻngʻir qizil tusli rangda boʻlishi unung tarkibida temir moddasining borligidan dalolat beradi. Sopol buyumlarning sirtini sirlash uchun pechga osh tuzi tashlanadi, osh tuzining bugʻi idish sirtida kremniy (IV) оksidi bilan birikib silikat hosil qiladi. Idishlar pechda quritiladi va sirlanadi, yana quritiladi. Sirlash va boʻyoq bilan boʻyash uchun qalay oksidi – oq rang, xrom oksidi-yashil rang, temir oksidi qoʻngʻir rang, mis oksidi qizil rang ishlatiladi. Samarqand, Buxoro, Хiva kаbi shaharlardagi binolar asrlar davomida oʻzining jozibasi, naqshlari bilan hammani hayratga solgan, aslida bular sopoldan yasalgan.
Keramika mahsulotlari