Sotsiologiyaning fan sifatida vujudga kelishi va taraqqiyotini asosiy bosqichlari

O’zbekiston Respublikasining birinchi prezidenti I.Karimov Oliy
Majlis palatalarining qo’shma majlisidagi (2010 yil 12 noyabrda)
“Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtir Sh va
5
Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O‘zbekiston sharoitida uni bartara f etishning yo‘llari va 
choralari. – T.: «O‘zbekiston», 2009. -56 - b.

---

fuqarolik jamiyatini rivojlantirish kontsepsiyasi” yuzasidan ma’ruza qilib,
uning oltinchi yo’nalishi sifatida “Demokratik bozor islohotlarini va
iqtisodiyotni liberallashtirishni yanada chuqurlashtirish” masalasini qo’ydi.
Unda mamlakatimiz mustaqil taraqqiyotining dastlabki bosqichida qo’lga
kiritilgan yutuqlarga to’xtalgan holda, yana qanday vazifalar oldimizda
turganligiga izoh berib o’tdi. Ya’ni, 1991-2000 yillarda ulkan o’zgarishlarni
amalga oshirishda asosiy e’tibor markazlashtirilgan ma’muriy-buyruqbozlik
tizimiga barham berish va bozor iqtisodiyotining asoslarini, avvalambor,
qonunchilik bazasini shakllantirish uchun sharoit yaratishga qaratilganligi, bular
Fuqarolik, Er, Soliq va Bojxona kodekslari, “Davlat tasarrufidan chiqarish va
xususiylashtirish to’g’risida”, “Banklar va bank faoliyati to’g’risida”, “Chet el
investitsiyalari to’g’risida”, “Chet ellik investorlar huquqlarining kafolatlari va
ularni himoya qilish Choralari to’g’risidagi” qonunlar qabul qilindi.
Islohotlarning keyingi bosqichida “Tadbirkorlik faoliyati erkinligining
kafolatlari to’g’risida”, “Xususiy korxona to’g’risida”, “Valyutani tartibga soliy
to’g’risida”, “Tashqi iqtisodiy faoliyat to’g’risida”, “Fermer xo’jaligi
to’g’risida” gi qonunlar, yangi taxrirdagi soliq kodeksi va boshqa iqtisodiyotni
isloh qilish bo’yicha umumiy hisobda400 dan ziyod qonun xujjatlari ishlab
chiqilib, qabul qilindi va xayotga tadbiq etildi.
Navbatdagi vazifa sifatida, iqtisodiy islohotlarni yanada chuqurlashtirish,
tadbirkorlik uchun qulay shart-sharoitlar yaratish borasida bir qator ustuvor
vazifalar belgilanib, ularni bosqichma-bosqich amalga oshirib borish yuzasidan
takliflar o’rtaga tashlandi. Ya’ni, “Xususiy mulkni himoya qilish va mulkdorlar
huquqlarining kafolatlari to’g’risidagi” Qonunni ishlab chiqish va qabul qilish,
“Tadbirkorlik faoliyati soxasida berish tartib-qoidalari to’g’risida” gi Qonunni
ishlab-chiqish va qabul qilish, kichik biznes va tadbirkorlikni kengaytirish
maqsadida biznesning yangi tashkiliy-huquqiy Shakli sifatida oilaviy-biznesni
qonuniy belgilab qo’yish, bank-moliya sohasiga xususiy kapitalni jalb qilish,
“Raqobat to’g’risida” gi yangi qonunni ishlab-chiqish va qabul qilish zarurligi
qayd etildi.
“Hozirgi kunda mamlakatimizda ichki mahsulotning 80 foizdan ortig’ini
nodavlat sektor ta’minlamoqda. 1991 yilda qabul qilingan “Davlat tasarrufidan
chiqarish va xususiylashtirish to’g’risida” gi Qonun, o’tgan davr mobaynida 80
tadan ortiq qonunosti xujjati unga uyg’unlashtirilganiga qaramasdan, bugun
qayta ko’rib chiqishni va yangi taxrirda qabul qilishni talab etmoqda”. 
O’zbekistonda amalga oshirilayotgan bozor islohotlarining sur`ati va
mantiqiy talablaridan kelib chiqqan holda erkin bozor iqtisodiyoti
munosabatlarini yanada rivojlantirishga xizmat qiladigan “Kredit byurolari
faoliyati va kredit axboroti almashuvi to’g’risida”, “Garov reestri to’g’risida”,
“Rieltorlik faoliyati to’g’risida”, “Investitsiya va pay fondlari to’g’risida”,
“Innovatsiyalar va iqtisodiyotni modernizatsiya qilish to’g’risida”gi va boshqa
bir qator yangi qonunlar qabul qilishni hayot taqozo etmoqda.
Tayanch iboralar

---

Amaliyot, taraqqiyot yo’li, ijtimoiy inqilob, reforma, o’tish davri, tadrijiy
(evalyutsion), shok terapiya yo’li.