Soyibjon tillaboyev, akbar zamonov

Toshkent. Eski shahar
Shaharning
egallanishi
q o ‘shinlari am irlashkar A liquli boshchiligida q arsh ilik k o ‘rsatdi. A yovsizjan- 
glarda A liqulining yaralanib vafot etishi shahar him oyachilarini sarosim aga 
solib q o ‘ydi. H im oyachilam ing yagona harbiy boshliqsiz qolishi istilochilar-
24

---

ning qoTi ustun kelishiga olib keldi. Tosh­
kent him oyasiga Buxoro am irligidan kechikib 
yetib kelgan q o ‘shinlam ing foydasi tegmadi.
Chernyayev qo‘shinlari Kam olon darvozasi 
yonidan devom i buzib shaharga kirdi. Ularga 
toshkentlik sarbozlar va aholi shaham ing har 
bir m ahalla k o ‘chasida tashkil qilingan to ‘- 
siqlarda qattiq qarshilik k o ‘rsatdi. Toshkent- 
ning har bir qarich yeri uchun k o ‘cha va 
m ahallalarda janglar davom etdi. A sosiy jang 
K am olon darvozasidan Xadradagi markaziy 
bozorga boradigan k o ‘chada b o ‘lib, podsho 
qo‘shinlari to ‘rtta to ‘p him oyasida b o ‘lgan to ‘siqdan o ‘ta olishmadi. Am m o 
M. Chernyayev qo‘shinining bir qismi bu vaqt da shahar qal’asini egallab, 
shu yerdan shahar ichkarisini to ‘plardan o ‘qqa tutadi. Himoyachilar sha- 
ham i o ‘qqa tutilishidan saqlash m aqsadida qal’aga o ‘t q o ‘yadilar. B u bilan 
qal’adan podsho qo‘shinlarini chiqib ketishga m ajbur qildilar.
Kamolon darvozasi tom onga chekingan M. Chernyayev qo ‘shinlari er- 
talab yana jangga o ‘tishdi. Shahar y ong‘in ichida qoldi. Suv y o ‘llarining 
to ‘sib qo‘yilganligi yong‘inlam i o ‘z vaqtida o ‘chirish imkonini bermadi.
Shahar qurol kuchi bilan egallab olingach, M. Chernyayev 17-iyunda 
B eshyog‘och, K o ‘kcha, Sebzor va Shayxontohur dahalarining oqsoqol- 
larini chaqirdi. M uzokarada Toshkent qozikaloni H akim xo‘ja, Abulqosim 
eshon, Solihbek dodhoh va shaham ing boshqa nufuzli kishilari ishtirok etdi. 
M. Chernyayev xalqaro doirada o ‘z xatti-harakatlarini oqlash m aqsadida 
go‘yoki Toshkent ixtiyoriy ravishda taslim boTdi va aholi tinchligi uchun 
toshkentliklar o ‘zlari Rossiya askarlariga uning darvozalarini ochib berdi, 
degan xatni im perator nom iga yozishlarini talab qiladi. Oqsoqollardan 9 na- 
fari shaham i «ixtiyoriy ravishda topshirish» to ‘g ‘risidagi sulhni imzolashga 
m ajbur b o ‘lishdi. Jahon ommasi bu xatning mazm unidan xabardor boTishi 
uchun podsho hukum ati tom onidan barcha choralar k o ‘rilgan edi. Bunday 
soxta xat yozilishiga qarshi boTgan Solihbek dodhoh, A bulqosim eshon, 
H akim xo‘ja singari vatanparvarlar Sibirga surgun qilingan. Shu bilan Tosh­
kent podsho hukum ati ixtiyoriga o ‘tib, Turkiston o ‘lkasining harbiy, siyosiy 
va m a’m uriy m arkaziga aylantirildi.
Harbiy istilochilik yurishlari natijasida bosib olingan hududlarda Tur­
kiston viloyati tuzilib, unga harbiy qo ‘shin qo ‘mondoni, general-m ayor 
M. Chernyayev gubem ator qilib tayinlandi. 1865-yil 6-avgustda qabul qi-