Soyibjon tillaboyev, akbar zamonov

Pobod


^Sterovsk
- ~",7 -(Qiztie'i'da)
fa Kazcdmsk


Suzak


SIRDAR YO VILOYATI


Chimbov


XIVA


izorasp


"Ashxbbod Mashhact'**] f‘


BUXORO
ll Qorak^bft
TS
Mad


rkiston •
i P-y^Chimkent
tosiikkm;;
■. Shobetev f" ' (F^a^S^ona) ' SAMARQAND
A'"


Kopal
_f ■ Pishket
x


■ ®
¹orahfa l f^-1


,n ^—iAlozop Shorn ' t
\^s J Shibirgon i J_Chi±i
IP A F G ‘ O N I S TON


° TOSHKENT.
* XIVA.
——■ Rossiya chegarasi.
—Buxoro va Xiva
chegarasi.


Viloyat chegara- lari.
-TemiryoT.

aritaga qarab XX asr boshlaridagi 0‘rta Osiyo geosiyosiy holatini tasvirlab bering.

K
E R O N
OBUL
XX asr boshida 0‘rta Osiyo
IX B 0‘ L I M
MUSTAMLAKA SHAROITIDA TURKISTONDA
MADANIY HAYOT
§
38-
. TA’LIM TIZIMI. MATBUOT
X
An’anaviy ta’lim
muassasalari
IX asrning ikkinchi yarmi va XX asrning boshla- rida Turkiston oTkasida uzoq tarixiy davr mobay- nida shakllanib rivojlangan ta’lim tizimi davom etdi. XIX asrning o‘rtalaridan boshlangan istilochilik yurishlari natija- sida mustamlakaga aylangan Turkistonda mahalliy aholining an’anaviy ta’lim tizimida o‘zgarishlar yuz bera boshladi. OTkaning boshqa sohalari singari ta’lim tizimida ham mustamlakachi hukumatning ma.nfaat1a.rini aks ettiruvchi siyosat yurgizildi. Buni, eng avvalo, mahalliy aholini rus- lashtirish maqsadida tashkil qilingan rus-tuzem maktablarining ochilishi va ular sonining jadal sur’atlarda ko‘paytirib borilganligida ko‘rishimiz mumkin.
M
ustamlaka davrigacha Turkistonda an’anaviy ta’lim tizimi islom dini qoidalari asosida tashkil qilingan bo Tib, maktab va madrasalarda diniy ta’lim bilan birga dunyoviy fanlar ham o‘qitilgan. BoshlangTch ta’lim maktablarda 5-6 yil davomida o‘qitilib, arab alifbosi, harflarning o‘qilishi, talaffuzi o‘rgatilgan. Keyingi bosqichda Qur’on suralari va oyatlaridan iborat boTgan «Haftiyak» (ya’ni Qur’oni Karimning yetti- dan biri) kitobi o‘qitilgan. So‘ng «Chor kitob» (to‘rt kitob), undan keyin So‘fi Olloyoming «Risolai aziza», «Sabot ul-ojizin» kitoblari o‘qitilgan. Bu kitoblar, asosan, o‘quvchilar tomonidan yod olingan. So‘fi Olloyor asari she’riy tarzda yozilgan bo Tib, unda avliyolar, payg‘ambarlar hayoti haqida- gi ma’lumotlar aks etgan. 0‘quvchilar nafaqat o‘zbek tilidagi, balki fors shoiri Hofizning «Xo‘ja Hofiz» devonini ham o‘rganishgan.
Oliy ta’lim madrasalarda berilib, unda diniy-huquqiy bilimga ega boTgan mu- taxassis tayyorlangan. Madrasalarni bi-
tiruvchilaridan islom qoidalari, Qur’oni An’anaviy maktabda ta’lim
Karim oyatlari va suralarning sharhlarini toTiq o‘zlashtirish talab qilin- gan. Qorixonalarda Qur’oni Karim yod olingan. Ayollar alohida o‘qitilib, ularga Qur’oni Karim, oila masalalari, odob-axloq va tarbiyadan saboq beruvchi otinlar ta’lim berganlar. Mustamlaka davrida eski maktablar saqlanib qolgan, ammo bu maktablar hukumat e’tiboridan chetda qolib, ularga hech qanday mablag‘ ajratilmagan.

• 
  0‘zingizni sinangl
  

•