Sotsialliq pa`nler kafedrasi tariyx h‟a‟m h‟uqıq fakul`tetinin` 4-kurs studenti Utepergenova Tamaraxan Polatovnanın’

 
3. Ma’deniyattın’ tsivilizatsiyadan parqın ko’rsetiwshi ja’ne bir belgisi -
ma’deniyat klasslıq xarakterge iye bolıwı esaplanadı. Ja‟miyettegi ha‟r tu‟rli 
qatlamlardın‟ iskerlik usılları bir birinen parıqlanıp turadı. Bul h‟aqqında belgili 
sotsiolog P.A.Sorokin bılay dep jazadı: «Ha‟r qanday sho‟lkemlesken gruppa 
a‟lbette, ma‟deniyatqa iye boladı. Onın‟ u‟stine, h‟esh bir sotsiallıq gruppa, h‟esh 
bir individ ma‟deniyatsız jasay almaydı».
55
Tsivilizatsiyanın‟ ju‟zege keliwi 
klasslıq ja‟miyetti keltirip shıg‟ardı. O‟z tutınıwınan artıqsha o‟ndiriw 
uqıplılıg‟ının‟ ju‟zege keliwi ayrım adamlardın‟ qolında rtıqsha o‟nimlerdin‟ 
toplanıwına, usı artıqsha o‟nimge iyelik etiwge urınıw maksetleri menen 
parıqlanıwshı h‟ar tu‟rli klasslıq gruppalardı keltirip shıg‟ardı. Ja‟miyettin‟ klasslıq 
bo‟liniwinin‟ da‟slepki h‟a‟m keskin tu‟rde ko‟riniwinin biz A‟yyemgi 
Hindistandag‟ı kastalıq du‟zimde ko‟riwimizge boladı. Kastalıq du‟zim ja‟miyett 
h‟a‟r tu‟rli statusqa iye toparlarg‟a bo‟liw menen birge, ja‟miyette usı kastalardın‟ 
statusın ko‟rsetiwshi ma‟deniyat belgilerin de keltirip shıg‟ardı. Mısalı, h‟a‟r bir 
kasta a‟dep-ikramlılıq, diniy ma‟resimlerdi orınlawda o‟zine ta‟n o‟zgesheliklerge 
iye boldı. Demek h‟a‟r bir kastanın‟ ma‟deniyatında o‟zgeshelik boldı. Sotsiallıq-
klasslıq bah‟alıqlar sotsiallıq qatlamlardın‟ h‟a‟m ayırım klasslardın‟ 
qızıg‟ıwshılıqları h‟a‟m du‟nyatanımı menen baylanıslı 
55
П.А.Сорокин. Человек. Цивилизация. Общество. М., qoow. ww0стр. 

---

Ma‟deniyattın‟ klasslıq xarakteri orta a‟sirler ma‟deniyatı mısalında ayqın 
ko‟zge taslanadı. Mısalı joqarg‟ı qatlam ma‟deniyatında joqarg‟ı iskusstvo 
sıpatında tragediyalıq janr esaplanılıp, tiykarg‟ı shıg‟armalar tek latın tilinde 
jaratılıwı norma sıpatında qabıl etilgen, al jergilikli tiller a‟piwayı xalıqtın‟, 
talg‟amnın‟ to‟menliginen xabar beriwshi belgi sıpatında qaralg‟an. Al a‟piwayı 
x‟alıq awızeki do‟retpeler ja‟rdeminde a‟tirapındag‟ı bolmıs h‟aqqında bilimlege 
iye bolıp otırg‟an, al iskusstvonın‟ a‟h‟miyetli janrı sıpatırda komediyalıq, 
masqarapazlıq qaraladı. 
Marksistlik teoriya klasslıq qarama qarsılıqtı ja‟miyetti h‟a‟reketke kelitirwshi 
materiallıq baylıqlardı o‟ndiriw usılındag‟ı qarasa-qarsılıqtın‟ ko‟rinisi sıpatında 
ko‟rsetip , bul qarama-qarsılıqtın‟ antogonistlik xarakterin absolyutlestiredi. 
Ja‟miyettin‟ rawajlanıwı sonı ko‟rsetedi, klasslıq bo‟liniw h‟a‟m olardın‟ qarama-
qarsılıqları h‟a‟mme waqıt birin biri joq etiwge qaratılg‟an bag‟larda emes, al bir 
birin tolıqtırıp bir pu‟tinlikte kelisimde jasaw mu‟mkinshiliginin‟ bar ekenligin de 
ko‟rsetedi. Degen menen ja‟miyetlik o‟ndiristin‟ ko‟p tu‟rliligi h‟a‟m onın‟ 
rawajlanıwshı sistema ekenligi ja‟miyette klasslıq, strafikatsiyalıq bo‟liniwdin‟ 
keskin formada bolmasa da saqlanıp qalatug‟ınlıg‟ın ko‟rsetedi. Demek 
ma‟deniyatta da ko‟p tu‟rlilik, onın‟ tiykarında gu‟res h‟a‟m birlik o‟mir su‟re 
beretug‟ınlıg‟ın ko‟rsetedi.