So’z boshi elektr uskunalarini ekspluatasiya qilishda xavfsizlik texnikasi qoidalarni davlat tilidagi 1 nashri Energoatom nashriyoti tomonidan 1987 yilda nashr etilgan rus tilidagi nusxasi, amaldagi rahbariy


 QISQA MUDDATLI VA KECHIKTIRIB BO’ULMAYDIGAN


Download 0.99 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/22
Sana06.04.2023
Hajmi0.99 Mb.
#1330419
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   22
Bog'liq
TB китоб

 
4.3. QISQA MUDDATLI VA KECHIKTIRIB BO’ULMAYDIGAN .
ISHLAR 
4.3.1. Qisqa muddatli, uzog’a bilan 1 soatgacha davom etadigan ishlar farmoyish bilan 
ta’mirlash xodimi, navbatchi yoki tezkor-ta’mirlash xodimi nazoratida hamda 
navbatchining yoki tezkor-ta’mirlash xodimlarning o’zi bajarishiga ruxsat beriladi. 
Bunday ishlarga quyidagilar kiradi: 
— kabel, sim, shinalarni elektrodvigatel va boshqa uskunalardan bushatib ajratish yoki 
ulash; 
— taqsimlash uskunadagi releli himoya, avtomatika, telemexanika, aloqa, shu jumladan 
yuqori davr tezlikli himoya va aloqa filtrlari uskunalaridagi ishlar; 


— 0,4 kV kuchlanishli havo elektr tarmog’ini, hamda hamma kuchlanishli kabel elektr 
tarmog’ini ulash va bo’shatib ajratish
g
fazirovka qilish, kabel elektr tarmogini uzilgan 
yoki uzilmaganligini tekshirish, transformatorda o’rnatilgan kuchlanishni oshirish va 
kamaytiriщ shaxobchalarini burash, yog o’lchagich oynasini va ayrim yakka 
izolyatorlarni artish, transfansformator yog’ini quyish va tekshirishga olish, 
transformator yog’ini quritash va tozalash uchun o’rnatilgan asboblarni ulash yoki 
bo’shatib ajratish, havo bilan ishlaydigan o’chirgichdagi manometrni almashtirish, 
elektr uskunadagi tok o’tkazuvchi qismlarni qizishi va titrashini o’lchash, elektr o’lchov 
ombirlari bilan o’lchash, elektr uzatish tarmog’iga tushib qolgan begona narsalarni olib 
tashlash, havo elektr uzatish tarmog’i simiga qulagan daraxt, shox-shabba va 
boshqalarni olib tashlash; 
— elektr uskunani dispetcherlik va texnolognk boshqaruv vositasi, issiqlik avtomatikasi 
va o’lchovi uskunasi va kanallarini mutadil ishlashiga xavf tug’diruvchi, iste’molchini 
mutadil elektr energiya bilan ta’minlashga xavf soluvchi yoki shunday nosozliklar sodir 
bo’lganda ularni bartaraf qilish uchun kerak bo’lgal zarur ishlar. 
4.3.2. 4.3.1. bandda qayd etilgan ishlarni bajarish uchun ishchilar soni nazorat qiluvchi 
xodim bilan birgalikda 3 kishidan oshmasligi kerak, 
1000 V kuchlannshdan yuqori elektr uskunada ishlaganda ish bajarayotgan yoki nazorat 
qiluvchi navbatchi yoki tezkor-ta’mirlash xodimning kattasi elektr xavfsizligi bo’yicha 
IV gruppaga, 1000 V kuchlanishgacha bo’lgan elektr uskunada ish bajarishda III 
gruppaga ega bo’lishi kerak. Brigadaniig qolgaya a’zolari III gruppaga ega bo’lishlari 
kerak. Istemolchi ulangan elektr uzatish tarmog’ida ishlanganda ishga iste’molchi 
xodimi ham jalb qilinishi mumkin. 
Ish boshlashdan oldin ochiq taqsimlovchi uskunalarda nsh joyini arqon bilan o’rashdan 
tashqari ish joyini tayyorlashga oid barcha texnik tadbnrlar amalga oshirilishi kerak. 
Bunday hollarda ochiq taqsimlovchi elektr uskunada iщ joyini arqon bilan o’rash 
majburiy emas. 
4.3.1. — bandda qayd etilgan ishlarni bajarish 1 soatdan ko’p vaqt yoki 3 kishidan ortiq 
isgchn talab etsa, u holda ushbu iщ naryad bilan bajarilishi kerak. 
4.4. BRIGADALAR TARKIBI 
4.4.1. Brigadadagi ishchilar soni va uning tarkibn ularning elektr xavfsizligi bo’icha 
gruppasini hissbga olgan holda ish bajarish sharoitiga hamda brigada a’zolari ustidan 
ishboshining (nazorat qiluvchining) nazorat qilaolish imkoniyatiga qarab belgilanadi. 
Ishboshi rahbarlik qilayotgan brigada a’zosi II gruppaga ega bo’lishi kerak, Ish 
kuchlanish osgida bajariladigan bo’lsa III gruppa bo’lishi kerak. Bunda ushbu 
Qoidaning 14.2.4. bandiga asosan havo elektr uzatish tarmog’nda bajariladigan ishlar 
mustasnodir. Bunday ishlarni elektr xavfsizligi buyicha IV gruppaga ega bo’lgan ishchi 
bajarishi zarur. 
Elektr xavfsizligi buyicha III gruppaga ega bulgan xar bir brigida a’zosiga I gruppaga 
ega bo’lgan bir ishchi qo’shilishi mumkin, lekin I gruppali brigada a’zolarining umumiy 
soni 3 knshidan oshmasligi kerak. 
Ushbu qoidada* kuzda tutilgan ayrim ishlarni 
(4.11.17, 4.11.21, 4.12.3, 18.9, 22.4 bandlariga)
farmoyish bilan bir ishchi (yakka o’zi) bajarishi mumkin. 


4.4.2. Navbatchi uzidan yuqoridagi navbatchining ruxsati bilan naryadga kiritilmasdan, 
tezkor-dispetcherlik jurnalnda qayd qilib ta’mirlash brigadasida ishlashga jalb qilinishi 
mumkin. 
4.4.3. Brigada tarkibini o’zgartirish naryad beruvchi yoki ushbu elektr uskunada ishni 
bajarish uchun naryad berish huquqiga ega bo’lgan boshqa xodimga ruxsat etiladi. 
Brigada tarkibini o’zgartirish tug’risidagi ko’rsatma telefon, radio yoki chopar orkali 
ishlashga ijozat beruvchiga, ish rahbariga yoki ishboshiga berilishi mumkin. Ular o’z 
imzosi bilan ushbu o’zgartirish tug’risida ko’rsatma byegan xodimning ismi-sharifi va 
familiyasini naryadda yozib quyadi. 
Brigada tarkibini o’zgartirish jarayonida 4,4.1 banddagi talablarni buzilishiga yul 
qo’ymaslik kerak. 
Ishboshi brigada tarkibiga qo’shilgan yangi ishchilarga yuriqnoma berishi kerak. 
4.4.4. Ish rahbarini yoki ishboshini almashtirilganda hamda brigada tarkibini yarmidan 
ko’proq qismi o’zgartiriladigan bo’lsa, naryad yangidan berilishi lozim. 
4.5. ISH JOYIII TAYYORLASHGA VA ISHLASHTA IJOZAT BERISHGA 
RUXSAT ETISH. 
4.5.1. Ish joyini tayyorlash va ishlashga ijozat berish faqat navbatchi yoki bunga 
vakolati bor shaxs tomonidan ruxsat olinganidan so’ng amalga oshirilishi mumkin. 
Issiqlik avtomatikasi va o’lchovi uskunalarida ishlashga ijozat berish tartibi bundan 
mustasno*. 
4.5.2. Ruxsat ish joyini tayerlashni va ishlashga ijozat berishni bajaradigan shaxsga 
telefon, radio, chopar orqali yoki yaqin o’rtadagi podstansiya navbatchisi orqali beriladi. 
Bunday ruxsatni oldindan berish qat’iyan man etiladi. 
4.5.3. Brigadani faqat bitta naryad bilan ishlashiga ijozat beriladi. 
ISH JOYINI TAYYORLASH VA ISHLASHGA IJOZAT BERISH. 
4.6.1. Naryadda ish joyini tayyorlashga taalluqli ko’rsatilgan chora-tadbirlarni 
uzgartirish man qilinadi. 
Ish joyini tayyorlashga taalluqli chora-tadbir tug’ri va yetarligiga hamda ishni xavfsiz 
bajarilishiga shubha paydo bo’lganda ish joyini tayyorlash to’xtatiladi. 
4.6.2. Ishboshi ishlashga ijozat beruvchi vazifasini o’rindoshlik yo’li bilan bajargan 
taqdirda, u ish joyini brigada a’zolaridan elektr xavfsizligi bo’yicha III gruppaga ega 
bo’lgan birortasi bilan tayyorlashi shart. 
4.6.3. Ishlashga ijozat beruvchi, ishlashga ijozat bernshdan oldin. nsh joyini 
tayyorlashga taaluqli texnik tadbirlarni bajarilganligi tug’risida ishonch hosil qilishn 
kerak. Ishonch, o’z ko’zi bilan ko’rish, tezkorlik jurnalida yozilgaya yozuvga qarab, 
ishlab turgan elektr tarmoq chizmasidagi belgilariga qarash yoki iavbatchi, tezkor-
ta’mirlovchi xodim va elektr energiya isge’mol qnluvchn korxona xodimnning 
ma’lumotlari orqali, hosil qilinishi mumkin. 
* Issiqlik avtomatikasi va o’lchovi uskunalarida ishga qo’yishga ruxslt berish 18 —
bo’limda keltirnlgan. 


4.6.4. Ish rashbari va ishboshi (nazorat qiluvchi) ishalashga ijozat berishdan oldin 
ishlashga ijozat beruvchidan ish joyini tayyorlashda qanday chora-tad birlar ko’rilganini 
aniqlashi va bu joyni tayyorlash qanday bajarilganini bevosita shaxsan o’zi ish joyida 
ko’zdan kechirishi kerak. 
Ishlashga ijozat berishdan oldin ish joyi tayyorligini ish rahbari ishlashga ijozat 
beruvchi bilan birgalikda yoki uning ruxsati bilan ishboshi, ish rahbari yoki ishlashga 
ijozat beruvchi xodim bilan tekshirishi kerak. 
4.6.5. Elektr uskunada naryad va farmoyish bilan ishlashga ijozat berish bevosita ish 
joyining o’zida amalga oshirilishi lozim. 
Farmoyish bilan ishlashda ish joyini tayerlash kerak bo’lmagan taqdirda brigadani 
ishlashga ijozat berish ish joyiga borib amalga oshirilishi shart emas, havo va kabel 
elektr uzatish, hamda havo aloqa tarmoqlarida esa talab qilinmaydi. 
4.6.6. Brigadani ishlashiga ijozat berish, ish joyining tayyorligi tekshirilganidan so’ng, 
amalga oshiriladi. Bunda ishlashga ijozat beruvchi quyidagilarni amalga oshirishi zarur;
naryad yoki farmoyishda ko’rsatilgan brigada tarkibidagi hamma xodimlarni birma-bir 
shaxsiy guvohnomalarnga qarab mosligini tekshirishi kerak; 
yuriqnoma berishi: brigadani naryad, farmoyish mazmuni bilan taniщtirishi; ish 
joyining chegarasini ko’rsatishi; ish joyiga ya’ni turgan, kuchlanish bor-yuk^igidan 
qat’iy nazar, ularga yaqinlashish man qilingan ta’mirlanayotgan va uning yonidagn 
qo’shimcha jihozlarining tok o’tkazuvchi qismlari va uskunalarini ko’rsatishi kerak; 
brigadaga tarmoqdagi yega ulagichlar qo’yilgan joyni ko’rsatish bilan yoki yega ulagich 
ish joyidan ko’rinmagan taqdnrda kuchlanish bor-yuqligini tekshirish bilan birgalikda, 
35 kV va undan past kuchlanishli elektr uskunalarda iloji bo’lsa, keyinchalik tok 
o’tkazuvchi qismga qo’l tekkizish orqali kuchlanish yuqigini isbot qilishn kerak. 
4.6.7. Brigada a’zolariga ishlashga ijozat beruvchidan tashqari ishboshi ham yuriqioma 
berishi kerak. 
U ish bajarish texnologiyasi, asbob-uskuna, yuk ko’tarish mashinasi va mexanizmlardan 
foydalanish tug’risida yuriqnoma berish bilan birgalikda ishni xavfsiz bajarish haqida 
ham yuriqnoma beradi, 
Ish rahbari kerak bo’lganda yuriqnomani to’ldirishi mumkin. 
Yuriqnoma bermasdan brigadani ishlashiga ijozat berish man qilinadi. 
4.6.8. Brigadaga yo’riqnoma berish va ishlashga ijozat berish, ishlashga ijozat beruvchi 
va ishboshining (nazorat qiluvchining) imzosi bilan naryadning 3-jadvalida kuni va 
vaqti ko’rsatilib rasmiylashtiriladi. 
Ishlashga ijozat berishda o’tkazilgan yurnqnomani, yuriqnoma o’tkazish jurna-lida 
rasmiylashtirish talab qilinmaydi. 
4.6.9. Ishlashga ijozat berish naryadning har ikki nusxasida rasmiylashti-riladi. 
Naryadni bir nusxasi ishboshida (nazorat qiluvchida), ikkinchisi esa navbatchi yoki 
tezkor-ta’mirlash xodimdan tayinlangan ishlashga ijozat beruvchida qoldiriladi. 
Ishboshi, ishlashga ijozat beruvchi shaxe vazifasini o’rindoshlik yuli bilan bajargan 
takdarda ishlashga ijozat berish naryadning faqat bir nusxasida rasmiylashtiriladi. 
Farmoyish bilan ishlashga ijozat berish tezkorlik jurnalida yoki naryad va farmoyish 
bilan qilingan ishlarni qayl qilish jurnalida rasmiylashtiri-ladi, (6-ilova). 


4. 7. ISH JARAYONIDA NAZORAT OLIB BORISH 
4.7.1. Ijozat berilgandan so’ng brigada a’zolari tarafidan xavfsizlik talablarini bajarilishi 
ustidan nazorat ishboshiga {nazorat qiluvchiga) yukla-tiladi. U iloji boricha xavfi 
ko’prok, ish bajarilayotgan joyda bo’laturib, o’z ishini shunday tashkil qnlishi kerakki, 
o’sha yerdan turib ishlayotgan hamma brigada a’zolari ishini nazorat qilaoladigan 
bo’lsin, 
Nazorat qnluvchiga brigada a’zolarini nazorat qilishdan boshqa biror ishni o’rindoshlik 
yuli bilan bajarilishi man qilinadi. 
4.7.2. Mabodo ishboshi (nazorat qiluvchi} ish joyidan vaqtincha ketishgi kerak bo’lnb 
qolsa, uning o’rnini ish rahbari, ishga ijozat beruvchi yoki naryad berish huquqiga ega 
bo’lgan xodimga almashtirish imkoni bo’lmasa, ishboshi brigadani ish joyidan chiqarib 
yuborishi shart (taqsimlovchi uskuna joylashgan hududdan ular chiqarilib, eshiklar 
qulflanadi, xodimlar elektr tarmog’i tayanchidan tushiriladi va hokazo.). 
Ishboshi (nazorat qiluvchi) almashtirilganda, u naryadni o’z o’rniga vaqtinchalik 
qoldirilgan xodimga berib ketishi kerak, 
1000 v kuchlanishgacha bulgan elektr uskunada farmoyish bilan ish bajarilayotgan 
bo’lsa ishboshining qisqa muddatga ketishiga ruxsat etiladi. Bunday paytda brigadaning 
elektr xavfsizligi gruppasi III bo’lgan bir yoki bir nechta a’zolari ish joyida qolib ishni 
davom etgirishlari mumkin. 
4.7.3. Ishboshining ruxsati bilan brigada a’zolaridan biri yoki bir nechtasi ish joylaridan 
vaqtincha ketishlari mumkin. Bunda ularni brigada tarkibidan chiqarish talab 
kilinmaydi. 1000 V kuchlanish* dan yuqori bo’lgan elektr uskunada ish joyida qolgan 
brigada a’zolarining soni ishboshi bilan hisoblaganda ikki kishidan kam bo’lmasligi 
kerak. 
Elektr xavfsizligi gruppami III bo’lgan brigada a’zolari taqsimlovchi uskuna joylashgan 
xonadan mustaqil chiqib, yana ish joyiga qaytib kelishi mumkin. 1 va II gruppa ga ega 
bo’ltan brigada a’zolari esa faqat III gruppaga ega bo’lgan brigada a’zosi yoki elektr 
uskunani yakka o’zi ko’rib chnkish huquqiga ega bo’lgan shaxs hamroxligida chiqib 
yana ish joyiga qaytib kelishlari mumkin. Taqsimlovchi uskukalar joylashgan xonadan 
chiqib ketishda eshikni ochiq, kulflamagan holda tashlab ketish man qilinadi 
Ishga qaytgan brigada a’zolari faqat ishboshining ruxsati bilan ishga tushishlari 
mumkin. Agar elektr uskuna joylashgan xonani qulflashni iloji bo’lmasa, ishboshini 
brigada a’zolari qaytgunga kadar ish joyini tashlab ketishga haqqi yuk.. 
4.7.4. Amaldagi Qoidani buzish hollari aniqlanganda yoki ishlayottan ishchilar hatiga 
xavf tug’diruvchi holat sezilganda darhol brigada ish joyidan chi-qarilishi va 
ishboshidan naryad tortib olinishi kerak. Aniklangan kamchiliklar bartaraf qilingandan 
so’nggina birinchi bor ishga ijozat berish qoidasi talablarini bajargan holda yangidan 
ishga qo’ysh mumkin. 
4. 8. BRIGADANI BOSHQA ISH JOYIGA KO’CHIRISH 
4.8.1. Elektrostansiya va podstansiyalarning 1000V kuchlanishdan yuqori bo’ltan elektr 
uskunalarda brigadani boshqa ish joyiga ko’chirishni ishlashga ijozat beruvchi shaxs 
bajaradi. Agar naryad beruvchi naryadning «Alohida ko’rsatmalar» satrida yozma 
ravishda ish rahbari yoki ishboshiga topshiriq byegan bo’lsa, brigadani boshqa ish 
joyiga ko’chirishni ish rahbari yoki ishboshi ham amalga opgarishi mumkin. 


4.8.2. Bitta havo elektr uzatish tarmog’i, havo aloqa uzatish va kabel elektr uzatish 
tarmoqlarini hamda elektrostansiya va podstansiyalarni 1000V kuch-lanishgacha 
bo’lgan elektr uskunalarning har xil ish joylarida brigadani boshqa ish joyiga 
ko’chirishni ishboshi naryadda rasmiylashtirmasdan amalga oshiradi. 
4.8.3. Brigadani boshqa ish joyiga ko’chirish naryadning 3-jadvalida rasmiylash-tiriladi. 
Navbatchi yoki tezkor-ta’mirlash xodimidan bo’lgan ishlashga ijozat beruvchi brigadani 
ko’chirishni naryadning ikkala nusxasida rasmiylashggiradi. 
4.8.4. Elektr stansiya va podsgansiyalarning elektr uskunalarida uskunadan kuchlanishni 
olmay bajariladigan ishlarda naryad faqat brigadani bir taqsim-lovchi uskuiadan boshqa 
taqsimlovchi uskunaga ko’chirishda rasmiylashtiriladi. 
Farmoyish bilan ish bajarilayottanda barcha elektr uskunalarda brigadami boshqa ish 
joyiga ko’chirish rasmiylashtirishni talab qilmaydi. 
4. 9. ISH JARAYONIDA TANAFFUS VA ISH TUGASHINI RASMIYLASHTIRISH 
4.9.1. Ish kui mobaynidagi tanaffus vaqtida (ovkatlanish uchun, ish sharoiti tufayli) 
brigada ish joyidan chiqarilishi hamda taqsimlovchi elektr uskuna joylashgan xona 
eshigi qulflab quyilishi zarur. 
Naryad ishboshida (nazorat qiluvchida) qoladi. 
Brigada a’zolarining tanaffusdan so’ng ishboshisiz (nazoratchisnz) ish joyiga qaytishga 
haklari yuq. Tanaffusdan so’ng ishboshi (nazorat qiluvchi) brigada naryadni 
rasmiylashtirmasdan ishga ko’yadi. 
4.9.2. Ish kuni tugashi tufayli ishda tanaffus bo’lsa brigada ish joyidan chetlashtiriliщi 
kerak. 
SHiorlar, to’siq, bayroqcha va yega ulagichlar olinmaydi. 
Ishboshi (nazorat qiluvchi) naryadni ishlashga ijozat byegan xodimga berishi, u yuq 
bo’lgan taqdirda esa bu naryadni maxsus ajratilgan joyga, masalan, o’z kuchini 
yuqotmagan naryadlar jildiga solib qoldirilishi kerak. 
Mahalliy navbatchisiz elektr uskunada esa, ishboshi ish kuni tugagandan so’ng naryadni 
o’zida olib qolishiga ruxsat beriladi. 
Ishboshi (nazorat qiluvchi) ish tugashini naryadning o’zidagi nusxasida qo’l qo’yib 
rasmiylashtiradi. 
4.9.3. Kelgusi kunlarda tayyorlangan ish joyiga brigadani qayta qo’yish ishlashga ijozat 
beruvchi yoki uning ruxsati bilan ish rahbari tomonidan amalga oshirilali. Buning uchun 
yuqori tezkor xodomning ijozatini olish talab qilinmaydi, 
Agar naryadning «Alohida ko’rsatmalar» satrida yozma ravishda qayd qilingan bo’lsa, 
ishlashga ijozat beruvchining ruxsati bilan ishboshi (nazorat qiluvchi) brigadann 
tayyorlangan ish joyiga ishga qo’yishi mumkin, 
Navbatchi yoki tezkor-ta’mirlash xodimlaridan ishga ijozat beruvchi tomonidan amalga 
oshiriladigan 
brigadani 
ishga 
qo’yish naryadning har nkkala nusxasida 
rasmiylashtiriladi. 
Ish rahbari yoki ishboshi (nazorat qiluvchi) tomonidan amalga oshiriladigan brigadani 
ishga qo’yish, faqat naryadning ishboshida (nazorat qiluvchida) bo’lgan nusxasidagina 
rasmiylashtiriladi. 
4.9.4. Kelgusi kun ishni boshlashidan oldin ishboshi (nazorat qiluvchi) ish joyida 
qoldirilgan shior, to’siq, bayroqchalarning busbutunlignga, to’laligiga, butligiga hamda 


yega ulagichlarni o’z joyida mustahkam turganligiga ishonch hosil qilgandan keyingina 
brigadani ishlashga ijozat beradi, 
4.9.5. Ish to’liq tutallangandan so’ng ishboshi (nazorat qiluvchi) brigadani ish joyidan 
chiqarishi, brigada qo’ygan vaqtinchalik to’siq, shiorlar, bayroqcha va yega ulagichlarni 
olib, elektr uskuna joylashgan xona eshiklarini berkitib, qulflab va naryadda o’z imzosi 
bilan ish tamom bo’lganini rasmiylashtirishi kerak. Ish rahbari ish joyini tekshirib ish 
tamom bo’lganini naryadda rasmiylashtiradi, 
4.9.b. Ishboshi {nazorat qiluvchi) ish tulnq tamom kilingannni va 4. 9. 5. band 
talablarini bajargani tug’risida ijozat beruvchiga, u mabodo yuq bo’lgan taqdirda ish 
joyini tayyorlashga va ishlashga ijozat berishga ruxsat etgan shaxsga xabar berishi 
kerak. 
4.9.7. Ish to’liq tamom bo’lganini rasmiylashtirilgan naryad ishboshi (nazorat qiluvchi) 
uni ijozat beruvchi shaxsga topigarishi, yoki u yuq bo’lgan taqdirda maxsus ajratnlgan 
joyda, masalan, o’z kuchini yuqotmagan naryadlar saqlanadigan jildga solib qoldirishi 
kerak. 
Ish to’liq tamom bo’lgandan so’ng naryadni yuborish qiyinchilik tug’dirsa, u holda 
ijozat beruvchining, u yo’q bo’lgan taqdirda ish joyini tayyorlashga va ishlashga ijozat 
berishga ruxsat etgan shaxsning ruxsati bilan ishboshi (nazorat qiluvchi) naryadni 
o’zida qoldirishi mumkin. Bunday holda, shuningdek ishboshi (nazorat qiluvchi) 
o’rindoshlik bilan ishlashga ijozat beruvchi shaxs vazifasini bajarsa, ishboshi (nazorat 
qiluvchi) ertasi kundan kechiktirmay naryadni navbatchnga yoki naryad beruvchi 
xodimga uzoq bo’limlarda esa bo’lim ma’muriy-texnik xodimga topshirishi kerak. 
4.9.8. Ishlashga ijozat beruvchi ish to’liq tamom bo’lgani rasmiylashtirilgan naryadni 
olgandan keyin ish joyini ko’zdan kechirib chiqishi hamda ish joyini tayyorlashga va 
ishlashga ijozat berishga ruxsat etgan shaxsga ish to’liq tamom bo’lganligi va elektr 
uskunani ulash mumkinligi haqida xabar berishi kerak. 
4 10. ISH TO’LIQ TAMOM BO’LGANDAN SO’NG ELEKTR USKUNANI ULASH 
4.10.1. Elektr uskunani elektr tarmoqda ulash, ish joyini tayyorlashgl va ishlashga ijozat 
berishga ruxsat etgan yoki uni o’rnini almashtirgan shaxsning ruxsatini (farmoyishini) 
olgandan keyingina mumkin. 
Elektr uskunani ulab ishga tushirish vaqtidagi ruxsat (farmoyish) faqat ushbu zlektr 
uskunasida ishlashga ijozat berilgan va ish joyini tayyorlashta va ishlashga ijozat 
berilgan ishboshi va ishlashga ijozat beruvchilarning barchasidan ishni to’liq 
tamomlanganligi, 4,9.5. band talablari bajarilganligi va elektr uskunani ulash imkoni 
borligi tug’risidagi xabar olingandan so’nggina berilishi mumkin. 
4.10.2. Hamma ish tugagandan so’ng elektr uskunani elektr tarmoqda ulashga ruxsat 
(farmoyish) olgan navbatchidan yoki tezkor-ta’mirlash xodimidan tayinlangan shaxs 
ushbu elektr uskunani elektr tarmoqda ulashdan oldin navbatchi yoki tezkor-ta’mirlash 
xodimi qo’ygan vaqtinchalik to’siq, shiorlar, yega ulagichlarni olib donmiy to’snqni 
tiklashi kerak. 
4.10.3. Tezkor-ta’mirlash xodimdan tayinadngan ishga njozat beruvchi shaxsga elektr 
uskunada bajarilayotgan ish tamomlangandan so’ng ish joyini tayyorlashga va ishlashga 
ijozat berishga ruxsat etgan yoki uni o’rnini almashtirgan xodim ruxsatini 
(farmoyishini) olmasdan elektr uskunani elektr tarmoqqa ulash huquqi berilishi 
mumkin. 


Elektr uskunani bunday ulashga huquq berilishi naryadning «Alohida ko’rsatmalar» 
satrida yozilgan bo’lishi va ishlashga ijozat beruvchiga ish joyini tayyorlashga va 
ishlashga ijozat berishga ruxsat etish vaqtida tasdiqlanishi kerak. 
Bunday tasdiq naryadda rasmiylashtirishni talab qilmaydi. 
Bunday ulash huquqi faqatgina ushbu uskunada yoki uning uchastkasida boshqa brigada 
ishlashiga ijozat berilmagan bo’lsagina beriladi. 
4.10.4. Avariya paytida ta’mirlashga chiqarilgan elektr uskunani navbatchi shaxs yoki 
ishlashga ijozat beruvchi ish bajarayottan brigada yo’qligida ish tamom qilingunga 
qadar, ishboshi o’z ish joyiga etib kelgunchga yoki naryad ulardan qaytarib olinguncha 
ish joyiga ishboshini, elektr uskuna ulanganligi va ishni boshlash man qilinishi haqida 
ogoxlantiruvchi odamlar joy-joylarga qo’yilishi sharti bilan ulashi mumkin. 
4.11. ELEKTROSTANSIYALARN11NG, PODSTANSIYALARNING ELEKTR 
USKUNALARIDA VA KABEL ELEKTR TARMOQLARIDA ISH BAJARISHDA 
AMALGA OSHIRILADIGAN TASHKILIY TADBIRLAR 
ISH RAHBARINI TAYINLASH 
4.11.1. Ish rahbari quyidagi hollarda tayinlanishi kerak: 
- mexanizmlar va yuk kutarish mashinalarini qo’llab ishlanganda; 
- 1000 volt kuchlanishdan yuqori uskunalarda qurilmalardan kuchlanishni olib ishlashda 
(ushbu Qoidaning 4. 11. 3 bandiga muvofiq hamma elektr qurilmalardan kuchlanish 
olingan hollar, odliy va aniq sxemali elektr qurilmalar, elektrodvigatellar va ular 
ulangan yopiq taqsimlovchi uskuna qurilmalari bundan mustasno); 
- transport harakati serqatnov, hamda kommunika siyalar zonasida joylashgan kabel 
elektr uzatish va aloqa kabellarida ishlanganda. 
Naryad beruvchiga yuqorida sanab o’tilgan ishlardan tashqari boshqa ishlar uchun ham 
ish rahbari tayinlashga ruxsat beriladi. 
PODSTANSIYALARDA, QO’SHILMALARDA BITTA NARYAD BILAN BIR 
NECHTA ISH JOYLARIDA ISH BAJARISH 
4.11.2. Ushbu Qoidani 4.11.3, 4.11.4, 4.11,6, 4.11.7, 4.11.9 bandlarida qayd etilgan 
holatlardan tashqarn bitta qo’shilmaning bitta va bir nechta ish joylarida ishlashga bitta 
naryad berish ruxsat etiladi. 
4.11.3.Hamma tok o’kazuvchi qismlardan, shu jumladan xavo va kabel elektr uzatish 
tarmoklari kirib-chiqqan qismidan kuchlanish olingan elektr uskunalarida va qushni 
elektr uskunalarga kirish yullari berkitilgan (1000 V kuchlanishgacha bo’lgan shchit va 
uskunalar kuchlanish ostida qolishi mumkin) hollarda, barcha qo’shilmalarda bir vaqtda 
ishlash uchun bitta naryad berishga ruxsat beriladi- Bunday paytda ish rehbarini talab 
qilinmaydi. 
4.11.4. Agregatlar (qozon, turbina, generator) va alohida texnologik uskunalarni (kul 
chikarib tashlash, isitish, yoqilgi maydalagich tizmalari va boshqalarni) ta’mirlashga 
chiqarilgan takdirda bitta naryad ushbu agregat elektrodvigatellarinipg hammasida (yoki 
bir qismida) va ushbu agregatlarni (uskunalarni) elektrodvigatellarini elektr energiyasi 
bilan ta’minlovchi taqsimlovchi elektr uskunalarning hamma (yoki bir kismi) 
qo’shilmalarida ishlash uchun bitta naryad beriladi. 


Kuchlanishi bir xil va bir taqsimlovchi elektr uskunasidan ulangan elektro-dvigatellarda 
ishlash uchun bitta naryad berilishi mumkin. 
4.11.5. Elektrodvigatellarda va ular ulangan komplekt taqsimlovchi elektr uskunalari 
bilan jihozlangan taqsimlovchi uskunalarda brigadani bir ish joyidan ikkinchi ish joyiga 
o’tkazishni rasmiylashtirish talab qilnnmaydi. Brigadani ushbu elektr uskunalarning bir 
nechta ish joyiga tarqatib ishlashiga ruxsat etiladi. 
Konsgruksiyasi boshqacha ishlangan taqsimlovchi elektr uskunalaridagi elektro-
dvigatellar qo’shilmalarida ishlashga ijozat olinganda va ish bajarilganda bir ish joyidan 
ikkinchi ish joyiga o’tkazish naryadni rasmiylashtirilishi zarur. 
4.11.b. YAkka tizimdor shinali va istalgan miqdorda seksiyaga ega bulgan 6—110 kV 
kuchlanishli taqsimlovchi elektr uskunasida ta’mirlash uchun barcha seksiyalarni to’la 
chiqarilgan takdirda, shinalarda va shu seksiyaning barcha (yoki bir kismi) 
qo’shilmalarida bitga naryad berib ishlashga ruxsat etiladi, Ushbu seksiya chegarasida 
brigada a’zolarini bir nechta ish joyiga tarqatib ishlatish mumkin, 
4.11.7. Elektr uskunaning bitta va birnechta kushilmalarining har xil ish joylarida bir 
vaktda yoki navbatma-navbat ishlash uchun quyidagi hollarda bitga naryad bernshga 
ruxsat etiladi: 
kuch va kontrol kabellarni etkazish hamda ko’chirib etkazishda, elektr uskunalarini 
sinashda, himoya vositalari va o’lchov asboblarini, blokirovka, avtomatika, 
telemexanika, aloqa va boshqa vositalarni tekshirishda; 
bir qo’shilmadagi kommutasnon apparatlarni ta’mirlashda, shu jumladan ushbu 
apparatlarning uzatmasi boshqa xonaga joylashgan taqdirda ham; 
tunellarda, kollektorlar, quduqlar, xandaqlar va chuqurlarda alohida joylashgan 
kabellarni ta’mirlashda; 
ish joyining joylashishi ishboshiga brigada ustidan nazorat olib borish imkoniyatini 
yaratishi mumkin bo’lgan taqdirda, yonma-yon joylashgan chuqurda, taqsimlovchi 
uskuna yoki ikkita chuqur ichida bajariladigan kabellarni (ikkitadan ortiq bo’lmagan) 
ta’mirlashda. 
Bu holda brigada a’zolarini bir nechta ish joyiga tarqatib ishlashga ruxsat beriladi. 
Brigada bir ish joyidan ikkinchi ish joyiga o’tkazishni ras-miylashtirish talab 
qilinmaydi. 
4.11.8. Ushbu Qoidani 4.11.3, 4.11.4, 4.11. 6, 4.11.7 bandlariga asosan bajarilishi kerak 
bo’lgan hamma ish joylari ishlashga ijozat berishdan oldin tayyorlanishi zarur. 
Naryad bo’yicha ish batamom tutatmaguncha biron-bir qo’shilmani ulashga tayyorlash, 
shu jumladan elektrodvigatelni sinab ko’rish man etiladi. 
Agar brigada turli ish joylariga taqsimlangan bulsa, SH gruppaga ega bo’lgan bir yoki 
bir necha brigada a’zolari o’z ish joylarida ishboshisiz alohida-alohida ishlashlariga 
ijozat etiladi. 
Ishboshi nazoratsiz alohida ishlayotgan brigada a’zolarini ishboshi ish joyiga olib borib 
ularga ish jarayonida amal qilinishi kerak bo’lgan xavfsizlik choralari haqida yuriqnoma 
berishi kerak. 
4.11.9. Bir nechta podsgansiyalarda yoki bir podstansiyani bir nechta qo’shilmalarida 
bir turdagn ishlarni ketma-ket bajarish uchun bitta naryad berishga ijozat etiladi. 
Bunday ishlarga quyidagilar kiradi: 
— izolyatorlarni artish; qisqichlardaga boltlarni tortib qo’yish; simlar va shinalar 
ulangan qismini tortib mahkamlash; tekshirish uchun yog’ olish va etishmaganda 
quyiщ; traisformatordagi o’ramlarning sonini ko’paytirish va kamaytirish bilan 


kuchlanishni o’zgartirish; relali himoya vositalari. avtomatika, o’lchov asboblarini 
tekshirish; begona energiya manbai yordamida elektr uskunani yuqori kuchlanishda 
sinash; o’lchov shtangasi yordamida izolyatorlarni tekshirish; kabel elektr 
tarmokdarining shikastlangan joylarini topish. 
Bunday naryadlarning muddati 1 kun 
Har bir podstansiyada va har bir qo’shilmada ishlashga ijozat berish naryadning 3-
jadvalida rasmiylashtiriladi. 
Har bir podstansiyada ish ushbu naryad bo’icha to’la tamom qilinganidan keyingina 
uskunani elektr tarmog’iga ulab tutpirishga ruxsat beriladi. 
4.11.10. Farmoyish bir nechta elektr uskunalarda (qo’shilmalarda) navbatma-navbat 
bajariladigak ishlar uchun berilishi mumkin. 
TAQSIMLOVCHI ELEKTR USKUNALARI HUDUDIDA JOILASHGAN HAVO 
VA KABEL ELEKTR UZATISH TARMOQLARI. DISPETCHERLIK VA 
TEXNOLOGIK BOSHQARUVCHI VOSITALARI UCHASTKALARIDA ISHLASH 
4.11.11. Taqsimlovchi elektr uskunalari hududida joylashgan havo elektr uzatish 
tarmoqlaridagi ish havo elektr uzatish tarmoqlarida xizmat qiluvchi xodimlar tomonidan 
berilgan naryad asosida bajariladi. 
Navbatchisi bo’lgan elektr uskunalari hdududida joylashgan oxirgi tayanchda ish olib 
borilganda navbatchi brigada yuriqnoma berib, ularni shu tayanchgacha kuzatib qo’yish 
kerak. 
Navbatchisiz elektr uskunalari xududida joylashgan elektr tarmog’ida ishboshi 
taqsimlovchi elektr uskunasining kalitini olib, o’zi mustaqil tayanchga borib ish 
bajarishiga ruxsat beriladi. 
Ochiq taqsimlovchi elektr uskunalariniig peshtoklarida va yotiq taqsimlovchi elektr 
uskunalari binosida ish bajarilganda tarmokda xizmat qiluvchi brigadani ishlashiga 
ijozat berish navbatchi yoki tezkor-ta’mirlash xodimlaridan tayinlantan ushbu 
taqsimlovchi elektr uskunalarida xizmat qiluvchi ishlashga ijozat beruvchi shaxs 
tomonidan naryadni rasmiylashtirib amalga oshiriladi. 
Taqsimlovchi elektr uskunalari joylashgan hududda ishboshi o’z brigada a’zolari bilan 
birga mustaqil chiqib ketnshi mumkin, ammo ayrim brigada a’zolari 4. 7. 8. bandda 
ko’rsatilgan tartib bo’yicha chiqishlari kerak. 
4.11.12. Taqsimlovchi elektr uskunalarda joylashgan kabellarnnng oxirgi muftasida va 
kabellarning uchlari bir-biridan ajratilgan joylarda hamda taqsimlovchi elektr uskunalar 
xududidan o’ggan va kabel kanallariga yotqizilgan kabellarda bajariladigan ishlar ushbu 
kabel tarmog’ida xizmat qiluvchi xodim beradigan naryad bo’yicha bajarilishi zarur. 
Kabelning oxirgi muftasida va kabellarning uchlari bir-biridan ajratilgan joylarda 
ishlashga ijozatni taqsimlovchi elektr uskunalarida xizmat qilvuchi xodim beradi. 
Taqsimlovchi elektr uskunalari hududidan o’tgan va kabel kanallariga yotqizilgan 
kaballarda ishlashga ijozatni ushbu taqsimlovchi us-kunada xizmat qiluvchi navbatchi 
yoki tezkor-ta’mirlovchi xodimning roziligini olib kabel elektr tarmoqlarida xizmat 
qiluvchi xodim beradi. 
Kabellarning uchlari bir-biridan ajratilgan joylarda ushbu taqsimlovchi elektr 
uskunalarida xizmat qiluvchi xodim beradigan naryad bo’yicha, kabel tarmog’ida 
xizmat qiluvchi xodimning xizmat safaridagi xodim sifatida ishlashiga ijozat beriladi. 


4.11.13. Taqsimlovchi elektr uskunalari xududidagi aloqa uskunalaridagi ishlar 
dispetcherlik va texnologik boshqaruv vositalari xizmati xodimlari tomonidan 
beriladigan naryad bo’yicha olib borilishi zarur. 
Ushbu uskunalarida brigadani ishlashga ijozat berishni taqsimlovchi elektr uskunalariga 
xizmat qiluvchi xodim bajaradi. 
Ushbu uskunalaridagi ishlarini taqsimlovchi elektr uskunalariga xizmat qiluvchi xodim 
byegan naryad bilan dispetcherlik va texnologik boshqaruv vosita-lari xodimlari 
bajarilishlari mumkin. 
FARMOYISH BO’YICHA ISH BAJARISH 
4.11.14. Vaqtinchalik tusiq qo’yish va kuchlanishni olib tashlash talab qilinmaydigan 
elektr uskunalarning tok o’tkazuvchi qismida bajariladigan ish-lar farmoynsh bilan 
bajarilishi mumkin. 
4.11.15. 1000 V kuchlanishdan yuqori bulgan elektr uskunalarida farmoyish bilan 
quyidagi ishlarni bajarishga ijozat beriladi: kabeli olinib, uchlari qisqa tutashtirilib va 
yega ulab qo’yilgan elektrodvigatellarda; shina va kabellari tok chiqadigan eridan olib 
tashlangan generatorlarda; taqsimlovchi elektr uskukalari hujralari ichidagi temir 
pardalari yopilib qulflangan bo’lsa, sug’urib olingan aravachalarda. 
4.11.16. Umumiy shinalarga kuchlanish berib yuborish ehtimoli bo’lgan taqsimlovchi 
elektr uskunalarining umumiy shinalarida, shchitlari va ularni tarmoqdarida 
bajariladigan ishlardan tashqari, kuchlanishi 1000 Voltgacha bo’lgan elektr 
uskunalaridagi ishlarni farmoyish bilan bajarishga ijozat beriladi. 
4.11.17. Odamlarning elektr tokidan shikastlanishlariga* nisbatan xavfi uncha yuqori 
bo’lmagan xonalarda joylashgan 1000 V kuchlanishgacha bo’lgan elektr uskunalarida 
ishboshi bo’lish huquqiga ega bo’lgan III gruppali ishchi yakka o’zi ishlashi mumkin. 
4.11.18. Kuchlanish bor yoki yo’qligidan qat’iy nazar ikkilamchi zanjirlar, o’lchov 
asboblari, releli himoya uskunalari, avtomatika, telemexanika, aloqa vositalari va ularni 
agregat shkaflari va uzatmalari bilan birgalikda montaj, ta’mirlash va ularga xizmat 
qilish bilan bog’lik, ishlarni bajarishda quyidagilarga ijozat beriladi: 
ishlarni farmoyish bilan bajarishga, naryad bi-lan bajarganda nsh rax.bari 
tayinlanmaslikka; 
1000 V kuchlanishdan yuqori bo’lgan tok o’kazuvchi qismlari bo’lmagan, ular to’la 
to’silgan, yoki ular shunday balanddikda joylashganki, ularni tusish talab 
qilknmaydigan** bulsa xonalardagi ikkilamchi zanjir va uskunalarda IV gruppali 
ishboshining yakka o’zi ishlashiga; 
YUqoridagi uskunalarda xizmat qiluvchi IV gruppali ishboshi ishlashga ijozat beruvchi 
xodim vazifasnnn bajarishiga. Bunda ish joyini yetarlicha tayyorlashda ko’riladigan 
xavfsizlik choralarini o’zi aniqlaydi. Ish joyini tayyorlash uchun 1000 V kuchlanishdan 
yuqori bo’lgan elektr zanjirlarini o’chirish, yega ulash hamda vaqtinchalik to’siqlar 
qo’yish talab qilinmasa, bunday o’rindoshlik vazifasini bajarishga; 
yuqoridagi ko’rsatilgan uskunalarni ishboshi tomonidan uchirishi yoki yoqishiga, 
hamda ish joyini tayyorlashga va ishlashga ijozat berishga ruxsat ber-gan xodimning 
ruxsati bilan o’chirgichni o’chirishi yoki yoqishiga tegishli releli himoya va avtomatika 
uskunalarini sinab ko’rishga ruxsat etiladi. 


4.11.19. Elektrostansiya va podsgansiyalardagi elektr uskunalarida elektr xavfsizligi 
buyicha III gruppaga ega bo’lgan yakka ishchiga quyidagi ishlarni farmoyish bilan 
amalga oshirishga ijozat beriladi; 
ochiq taqsimlovchi elektr uskunalari hududini obodonlaщgirish, o’t-o’lanlarni tozalash, 
yullar va yulakchalardagi qorni kurash; 
2,5 metrdan past balandlikda taqsimlovchi zlektr uskunalari hujrasidan tashqarida 
joylashgan radio va aloqa tarmoqlari uskunalariga xizmat ko’rsatish va ta’mirlash; 
taqsimlovchi elektr uskunalari hujralaridan tashkari joylashtan tusiqlardagi va uskuna 
ustiga yopilgan qoplamalardagi doimiy yozuvlarni qayta tiklash; 
transformatorlar, generatorlar va boshqa uskunalarni quritilishini nazorat qilib turish; 
yog’larni quritish va tozalashda yog’ tozalagichga boshqa yordamchi apparatlarga 
xizmat ko’rsatish; 
kompressorlarning, transformator yog’ nasoslarining, ventilyatorlarning mexanik 
qismlari va elektrodvigatellarida bajariladigan ishlar; 
havo tozalagich filtrlarini tekshirish va uning ichidagi sorbentlarni almashtirish. 
4.11.20. Taqsimlovchi elektr uskunalari tashqarisida, 2,5 metrdan past balandlikda 
joylashgan yoritgichlarni tozalash va ulardagi lampalarni al-mashtirishni elektr 
xavfsizligi buyicha II gruppaga ega bo’lgan bir ishchi farmoyish bilan bajarish mumkin, 
2,5 metrgacha balandlikdagi taqsimlovchi elektr uskunalar ichida uning hujralaridan 
tashqarida o’rnatilgan yoritgich apparatlariga xizmat ko’rsatish va ta’mirlash farmoyish 
bilan elektr xavfsizligi bo’yicha III gruppaga ega bo’lgan yakka ishchi tomonidan 
amalga oshirilishi mumkin. 
4.11.21. Tok o’tkazuvchi qismlari to’silgan 1000 V kuchlanishdan yuqori bo’lgan elektr 
uskunalari joylashgan xonalarni, hamda boshqaruv va releli himoya vositalari 
joylashgan xonalarni tozalash farmoyish bilan elektr xavfsizligi buyicha II gruppaga ega 
bo’lgan bir ishchi tomonidan bajarilishi mumkin, Ochiq taqsimlovchi elektr uskunalari 
maydonini tozalash farmoyish bilan elektr xavfsizligi buyicha SH gruppaga ega bo’lgan 
yakka ishchi tomonidan bajarilishi mumkin. 
4. 12. HAVO ELEKTR TARMOQLARIDA ISH BAJARISHDA TASHKILIY 
CHORALAR 
ISH RAHBARI TAYINLASH 
4.12.1. 1000 V kuchlanishdak yuqori bo’lgan havo elektr uzatish tarmoqlarida quyidagi 
ishlarni bajarishda ish rahbari tayinlanadi; 
havo elektr tarmoqlarining qo’riq maydonlarida yuk kutarish mashinalari va 
mexanizmlarni qo’llab ishlanganda; 
hamma turdagi ustunlarni olib tashlashda va o’rnatishda; 
havo elektr uzatish tarmoqlarining transport magistrallari va boshqa havo elektr uzatipg 
tarmoqlari bilan kesishgan joylaridagi ishlarda; 
yangi qurilgan havo elektr tarmoqlarini elektr tizmasiga ulashda; 
*Odamlarga elektr toki xavfi bo’yicha xonalar kvalifikasnyasi «Elektr uskunalarining 
tuzilnsh qoidalar», 6 nashrining I. 1.13 bandida keltirilgan. 
**Tusish tolab qilinmaydigan tok o’tkazuvchi qismlar bilan yegacha yoki xonalar 
poligacha bo’ltan masofa «Elektr uskunalariniig tuzilish qoidalari» da aniq 6elgilangan 
(6 nashr, 4. 2. 2 va 4. 2. 5 jadvalar). 


simlar va trosslarni ulash sxemalarini o’zgartirishda; 
ko’p zanjirli havo elektr uzatish tarmoqlarida, agar uning bir zanjiri ikkinchisiga ustma-
ust joylashgan bo’lsa, yoki zanjirlar soni ikkitadan ko’p bo’lgan va ularning biri yoki 
barcha qolganlari kuchlanish ostida qolsa, uning o’chirilgan zanjirida ishlashda; 
havo elektr uzatish tarmog’ini alohida fazalarida ishlashda; 
kuchlanish ta’siri ostida bo’lgan elektr uzatish tarmoklarida ishlashda; 
odamni yerdan izolyasiya qilib elektr tarmoqlarining tok o’tkazuvchi qismida 
kuchlanish ostida ishlashda; 
YUqorida qayd qilingan ishlardan tashqari boshqa ishlarga ham naryad beruvchiga ish 
rahbari tayinlash ruxsat beriladi. 
FARMOYISH BO’YICHA ISH BAJARISH 
4.12.2. Havo elektr uzatish tarmoqlarining tok o’tkazmaydigan qismlarida elektr 
tarmog’idan kuchlanishni olmasdan turib kuyidagi ishlarni farmoyish bilan bajarish 
mumkin: yerdan odam oyog’igacha hisoblaganda 3 m yuqorigacha ko’tarilib 
bajariladigan ishlar; ustunlarning konstruktiv qismlarini buzmas-dan bajariladigan 
ishlar; ustunlar tagini 0,5 metrgacha chuqurlikda qazish ishlari; havo elektr uzatish 
tarmoqlari trassalarini daraxtlar va shox-shabba-lardan tozalash ishlari (bunda kesilgan 
daraxtlar simga ag’anab tushmasligiga, shox-shabbalar kesilganda odamlarni simlarga 
yaqin kelib qolmasligiga va ularni simlar usgiga tushmasligiga qarshi ko’riladigan 
choralarini bajarish talab qilinmagan hollarda). 
4.12.3. Elektr xavfsizligi bo’yicha II gruppaga ega bulgan ishchiga havo elektr uzatish 
tarmog’ida farmoyish bilan quyidagi ishlarni bajarishga ijozat beriladi: 
ob-havo yaxshi paytda va yaxshi yul sharoiti bor joylardagi havo elektr uzatish 
tarmog’ini ko’rib chiqish; 
ustunlardagi doimiy belgilarni va yozuvlarni tiklash; 
burchak o’lchash asboblari yordamida havo elektr tarmoklarini yegacha bo’lgan 
balandligini o’lchash; 
ustunlar atrofini o’t-o’lanlar va shox-shabbalardan yong’in chiqmasligi uchun tozalash; 
Ustunlardagi bandajlarni bo’yash. 
NARYAD BO’YICHA KO’PZANJIRLI HAVO ELEKTR UZATISH 
TARMOQLARIDA, HAVO ELEKTR UZATISH TARMOQLARINING 
KESISHGAN JOYLARIDA, HAVO ELEKTR UZATISH 
TARMOQLARINING TURLI UCHASTKALARIDA 
BAJARILADIGAN ISHLAR 
4.12.4. Har bir havo elektr uzatish tarmog’iga, kup zanjirli elektr uzatish tarmoqning har 
bir tarmog’iga alohida naryad beriladi. Bir necha havo elektr uzatish tarmoqlariga 
(zanjkrlariga) quyidagi hollarda bitta naryad beriladi: 
barcha. zanjirlardagi kuchlanish olib tashlanganda yoki ko’pzanjirli havo elektr uzatish 
tarmoqning biror-bir zanjiridan kuchlanish olinmaganda kuchlanish osgida bajariladigan 
ishlarga: 
Havo elektr uzatish tarmoqarini bir-biri bilan kesishgan joylarda bajariladigan ishlarga; 


transformator punktlari yoki komplekt transformator punktlari o’chirib qo’yilgan joydan 
chiqqan 1000 V kuchlanishgacha bo’lgan elektr uzatish tar-moqlarida navbatma-navbat 
bajariladigan ishlarga; 
bir nechta elektr uzatish tarmoqlarining tok o’tkazmaydigan qismlaridagi kuchlanishni 
olmasdan turib bir turdagi bajariladigan ishlarga. 
4.12.5. Naryadda ta’mirlanayotgan elektr uzatish tarmog’ini qaysi elektr uzatish 
tarmog’i kesib o’tgan bo’lsa, uni o’chirish va yega ulash kerakligi ko’rsatilishi shart 
(yega ulagichlarni ish joyi yaqiniga hamda 5.6.1. banda ko’rsatilgan joylarga qo’yish 
sharti bilan). Xuddi shunday ko’rsatma agar ish sharoiti ta’mirlanayotgan elektr uzatish 
tarmogi yaqinidan o’tgan elektr uzatish tarmog’ini o’chirish talab qilinadigan bo’lsa u 
haqda ham xudld shunday ko’rsatma naryadda qayd qilinishi kerak. Bunda 
ta’mirlanayotgan elektr uzatish tarmog’ini kesib o’tgan yoki yaqinidan o’tgan elektr 
uzatish tarmog’ini yega ulash, brigadani ishlashiga ijozat berishdan oldin bajarilishi 
kerak. Ushbu elektr uzatish tarmoqlaridan yega ulagichni ish to’la tamomlanmaguncha 
olish man qilinadi. 
4.12.6. Havo elektr uzatish tarmoqlarni alohida fazalarida bajariladigan ishlarga naryad 
ushbu elektr uzatish tarmog’ining faqat bir transpozisiya qadami oralig’ida berilishi 
mumkin. 
4.12.7. Ikkita anker ustuni oralig’i 2 kilrmetrdan oshiq bo’lsa simlar va trosslarni osish 
va almashtirishdan boshqa ishlarda o’chirilgan tarmoqlarda brigada a’zolarini 2 
kilometrdan ko’p bo’lmagan uchastkada taqsimlanishiga ijozat beriladi. Bunday paytda 
bir brigada uchastkasining uzunligini naryad beruvchi belgilaydi. 
Agar brigada kuchlanish ostidagi elektr uzatish .tarmog’ini tok o’tkazuvchi qismida ish 
bajaradigan bo’lsa, u bir ustunda (2 ustun oralig’ida) yoki ikki yonma-yon turgan 
ustunda turishi kerak. 
4.12.8. Agar brigada bir naryad bnlan har xil uchastkalarda
g
havo elektr uzatish 
tarmog’i ustutlarida ish olib borsa, brigadani bir ish joyidan ikkinchi ish joyiga 
o’tkazish naryadning 3-jadvalida rasmiylashtirilmaydi. 

Download 0.99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling