Sohaga oid qisqartmalar

Sohaga oid qisqartmalar
Qisqartma soʻzlar - barqaror soʻz birikmalari komponentlarining bosh harflarini yoki maʼlum qismlarini olib qoʻshish bilan hosil qilingan soʻzlar. Mas, IIV — Ichki ishlar vazirligi, XTB — Xalqtaʼlimi boshqarmasi, fil-fak — filologiya fakulteti. Qisqartma soʻzlar nutqda ixchamlikka erishish zarurati bilan dastlab yozma nutqda paydo boʻladi
Q.s, asosan, ot turkumiga mansub boʻlib, quyidagi yoʻllar bilan hosil 9ilinadi: 1) soʻz birikmasi kompo-nentlarining birinchi harflarini olib qoʻshish bilan (HDP — Xalq demok-ratik partiyasi, DTM — Davlat test markazi, OAK — Oliy attestatsiya komissiyasi); Qs.ning bu turi ilmiy adabiyotlarda abbreviatura deb ham ataladi; 2) soʻz birikmasi tarkibidagi 1-soʻzning 1-boʻgʻinini, qolgan soʻzlarning 1-harflarini olib qoʻshish bilan (OʻzMU — Oʻzbekiston milliy universiteti, "OʻzAS" ("Oʻzbekiston adabiyoti va sanʼ-ati")
Q.s, asosan, ot turkumiga mansub boʻlib, quyidagi yoʻllar bilan hosil 9ilinadi: 1) soʻz birikmasi kompo-nentlarining birinchi harflarini olib qoʻshish bilan (HDP — Xalq demok-ratik partiyasi, DTM — Davlat test markazi, OAK — Oliy attestatsiya komissiyasi); Qs.ning bu turi ilmiy adabiyotlarda abbreviatura deb ham ataladi; 2) soʻz birikmasi tarkibidagi 1-soʻzning 1-boʻgʻinini, qolgan soʻzlarning 1-harflarini olib qoʻshish bilan (OʻzMU — Oʻzbekiston milliy universiteti, "OʻzAS" ("Oʻzbekiston adabiyoti va sanʼ-ati")
Qisqartma soʻzlar xalqaro tashkilotlar (BMT, YUNESKO), mamlakat va davlatlar (XXR, RF, AQSH), siyosiy partiyalar, harbiy uyushmalar (OʻzLDP, NATO), ilmiy-oʻquv muassasalari (OʻzR FA, OʻzDJTU, FarDU), vazirlik, idora, muassasa, tashkilot, korxonalar (XTV, DTM, Oʻzmashxolding , Toshshaharyoʻlovchi), mashina, asbob-uskunalar va inshootlar (EHM, ATS, GES) va boshqalarning nomlarini bildiradi. Q.s tayyor holda boshqa tillardan oʻzlashtirilishi (YUNESKO, FIFA, FIDE, NATO, AES) yoki muayyan til, mas. oʻzbek tili materiallari asosida hosil qilinishi mumkin.
) soʻz birikmasi tarkibidagi soʻzlarning bosh qismlarini olib qoʻshish bilan (biofak — biologiya fakulteti, jurfak — jurnalistika fakulteti); 4) soʻz birikmasi tarkibidagi 1-soʻzning 1-boʻgʻinini, qolgan soʻzlarni qisqartirmay qoʻshish bilan (Oʻzdonmahsulot, Oʻzgazloyiha); 5) aralash yoʻl bilan (Oʻzbektelekom, Oʻzteleradiokompaniya, Oʻzavtoyoʻl) va boshqa
Keyingi turga man-sub oʻzbekcha Qisqartma soʻzlarning aksariyati rus tilidagi soʻz birikmalari va ular asosidagi Qisqartma soʻzlarning kalkalari hisoblanadi, mas, BMT< GAI, OAV (ommaviy axborot vositalari)< SMI (sredstva massovoy informatsii), EHM< EVM kabi. So'z qisqartma italyan tilidan rus tiliga tarjima qilingan "kamaytirish". 18 -asrdan 20 -asrning boshlariga qadar bu so'z asl, etimologik ma'noda ishlatilgan, buni, masalan, Florent Pavlenkov lug'atida bu so'zning talqini: qisqartma- "yozish va chop etishni qisqartirish" 1907 yil rus tiliga kiritilgan xorijiy so'zlarning lug'ati .. Ammo, bugungi kunda faqat kesilgan so'z segmentlaridan hosil bo'lgan otlar qisqartmalar deb ataladi ( bosh hisobchi, bosh qo'mondon, doimiy vakil, Rospechat), bir nechta so'zlarning boshlang'ich tovushlaridan ( TIV, ITAR-TASS, MKAD) yoki ularning ismlaridan bosh harflar (FSB, Ichki ishlar vazirligi, RSL).

Qisqartma bu ikki yoki undan ortiq so'zlarning qo'shilishi va keyinchalik qisqartirilishi: bitta + davlat + imtihon = USE; bosh buxgalter = bosh buxgalter... Olingan qisqartirilgan so'zlar deyiladi qisqartmalar yoki qo'shma so'zlar.

Ta'lim usuliga ko'ra quyidagi qisqartirish turlari ajratiladi:
Har bir so'zning bosh harflaridan hosil bo'lgan qisqartmalar (dastlabki qisqartmalar): Yagona davlat imtihoni-Yagona Davlat imtihoni; Rossiya temir yo'llari-Rus temir yo'llar ; OSAGO - avtotransport vositalarining javobgarligini majburiy sug'urta qilish.
So'zlarning boshlang'ich qismlari birikmasidan hosil bo'lgan qisqartmalar: Sog'liqni saqlash vazirligi bosh qo'mondoni;
So'zlarning bosh qismlari va bosh harflaridan tashkil topgan aralash qisqartmalar: ijtimoiy ta'minot, KamAZ, GLONASS;
So'zning bosh qismi butun so'z bilan birikmasidan iborat qisqartmalar: ofis uskunalari, Sberbank, Rospechat; bo'lim boshlig'i, vzvod komandiri, bo'lim boshlig'i, Ta'lim vazirligi;
Qisqartmalar birinchi so'zning boshi bilan ikkinchisining boshi va oxirining kombinatsiyasidan yoki faqat ikkinchi so'zning oxiridan iborat: moped(mototsikl) qiruvchi(vayron qiluvchi).
Grammatik qiyinchiliklar qisqartmalar turini aniqlash bilan bog'liq.

· Turi harfning boshlang'ich qisqartmasi(harflarning nomlari bilan o'qilishi mumkin) qisqartmani dekodlashda kalit so'zga bog'liq: MSU(universitet) yangi talabalar qabul qilinadi; EKIH(sud) gapirdi; MDH(Hamdo'stlik) tashabbus ko'rsatdi; ROC(cherkov) qon to'kilishini to'xtatishga chaqirdi.

· Turi ovozning boshlang'ich qisqartmasi ("bo'g'inlar bilan" o'qing) nafaqat kalit so'z turiga, balki qisqartmaning tashqi fonetik ko'rinishiga, aniqrog'i, uning tugashiga bog'liq. Shunday qilib, agar qisqartma undosh bilan tugasa, u erkak jinsiga mos kelishi mumkin, garchi bu so'z ayol yoki neytral jinsga tegishli bo'lsa ham. Bundan tashqari, ba'zi hollarda erkak jinsi bo'yicha kelishuv yagona mumkin. Masalan, faqat erkak so'zlar universitet(garchi muassasa), Tashqi Ishlar Vazirligi(garchi vazirlik), nikoh reestri(garchi yozib olish). Ba'zi hollarda dalgalanmalar kuzatiladi: masalan MKAD- erkaklar ichida og'zaki nutq, ayol stilistik neytral kontekstlarda. Ba'zi hollarda erkak jinsi mos kelmaydi: GES, CHP - otlar faqat ayollarga xosdir.
· Tur chet tilining qisqartmasi ruscha parol hal qilishda mos yozuvlar so'zi bilan belgilanadi : FIFA (federatsiya) qaror qabul qildi; CERN (markazda) tadqiqot o'tkazdi. Biroq, ba'zi hollarda, jinsga so'zning tashqi fonetik ko'rinishi ta'sir qilishi mumkin. Masalan, NATO qisqartmasi erkak ismi sifatida ishlatiladi (so'zlar bilan kombinatsiyaning ta'siri natijasida) ittifoq, blok, shartnoma), ayollik (mos yozuvlar so'zi bilan) tashkilot) va neytral (fonetik, -O boshqa so'zlar bilan solishtiring: palto, metro, kino). YuNESKO qisqartmasi jinsi o'zgarishiga uchraydi (fonetik ko'rinish, noinsoniy jins va mos yozuvli so'zni bildiradi) tashkilot- ayol).
Shunday qilib, qisqartma - bu murakkab so'zlarning qisqartmasi. Qisqartmalar turini aniqlashda ba'zi qiyinchiliklar mavjud. Shunday qilib, ba'zi qisqartmalarning jinsi asosiy so'zning jinsidan qat'iy nazar aniqlanadi. Umuman olganda, qisqartmalar turini aniq qisqartma kodini ochishda kalit so'zning jinsi aniqlaydi.
Qisqartmalar qisqartmalardir, ya'ni. iboraning birinchi harflari yoki bo'g'inlaridan tuzilgan so'zlar. Jinsning ta'rifi qisqartirish turiga bog'liq.
Agar qisqartma kamaymasa (ya'ni, uning bosh harflari yo'q), demak, u shifrlangan ismning etakchi so'zi bilan bir xil jinsga ega: BMT→Birlashgan Millatlar Tashkiloti→tashkilot- zh..r. → BMT- w.r. (BMT tomonidan bildirilgan); XVJ → Xalqaro valyuta jamg'armasi→fond- m.r. → XVJ- Janob. (XVJ kredit ajratdi).
Agar qisqartma o'zgargan bo'lsa (masalan, oddiy ism kabi holatlarda o'zgarishlar: universitet– universitetda– universitet va hokazo), keyin jins grammatik printsipga muvofiq belgilanadi: universitet- so'z erkakcha, chunki u erkak ismlar kabi egiladi (nufuzli universitet, universitet qabul, universitetda o'qish haqida e'lon qildi); NEP- Janob. (NEP o'tish davri edi), ijtimoiy ta'minot- Janob. (shahar ijtimoiy ta'minoti), Tashqi ishlar vazirligi- Janob. (Rossiya Tashqi ishlar vazirligiga, Rossiya Tashqi ishlar vazirligiga).
3. Chet tilidagi qisqartmalar turini rus tiliga tarjima qilingan etakchi so'zning jinsi aniqlaydi: YuNESKO→Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ta'lim, fan va madaniyat tashkiloti→tashkilot- f.s. → YuNESKO- w.r. (YuNESKO tomonidan tashkil etilgan); NATO→Shimoliy Atlantika Shartnomasi Tashkiloti, Ittifoq→ w.r. va Janob. (NATO e'lon qildi va NATO e'lon qildi). So'z qisqartma italyan tilidan rus tiliga "qisqartma" (qisqartma, lotincha brevis "qisqa") deb tarjima qilingan, 18 -asrdan 20 -asrning boshigacha bu so'z asl, etimologik ma'noda ishlatilgan, buni, masalan, Pavlenkova Florensiya lug'atida bu so'zning talqini: qisqartma- "yozma va matbaadagi qisqartma" (Rus tiliga kirgan xorijiy so'zlar lug'ati. 1907). Biroq, bugungi kunda faqat kesilgan so'z segmentlaridan hosil bo'lgan otlar qisqartmalar deb ataladi ( bosh hisobchi, bosh qo'mondon, doimiy vakil, Rospechat), bir nechta so'zlarning boshlang'ich tovushlaridan (TIV, ITAR-TASS, MKAD) yoki ularning bosh harflari nomidan (FSB, MVD, RSL). So'zlar qanday qisqartiriladi? So'zlarni qisqartirishning bunday usullari mavjud: qisqartirish, grafik qisqartirish va so'zning kesilishi. Qisqartma Ikki yoki undan ortiq so'zlarni qo'shish va ularni keyinchalik qisqartirish: bitta + davlat + imtihon = USE; bosh buxgalter = bosh buxgalter... Olingan qisqartirilgan so'zlar deyiladi qisqartmalar yoki qo'shma so'zlar. Grafik qisqartirish Bu so'zlarni qisqacha yozish usuli. Bu vaqtni tejash uchun ishlatiladi, uni yozishga va varaqdagi bo'sh joyga sarflash kerak. Grafik qisqartirish bilan harflar yoki bo'g'inlar so'z bilan o'tkazib yuboriladi (bo'shliq nuqta, chiziq yoki qiyshiq chiziq bilan belgilanadi). Bu so'z qisqa yozilgan, lekin to'liq talaffuz qilingan: kg - kilogramm; pr -in - ishlab chiqarish; va. O. - aktyorlik; milliard - milliard; Rostov n / D-Rostov-Donu. Kesish Asl so'zning oxirgi qismini tashlab, yangi so'zning paydo bo'lishi. Kesilgan so'zlar ko'pincha og'zaki nutqda ishlatiladi: mutaxassis - mutaxassis, muxlis - muxlis, o'qituvchi - o'qituvchi. Qisqartmalar qanday tuziladi? Ta'lim usuliga ko'ra quyidagi qisqartirish turlari ajratiladi:
har bir so'zning bosh harflaridan (bosh harflaridan) hosil bo'lgan qisqartmalar: Yagona davlat imtihoni - Yagona davlat imtihoni; RZD - Rossiya temir yo'llari; OSAGO– avtotransport vositalarining javobgarligini majburiy sug'urta qilish.
so'zlarning boshlang'ich qismlari birikmasidan hosil bo'lgan qisqartmalar: Sog'liqni saqlash vazirligi bosh qo'mondoni;
so'zlarning bosh qismlari va bosh harflaridan tashkil topgan aralash qisqartmalar: ijtimoiy ta'minot, KamAZ, GLONASS;
so'zning bosh qismi butun so'z bilan birikmasidan iborat qisqartmalar: ofis uskunalari, Sberbank, Rospechat;bo'lim boshlig'i, vzvod komandiri, bo'lim boshlig'i, Ta'lim vazirligi;

qisqartmalar birinchi so'zning boshi bilan ikkinchisining boshi va oxirining kombinatsiyasidan yoki faqat ikkinchisining oxiridan iborat: moped(mototsikl) qiruvchi(vayron qiluvchi).

Qisqartmalar qanday talaffuz qilinadi?
Qiyinchiliklar boshlang'ich qisqartmalar talaffuzi bilan yuzaga keladi (har bir so'zning bosh harflaridan tuzilgan). Bunday qisqartmalar harflar nomi bilan, bo'g'inlar bilan, shuningdek aralash tarzda o'qilishi mumkin.
Agar boshlang'ich qisqartma faqat undoshlarni bildiruvchi harflarni o'z ichiga olsa, unda bunday qisqartma uning harflarining nomlari bilan o'qiladi: SSSR[es-es-es-er], NTV[en-te-veh], ROC[er-pe-tse].
Agar qisqartmada unli tovushlarni bildiruvchi harflar bo'lsa, unda bunday qisqartirishlarni oddiy so'zlar singari "bo'g'inli" o'qish mumkin: Tashqi Ishlar Vazirligi[o'rtada], universitet[universitet], GUM[xum], Moskva badiiy teatri[mhat], Yagona davlat imtihoni, MAPRYAL. MSU[uh-ge-uh], MDA[uh-de-ah], USP[u-te-peh], kompyuter[uh-uh-uh], abs [a-bae-es]. Lekin: ommaviy axborot vositalari[ommaviy axborot vositalari], SKA[ska].
Ba'zi qisqartmalar qisman "hecelerle", qisman harflarning nomlari bilan o'qiladi: Yo'l politsiyasi[gi-be-de-de].
Bir qator qisqartmalar talaffuz qilinayotganda, harflarning so'zma -so'z nomlari ishlatiladi: [en] o'rniga [ne], [ec] o'rniga [se], [eff] o'rniga [fe] va boshqalar: SNO[es-ne-o], AQSH[se-she-a], FBR[fe-ba-er]. Bundan tashqari, qisqartmalarda [el] harfining o'rniga ular har doim [el] deyishadi: ZhZL[zhe-ze-el], NHL[en-ha-el], Komsomol[ve-el-ka-es-um].
Qanday talaffuz qilinadi FRG va AQSH?
Dastlab qisqartma FRG harflarning nomlari bilan o'qing: [ef-er-ge]. Ammo maktubdan beri F so'zma-so'z [fe] deb talaffuz qilinadi, bu nutq vositalarining iqtisodiyoti, xususan, artikulyatsion qonunlar bilan izohlanadi (va bizning "dangasa dangasalik", KS Gorbachevich ishonganidek), bugun FRG talaffuzi [fe-er-ge ], Chorshanba: FSB [fe-es-be] va [eff-es-be].
Qisqartma ortida AQSH An'anaga ko'ra, [se-she-a] talaffuzi aniqlangan: u harf bilan o'qiladi, lekin qabul qilingan tarzda emas. adabiy til, shuningdek harflar BILAN[es] va NS[sha] og'zaki ravishda chaqiriladi.
Qisqartmani qaerda ta'kidlash kerak?
Talaffuz boshlang'ich qisqartmalar stress odatda oxirgi bo'g'inga to'g'ri keladi: Yagona davlat imtihoni, GIA, FIFA, EI RC, FANO... Agar qisqartma harflarning nomlari bilan talaffuz qilinsa, bu bo'g'in odatda qisqartmaning oxirgi harfining nomini bildiradi: uy-joy kommunal xo'jaligi [zhe-ka-ha], mikroto'lqinli pech [es-ve-che], VDNKh [ ve-de-en-ha], OLRS[o-el-er-e s].
Haqiqiy dekodlash bo'lmagan chet tilidagi qisqartmalardagi aksentni lug'at yordamida tekshirish kerak: YO'Q, YUNE SKO.
Qisqartmalar qanday yoziladi?
Dastlabki qisqartmalar yozilgan Bosh harflar: BMT, TIV, RF... Harflar orasidagi nuqta yoki bo'shliq qo'yilmaydi, lekin ikkita mustaqil ishlatiladigan qisqartmalar orasida bo'sh joy ishlatiladi: Irya RAS, Rossiya Federatsiyasi Tashqi ishlar vazirligi.
Qo'shimchalarni biriktirish orqali dastlabki qisqartmalardan hosil bo'lgan so'zlar yoziladi kichik harflar: matnli xabar(dan SMS),otliq(dan KVN), yo'l politsiyasi(dan GAI), tashqi ishlar vazirliklari(dan Tashqi Ishlar Vazirligi)... Aks holda, katta harflar saqlanadi: mini-KVN, SMS tarqatish.
Qisqartma universitet kichik harflar bilan yozish odat tusiga kiradi. Variant imlo - qisqartmada nikoh reestri (nikoh reestri).
So'z segmentlaridan hosil bo'lgan murakkab so'zlar, kichik harflar bilan yozilgan: maxsus kuchlar, davlat kotibi, bosh hisobchi... Shu bilan birga, muassasa va tashkilotlarning qisqartirilgan nomlari katta harf bilan yoziladi, agar ularning to'liq ismi katta harf bilan yozilsa: Sberbank, Rospechat, Ta'lim vazirligi.
Yozish aralash qisqartmalar(bosh harflar va so'z segmentlarining kombinatsiyasidan hosil qilingan) lug'at bilan tekshirilishi kerak, chunki ularning imlosi bir xil emas: KamAZ, GLONASS, MAGATE, ijtimoiy ta'minot.
Chet tilidagi qisqartmalar qanday yoziladi?
Xorijiy qisqartmalar rus tilidagi matnda lotin alifbosida (mana tildagi kabi) va rus alifbosidagi harflarda ko'rsatilishi mumkin. Keyinchalik - chet tilidagi qisqartmalarni rus tilida qanday yozish haqida.
Agar qisqartma "bo'g'inlar bilan" o'qilsa (oddiy so'z kabi), u katta harflar bilan yoziladi: NATO(Shimoliy Atlantika Shartnomasi Tashkiloti) , YuNESKO(Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ta'lim, fan va madaniyat tashkiloti), CERN(Evropa yadroviy tadqiqotlar markazi) , FIFA(Xalqaro futbol uyushmalari federatsiyasi), FIA(Xalqaro avtomobil federatsiyasi) , FIDE(Xalqaro shaxmat federatsiyasi).
Agar qisqartma chet el harflari nomlari bilan o'qilsa, u kichik harflar bilan yoziladi, shu bilan birga defis ishlatiladi: i-q... Qisqartirilgan ismlar bosh harf bilan boshlanadi: BBC, CNN, IBC.
Chet tilidagi qisqartmalar rus tilida mustaqil harflarga aylanishi mumkin, ular tire holda kichik harflar bilan yoziladi: PR(PR - jamoatchilik bilan aloqalar), haychar(HR - inson resurslari), dj, vj, dividi.
Qisqartma jinsini qanday aniqlash mumkin?
Grammatik qiyinchiliklar qisqartmalar turini aniqlash bilan bog'liq.
Turi harfning boshlang'ich qisqartmasi(harflarning nomlari bilan o'qilishi mumkin) qisqartmani dekodlashda kalit so'zga bog'liq: MSU(universitet) yangi talabalar qabul qilinadi; EKIH(sud) gapirdi; MDH(Hamdo'stlik) tashabbus ko'rsatdi; ROC(cherkov) qon to'kilishini to'xtatishga chaqirdi.
Turi ovozning boshlang'ich qisqartmasi("bo'g'inlar bo'yicha" o'qing) nafaqat kalit so'z turiga, balki qisqartmaning tashqi fonetik ko'rinishiga, aniqrog'i, uning tugashiga bog'liq. Shunday qilib, agar qisqartma undosh bilan tugasa, u erkak jinsiga mos kelishi mumkin, garchi bu so'z ayol yoki neytral jinsga tegishli bo'lsa ham. Bundan tashqari, ba'zi hollarda erkak jinsi bo'yicha kelishuv yagona mumkin. Masalan, faqat erkak so'zlar universitet(garchi muassasa), Tashqi Ishlar Vazirligi(garchi vazirlik), nikoh reestri(garchi yozib olish). Ba'zi hollarda dalgalanmalar kuzatiladi: masalan MKAD- og'zaki nutqda erkaklik, stilistik neytral kontekstda ayollik. Ba'zi hollarda erkak jinsi mos kelmaydi: GES, CHP - otlar faqat ayollarga xosdir. Bunday qisqartmalarning umumiy mansubligi lug'atlarda muhokama qilinishi kerak.
Turi chet tilining qisqartmasi ruscha shifrlashda mos yozuvlar so'zi bilan belgilanadi: FIFA (federatsiya) qaror qabul qildi; CERN (markazda) tadqiqot o'tkazdi. Biroq, ba'zi hollarda, jinsga so'zning tashqi fonetik ko'rinishi ta'sir qilishi mumkin. Masalan, NATO qisqartmasi erkak ismi sifatida ishlatiladi (so'zlar bilan kombinatsiyaning ta'siri natijasida) ittifoq, blok, shartnoma), ayollik (mos yozuvlar so'zi bilan) tashkilot) va neytral (fonetik, -O boshqa so'zlar bilan solishtiring: palto, metro, kino). YuNESKO qisqartmasi jinsi o'zgarishiga uchraydi (fonetik ko'rinish, noinsoniy jins va mos yozuvli so'zni bildiradi) tashkilot- ayol). So'z qisqartma rus tiliga italyanchadan "qisqartma" (abbreviatura, lotincha brevis "qisqa") deb tarjima qilingan, 18-asrdan 20-asr boshlarigacha bu so'z o'zining asl, etimologik ma'nosida ishlatilgan, masalan, Florentsiya lug'atida ushbu so'zning talqini Pavlenkov: qisqartma- "yozma va chop etishda qisqartma" (Rus tiliga kiritilgan xorijiy so'zlar lug'ati. 1907). Biroq, bugungi kunda faqat so'zlarning kesilgan bo'laklaridan hosil bo'lgan otlar qisqartmalar deb ataladi ( bosh hisobchi, bosh qo'mondon, doimiy vakil, Rospechat), bir nechta so'zlarning boshlang'ich tovushlaridan (Tashqi ishlar vazirligi, ITAR-TASS, MKAD) yoki ularning bosh harflarining nomlaridan (FSB, MVD, RSL). Qisqartirish- bu ikki yoki undan ortiq so'zlarning qo'shilishi va ularning keyingi qisqarishi: birlashtirilgan + davlat + imtihon = USE; bosh + buxgalter = bosh buxgalter. Qisqartirish natijasida olingan so'zlar deyiladi qisqartmalar yoki qo‘shma so‘zlar.
Grafik qisqartma Bu so'zlarni qisqartirish usuli. U yozish uchun sarflanishi kerak bo'lgan vaqtni va varaqdagi joyni tejash uchun ishlatiladi. Grafik qisqartma bilan so'zdan harflar yoki bo'g'inlar chiqarib tashlanadi (tushib ketish nuqta, chiziq yoki chiziq bilan ko'rsatilgan). So'z qisqacha yozilgan, lekin to'liq talaffuz qilinadi: kg - kilogramm; pr-in - ishlab chiqarish; va. haqida. - aktyorlik; milliard - milliard; Rostov n/a - Rostov-na-Donu.
kesish asl so‘zning oxirgi qismini tashlab, yangi so‘z hosil qilishdir. Kesilgan so'zlar ko'pincha ishlatiladi so'zlashuv nutqi: mutaxassis - mutaxassis, muxlis - muxlis, o'qituvchi - o'qituvchi.
Qiyinchiliklar boshlang'ich qisqartmalarni talaffuz qilishda paydo bo'ladi (har bir so'zning bosh harflaridan tuzilgan). Bunday qisqartmalar harf nomlari, bo'g'inlar bo'yicha, shuningdek aralash tarzda o'qilishi mumkin.
Agar boshlang'ich qisqartmada faqat undosh tovushlarni bildiruvchi harflar bo'lsa, unda bunday qisqartma uni tashkil etuvchi harflarning nomlari bilan o'qiladi: SSSR[es-es-es-er], NTV[en-te-ve], ROC[er-pe-tse].
Agar qisqartma unli tovushlarni bildiruvchi harflarni o'z ichiga olsa, unda bunday qisqartmalar oddiy so'zlar kabi "bo'g'inlar bo'yicha" o'qilishi mumkin: TIV[o'rta], universitet[universitet], GUM[hum], Moskva badiiy teatri[mkhat], FOYDALANISH, MAPRYAL [ma-pr "al]. Biroq, agar qisqartmadagi unli tovush yakuniy yoki boshlang'ich bo'lsa, u holda qisqartma odatda harflarning nomlari bilan o'qiladi: Moskva davlat universiteti[em-ge-woo],