Son so‘z turkumini o‘rganish darslari

Tartib sonlar, sonlarning otlashuvi.

Tartib son bir turdagi narsalarning daraja – miqdor jihatidan tartibini ko‘rsatuvchi sonlar ekanligi. Tartib sonlar narsaning ketma-ketlik jihatidan tartibini ham anglatish. U miqdor sonlarga –nchi, -inchi affiksini qo‘shish bilan yasalishi. Sonlar harf bilan yozilgandagina bu affiks qo‘shilishi. Tartib son bir necha sondan tuzilgandagina affiks keyingi so‘zga qo‘shilishi va u yaxlitligicha qo‘shma songa taaluqli bo‘lishi. Tartib sonlar arab, yo rim raqmalari bilan yillar, kunlarni ifodalovchi sonlardan keyin qo‘yiladigan tinish belgisi haqida.

Tartib sonlar o‘zlari bog‘langan so‘zlarning xususiyatlariga qarab ikki xil ma’noni: a) predmetlarning miqdoriy tartibini va; b) ba’zan mazmuni sifatga yaqin turgan belgini bildirishi. Tartib son gapda asosan sifatlovchi, otlashganda ega, to‘ldiruvchi kesim, va qaratuvchi vazifalarida kelishi. chiqish kelishigidagi tartib gapda sonlar bog‘langan otlar tushsa otlashishi. Bunda sonlar tushib qolgan ot anglatgan shaxs va predmetni ko‘rsatadi, ko‘plik, egalik, kelishik shakllarida kelishi, gapda ular bajargan vazifalarini bajarishi.
Adabiyotlar.


1.Ta’lim taraqqiyoti.Umumiy o‘rta ta’lim.Davlat ta’lim standarti.Boshlang‘ich ta’lim ona tili dasturi.Sharq.1999 yil.
2. Boshlang‘ich ta’lim bo ‘yicha yangi tahrirdagi Davlat ta’lim standarti. Toshkent.2005 yil.
3.Qosimova K. va boshqalar. Ona tili. “O‘qituvchi”.2003 yil.93-96-bet.
5.Fuzailov S. va boshqalar. Ona tili III-sinf. Toshkent.2003 yil. 102-106-betlar.
6.Ikromova va boshqalar. Ona tili IV-sinf. Toshkent. “O‘qituvchi”.2003 yil.
7.Qosimova K.Neymatova A. II-sinfda ona tili darslari. “O‘qituvchi kitobi”. Toshkent.Cho‘lpon 2004 yil. 108-111-bet,
8.Xudoyberganov M. va boshqalar.III-sinfda ona tili darslari. Toshkent. “O‘qituvchi”.2004 yil. 101-107- betlar.
9.G‘ulomova X. va boshqalar.IV-sinfda ona tili darslari. Toshkent.“O‘qituvchi”2003 yil. 119- 128-betlar.