Soliq qonunchiligini buzganlik uchun yuridik javobgarlik tushunchasi va turlari

Soliq qonunchiligi buzganlik uchun yuridik javobgarlik
tushunchasi va turlari

Yuridik javobgarlik bu huquqbuzarga nisbatan davlat tomonidan
qonun hujjatlariga ko‘ra sanksiyalar doirasida majburlov choralarini
qo'llash bo'lib hisoblanadi. Yuridik javobgarlikning umume’tirof etilgan
lurlariga moddiy, intizomiy, m a’muriy va jinoiy javobgarliklami
keltirish mumkin. Soliq qonunchiligini buzganlik uchun yuridik
lavobgarlik bir qator o‘ziga xos xususiyatlaiga ega bo‘lib ular:

1. 
   soliq huquqiy normalarining buzilishi oqibatida yuzaga keladi
   va davlat majburlov choralari qo‘llanilishida ifodalanadi.
   
2. 
   aybli harakat yoki harakatsizlik natijasida yuzaga kelib,
   sanksiyalami qo‘llashni yuzaga keltiradi.
   
3. 
   sodir etilgan qilmishga va huquqbuzaiga nisbatan davlat nomidan
   yakuniy qaror qabul qilinib, tegishli protsessual shaklda amalga
   oshiriladi.
   

Soliqqa oid huquqbuzarliklar sodir etilganda huquqbuzarni
javobgarlikka tortishda bir qator umumiy shartlar mavjud bo‘lib, unga
ko‘ra hech kim soliqqa oid huquqbuzarlik uchun Soliq kodeksida nazarda
tutilganidan boshqa asoslar bo'yicha va tartibda javobgarlikka tortilishi
mumkin emas. Shuningdek, hech kim soliqqa oid sodir etilgan aynan
bitta huquqbuzarlik uchun takroran javobgarlikka tortilishi mumkin
emasligi belgilangan.
O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksida belgilanganidek,
javobgarlikka tortishning asosiy shartlaridan biri bu jismoniy shaxs
sodir etgan soliqqa oid huquqbuzarlikda 0 ‘zbekiston Respublikasining
Jinoyat kodeksida nazarda tutilgan jinoyat alomatlari bo‘lmasligi
lozimdir. Yuridik shaxsning soliqqa oid huquqbuzarlik uchun
javobgarlikka tortilishi tegishli asoslar mavjud bo'lgan taqdirda, uning
mansabdor shaxslari ma’muriy, jinoiy va boshqa javobgarlikka tortiladi.
Shaxsning aybi qonunda belgilangan tartibda isbotlanmaguniga
qadar, u soliqqa oid huquqbuzarlikni sodir etishda aybdor
hisoblanmaydi. Javobgarlikka tortilayotgan shaxs o‘zining soliqqa oid
huquqbuzarlik sodir etganlikda aybsiz ekanligini isbotlashi shart emas.
Soliq to'lovchining soliqqa oid huquqbuzarliklar uchun javobgarlikka tortilishi uni soliqlar va boshqa majburiy to'lovlarni to'lash
majburiyatidan ozod etmaydi.
Quyidagi holatlardan loaqal bittasi mavjud bo'lgan taqdirda shaxs
soliqqa oid huquqbuzarlik uchun javobgarlikka tortilishi mumkin emas:

• 
  soliqqa oid huquqbuzarlik sodir etganligi faktining yo'qligi;
  
• 
  soliqqa oid huquqbuzarlik sodir etishida shaxsning aybi yo'qligi.
  

Shuningdek, soliq to'lovchi soliq tekshiruvi o'tkazilguniga qadar
xatoni o'zi tuzatgan taqdirda javobgarlikdan ozod etiladi. Quyidagilar
shaxslaming soliqqa oid huquqbuzarlik sodir etganlikdagi aybini istisno
qiladigan holatlar deb e’tirof etiladi:

1. 
   soliqqa oid huquqbuzarlik belgilari bo'lgan qilmishning tabiiy
   ofat yoki boshqa favqulodda va bartaraf etib bo'lmaydigan holatlar
   oqibatida sodir etilganligi (mazkur holatlar hammaga m a’lum
   faktlaming mavjudligi, ommaviy axborot vositalarida e’lon qilingan
   ma’lumotlar va isbotlash uchun maxsus vositalar talab etilmaydigan
   boshqa usullar bilan belgilanadi);
   
2. 
   soliqqa oid huquqbuzarlik alomatlari bo'lgan qilmish bunday
   qilmish sodir etilgan paytda kasallik oqibatida o'z harakatlarini o'zi
   idora etolmaydigan yoki boshqara olmaydigan holatda bo'lgan (mazkur holatlar mazmuni, mohiyati va sanasi bo'yicha soliqqa oid huquqbuzarlik sodir etilgan o'sha soliq davriga taalluqli bo'lgan hujjatlarni taqdim etish orqali isbotlanadi) jismoniy shaxs — soliq to'lovchi tomonidan sodir etilganda;
   
3. 
   vakolatli organlar yoki ular mansabdor shaxslarining soliqqa
   oid qonun hujjatlarining qo'llanilishi masalalari bo'yicha o'z vakolatlari
   doirasida bergan yozma tushuntirishlari soliq to'lovchi tomonidan
   bajarilganda (mazkur holatlar ushbu oiganlaming tegishli hujjatlari
   mavjud bo'lgan taqdirda belgilanadi, ushbu hujjatlar ma’nosi va
   mazmuniga ko'ra, hujjatlar qabul qilingan sanadan qat’i nazar, soliqqa
   oid huquqbuzarlik yuz bergan soliq davriga taalluqli bo'lishi lozim).
   

Quyidagilar shaxsni soliqqa oid huquqbuzarlik sodir etganlik uchun