Социолингвистика

Бошқа тиллардан сўз ўзлаштиришни уч турга бўлиш мумкин:

• Бошқа тиллардан сўз ўзлаштиришни уч турга бўлиш мумкин:
• 1. Ксеномания (юн. xenos – ўзга, бегона+юн. mania – майл, ақлдан озганлик, ружу қўйиш) – ўзлашмаларга кўпроқ эътибор билан қараш.
• 2. Утилитаризм – (лот. utilitas – фойда, манфаат) – алмаштириш имкони бўлмаган ва фойдали бўлган ўзлашмаларни тилда сақлаб қолиш.
• 3. Пуризм – (фр. purisme<лот. тоза, соф: тилни ўзга тил элемаентларидан тозалашга интилиш) ўз сўзлари билан алмаштириш.

А.Раҳимов, К.Умаровларнинг “Тил муҳофазаси бугун глобал муаммога айланди” номли мақоласида шундай дейилади: “Статистик маълумотларга кўра, дунё тилларининг 90 % ида 100 мингдан кам; 357 та тилнинг ҳар бирида 50 дан кам аҳоли сўзлашади. Ҳатто шундай 46 тил лаҳжалари ҳам борки, уларнинг ҳар бири 1 тадан тил вакилига эга”.

• А.Раҳимов, К.Умаровларнинг “Тил муҳофазаси бугун глобал муаммога айланди” номли мақоласида шундай дейилади: “Статистик маълумотларга кўра, дунё тилларининг 90 % ида 100 мингдан кам; 357 та тилнинг ҳар бирида 50 дан кам аҳоли сўзлашади. Ҳатто шундай 46 тил лаҳжалари ҳам борки, уларнинг ҳар бири 1 тадан тил вакилига эга”.

БИЛИНГВИЗМ ХОДИСАСИ

• Икки тилдан навбатма-навбат фойдаланиш амалиёти иккитиллилик, уни амалга ошираётган шахслар иккитиллилар (яъни билингвлар)дир
• Билингвизм икки тилнинг биргаликда мавжудлигини кўрсатса, диглоссия бир тилнинг турли шаклларда бирга мавжуд бўлишини билдиради.

Лингвистик интерференциянинг моҳияти

• Она тилини ўзлаштириш қонунияти билан иккинчи тилни ўрганиш қонунияти бир хил эмас.
• Бошқа тилни ёшликдан ўрганмаган шахс, она тили системаси асосида фикрлаган холда нутқ яратади.
• Бошқа тилнинг лисоний системаси ўзгача бўлса, ўзига хос лисоний тўсиқ-лингвистик интерференция ходисасига дуч келади.

Ўзга тилни осонлик билан ўрганиш тўсқинлик қиладиган ҳар хил омиллардан бири интерференция ходисасидир.

• Ўзга тилни осонлик билан ўрганиш тўсқинлик қиладиган ҳар хил омиллардан бири интерференция ходисасидир.
• Интерференция лотинча сўз бўлиб, интер-ора, ференс кирувчи деган маънони англатади.
• Лингвистик интерференция пайдо бўлиш шарт тил контактидир.
• Тил контакти тушунчаси остида 2 тил жамоаси орасидаги нутқий мулоқот ёки ўқув вазияти тушунилади.