Digitalis purpurae-Naperstyanka purpurnaya-
digitoksin
Digitalis lanata - Naperstyanka sherstistaya
digoksin, selanid, lanatozid S, izolanid
Convallaria - Landi’sh-korglikon
Adonisvernalis – adonizid, adonis oti’ demlemesi
Strophanthus Kombe - Strofanta Kombe
strofantin K
Ju’rek glikozidlerinin’ on’ inotrop ta’siri degenimiz ne? EKGdag’i’ o’zgerisleri qanday boladi’?
|
Ju’rek glikozidleri kardial ha’m ekstrakardial ta’sirler ko’rsetedi.
Kardial ta’sirleri:
On’ inotrop ta’sir-sistolik ta’sir
On’ tonotrop ta’si-ju’rek muskullari’ tonusi’n asi’radi’r
Teris xronotrop ta’sir- diastolik ta’sir
Teris dromotrop ta’sir- o’tkeziwshen’likti to’menletedi
On’ batmatrop ta’sir- qozg’ali’wshan’li’qti’ asi’radi’
On’ inotrop ta’sir-sistola ku’shin asi’radi’ ha’m dawamli’g’i’n qi’sqartadi’. Mexanizmi: Ju’rek glikozidleri kardiomiotsit membranasi’ndag’i’ Na+, K+ ATFaza fermentin ingibirleydi. Bul bolsa Na+ ha’m K+ ionlari’ni’n’ almasi’wi’n buzadi’. Na’tiyjede kardiomiotsitlerdin’ ishinde K+ ionlari’ni’n’ mug’dari’ to’menleydi, al Na+ ionlari’ni’n’ mug’dari’ joqarlaydi’. Bul bolsa kletka ishi ha’m si’rti’ndag’i’ Na+ konsentratsiyasi’ni’n’ ayi’rmashi’li’g’i’ to’menleydi, bul Na+/ Sa+ transmembranali’ almasi’wdi’ to’menletedi. Ha’m Sa+ kletkadan shi’g’i’wi’n to’menletedi, kletka ishine L –tipindegi kalsiy ukanali’ arqali’ kiriwin asi’radi’. Usi’ arkali’ payda bolg’an ha’reket potensiali’ sarkoplazmatik retikulumnan Sa+ shi’g’i’wi’n ku’sheytedi. Bulardi’n’ barli’g’i’ kletka ishinde Sa+ ionlari’ni’n’ mug’dari’n joqarlatadi’ ha’m kardiotonik ta’sirdi keltirip shi’g’aradi’. Sa+ ionlari’ aktin menen miozindi tormozlawshi’ belok troponin menen birigip, aktomiozin payda boli’wi’n asi’radi’. Bul bolsa miokardti’n’ tez ha’m ku’shli qi’sqari’wi’n keltirip shi’g’aradi’. Miokardti’n’ kislorodqa bolg’an talabi’n asi’rmaydi’.
EKG da: Q-T intervali’ qi’sqaradi’. S-T segmenti izoliniyadan to’menge tu’sedi. S-tisshesi tegislenip ketedi.
|
Ju’rek glikozidlerinin’ on’ tonotrop ta’siri degenimiz ne?
|
On’ tonotrop ta’sir-ju’rek miokardi’ni’n’ tonusi’n asi’radi’, na’tiyjede minutli’q ha’m za’rbeli ko’lem asadi’. Bul qari’nshalarda qaldi’q qan qalmastan shi’g’i’wi’na imkaniyat jaratadi’ ha’m qari’nshalar gipertrofiyasi’ kemeyedi.
|
Ju’rek glikozidlerinin’ teris xronotrop ta’siri degenimiz ne? EKGdag’i’ o’zgerisleri qanday boladi’?
|
Teris xronotrop ta’sir-diastolani’n’ uzayi’wi’. Bul ju’rektin’ (ekonomno) ku’shin tejep islewine mu’mkinshilik jaratadi’. Ku’shli sistola jeterli bolg’an «dem ali’w» (diastola) menen almasadi’, bul bolsa miokardti’n’ energiya resursi’n qayta tiklewine sharayat jaratadi’. Mexanizmi: 1) kardio-kardial ta’sir- bunda JG ta’sirinde ju’rektin’ seziwshen’ nerv aqi’rlari’ qozg’aladi’ ha’m reyflektor jol menen adasqan nerv arqali’ bradikardiya kelip shi’g’adi’.
2) Ku’shli sistola na’tiyjesinde arterial basi’m ko’terilip, sinoaortal zonani’n’ mexanoretseptorlari’ qozg’ali’p, vagus nervi arkali’ bradikardiya kelip shi’g’adi’.
EKGda: R-R yaki R-R arali’g’i’ uzayadi’.
|
Ju’rek glikozidlerinin’ teris dromotrop ta’siri degenimiz ne? EKGdag’i’ o’zgerisleri qanday boladi’?
|
Teris dromotrop ta’sir-ju’rektin’ o’tkeziushen’ sistemasi’na tormozlawshi’ ta’sir ko’rsetedi ha’m vagus nervinin’ tonusi’n asi’ri’p, qozi’wdi’n’ o’tiw tezligin to’menletedi. AV tu’yininin’ ha’m Gis tutami’ni’n’ refraketr da’wiri uzayadi’.
EKGda: R-Q arali’g’i’ uzayadi’.
Joqari’ dozada:
- AV-blok payda etedi.
- Avtomatizmdi asi’radi’, bul bolsa ektopik oshaqlar payda boli’wi’na ali’p keledi, bular bolsa sinus tu’yinen ti’sqari’ impulsler payda etedi, na’tiyjede aritmiya (ekstrasistola) kelip shi’g’adi’.
|
Ju’rek glikozidlerinin’ on’ batmotrop ta’siri degenimiz ne?
|
On’ batmotrop ta’sir-kishi dozada miokardti’n’ qozi’wshan’li’g’i’n asi’radi’. Bul miokardti’n’ kelip ati’rg’an impulslarg’a qozi’w bosag’asi’ni’n’ to’menlewi sebepli ju’zege keledi.
Joqari’ dozada ju’rek bulshi’q etleri qozi’wshan’li’g’i’n to’menletedi.
|
Ju’rek glikozidlerinin’ ekstrakardial ta’sirleri.
|
Ekstrakardial ta’sirleri: gemodinamikani’ jaqsi’laydi’, vena qani’ turi’p qali’wi’n to’menletedi, na’tiyjede venoz basi’m tu’sedi ha’m isikler kemeyip baradi’. AB o’zgermeydi. Uli’wma periferik qan tami’rlar qarsi’li’g’i’ to’meleydi, toqi’malardi’n’ oksigenatsiyasi’ ha’m qan menen ta’miynleniwi jaqsi’lanadi’. Ishki ag’zalardi’n’ iskerligi ( bawi’r, AIT) tiklenedi. Ju’rektin’ qan menen ta’miyinleniwi uli’wma gemodinamika jaqsi’lani’wi’ esabi’nan joqarlaydi’. Bu’yrekte qan aylani’sti’ jaqsi’laydi’, diurez asadi’, OTSK to’menlep, ju’rekke bolg’an ju’kleme kemeyedi. Toqi’malar isigi ketedi.
|
Ju’rek glikozidlerinin’ farmakokinetikasi’ boyi’nsha klassifikatsiyasi’.
|
Ju’rek glikozidleri farmakokinetikasi’ (latent da’wiri ha’m effektinin’ kelip shi’g’i’w tezligine qaray) boyi’nsha klassifikatsiyalanadi’.
Polyarlang’an JG- strofantin K, konvallyatoksin, korglikon, strofantidin atsetat.
Sali’sti’rmali’ polyarlang’an- digoksin, selanid, adonizid.
Polyarlanbag’an JG-digitoksin.
|
Polyarlang’an ju’rek glikozidlerine qanday prepaparatlar kiredi, olarg’a xarakteristika berin’.
|
Polyarlang’an JG- strofantin K, konvallyatoksin, korglikon, strofantidin atsetat. AITdan jaman sori’ladi’ (2-5%), vena ishine jiberiledi, ta’siri baslani’wi’- 5-10 minuttan keyin, max.ta’siri 30-90 minuttan keyin baslanadi’, organizmnen bu’yrekler arqali’ 1-ku’nde 85-90% shi’g’adi’, qanda 50% kemeyiwi - 8 saatta boladi’. 5% qan belogi’ menen birigedi. Organizmenen toli’q 1-3 ku’nde shi’g’adi’. To’men da’rejede kumulyasiyalanadi’.
|
Sali’sti’rmali’ polyarlang’an ju’rek glikozidlerine qanday prepaparatlar kiredi, olarg’a xarakteristika berin’.
|
Sali’sti’rmali’ polyarlang’an- digoksin, selanid, adonizid. Ishekten digoksin 50-80% (selanid 20-40%) sori’ladi’, ta’sir baslani’wi’: ishiwge berilgende- 30min-2 saat, v/i – 5-30 min, max.ta’siri: enteralda- 6-8 saat, v/i- 1-5 saat, qan belogi’ menen 30-35% baylani’sadi’, organizmnen shi’g’i’wi’ 1-ku’nde 20-30%, qanda 50% ke kemeyiwi- 34-36 saat, toli’q shi’g’i’p ketiwi- 2-7 ku’n.
|
Polyarlanbag’an ju’rek glikozidlerine qanday prepaparatlar kiredi, olarg’a xarakteristika berin’.
|
Polyarlanbag’an JG- digitoksin. Enteral qollani’ladi’, ishekten 90-100% sori’ladi’, ta’siri – 2 saattan baslanadi’, max ta’sir 12 saat, 1-ku’nde organizmnen 7-10% shi’g’adi’, qanda 50%ke kemeyiwi- 8-9 ku’n, toli’q shi’g’i’p ketiwi- 2-3 ha’pte. Ku’shli materialli’q kumulyasiya beredi.
Kumulyasiya beriw da’rejesi: digitoksin ›digoksin › selanid ›strofantin › adonizid › korglikon.
JG bawi’rda biotransformatsiyag’a ushi’raydi’, bu’yrekler arqali’, az bo’limi ishek arqali’ shi’g’adi’.
|
Ju’rek glikozidlerinin’ qollani’li’wi’na ha’m qollani’wg’a bolmaytug’i’n jag’daylari’na ko’rsetpeler.
|
Qollani’li’wi’:
O’tkir ju’rek jetispewshiliginde- tez tasir etiwshi JG (strofantin, korglikon)
Sozi’lmali’ ju’rek jetispewshiliginde, enteral qollani’laatug’i’n preparatlar – digoksin, digitoksin.
Bo’lmesheler aritmiyasi’nda ( tiraqsi’man aritmiya, paroksizmal supraventirkulyar aritmiya, sinusli’ taxikardiya)- digoksin, selanid. Sebebi, adasqan nerv tonusi’n asi’rg’ani’ ushi’n ha’m o’tkeziwshen’likti to’menletkeni ushi’n.
Ju’rek glikozidlerinen - enteral (naperstyanka, adonis preparatlari’), vena ishine (strofantin, korglikon, digoksin, selanid), bazi’da b/a, rektal qollani’ladi’.
Qollani’wg’a bolmaytug’i’n ko’rsetpeler:
AV blokada
Ku’shli bradikardiya, o’tkir infeksion miokardit
Sali’sti’rmali’ qollani’lmaydi’:
Gipokaliemiya
Giperkalsiemiya
Diuretikler, glyukokortikoidlar menen birge
Kalsiy preparatlari’ menen birge
|
Ju’rek glikozidlerinen o’tkir za’ha’rleniu belgileri qanday?
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
