So‘z boshi тoshkent Farmatsevtika institutining farmatsevtika fakulteti «Dori turlari texnologiyasi»

Gidrofil bo‘kuvchi moddalardan suspenziya tayyorlash 

---

Gidrofil bo‘kuvchi moddalarga tanalbin, tealbin, sanalbinlar kiradi. Bunday moddalardan suspenziya 
tayyorlashda ularni quruq holda maydalab olish zarur. 
Rp: Tannalbini 4,0 
Sirupi simplicis 15 ml 
Aq. purif. 180 ml 
M.D.S. Ichish uchun. 
Тanalbin gidrofil bo‘kuvchi modda — taninni oqsil bilan birikmasi. Bu retseptni tayyorlash uchun 4 g tanalbin 
quruq holda yaxshilab hovonchada maydalanadi. Ustiga 15 ml qand sharbati qo‘shib aralashtiriladi. So‘ng oz-ozdan 
tozalangan suv qo‘shib yana aralashtiriladi va shisha idishga chayib solinadi. 
Gidrofob moddalardan suspenziya tayyorlash 
Gidrofob moddalar ikki guruhga bo‘linadi: 
a) kuchli gidrofob xossaga ega bo‘lgan; 
b) kuchsiz gidrofob xossaga ega bo‘lgan. 
Kuchli gidrofob xossani namoyon etuvchi moddalarga kamfora, mentol, timol, oltingugurt kiradi. Kuchsiz 
gidrofob xossani namoyon etuvchi moddalarga sulfanilamid preparatlari, terpingidrat, benzonaftol, fenilsalisilat 
kabilar kiradi. Ulardan dispersion usulda suspenziya tayyorlaganda dispers faza suyuqlik ustiga qalqib chiqib 
flokulyatsiyaga uchraydi yoki idish devorlariga yopishib qoladi. Shunday hodisalarni oldini olish uchun bu 
moddalarni gidrofillash talab qilinadi. Gidrofillash uchun ishlatiladigan moddalar stabilizatorlar deb ataladi. Ularga 
jelatoza (jelatinani chala gidroliz mahsuloti), yelimlar, o‘simliklardan olinadigan shilimshiq moddalar, kraxmal 
kleysteri, polisaxarid komplekslari, MS, KMS, PVP, poliglyukin, spanlar, tvinlar, bentonit va boshqalar misol 
bo‘ladi. 
Masalan, stabilizator sifatida jelatoza ishlatsak, 1 g kuchli gidrofob xossaga ega bo‘lgan moddaga — 1 g, 
kuchsiz gidrofob xossaga ega bo‘lgan moddalarga — 0,5 g jelatoza qo‘shiladi.
Rp: Sol. Natrii bromidi 0,5%—120 ml 
Camphorae 1,0 
Coffeini natrii — benzoatis 0,5 
M.D.S. 1 osh qoshiqdan 3 mahal. 
Yordamchi idishga 112 ml tozalangan suv, 5 ml kofein benzoat natriy eritmasi (1:10), 3 ml natriy bromid 
eritmasi (1:5) solamiz. Hovonchada 1 g kamfora 1 ml 90% li etanol bilan maydalanadi. So‘ngra 1 g jelatoza qo‘shib 
aralashtiriladi. Ustiga 1 ml tayyorlangan eritmadan qo‘shib mayin pulpa hosil qilinadi va beriladigan idishga oldin 
tayyorlab qo‘yilgan eritma bilan chayib solinadi. 
Oltingugurt bilan tayyorlanadigan suspenziya o‘ziga xos usulda tayyorlanadi. 1g oltingugurtga 0,1—0,2 g 
tibbiyot sovuni (kaliyli sovun) qo‘shish kerak. YuMB larni stabilizator sifatida ishlatish mumkin emas. Chunki ular 
oltingugurtning farmakologik ta’sirini kamaytirib yuboradi.
Rp: Sulfuris praecipitati 4,0
Spiritus aethylici 10 ml 
Glycerini 15,0
Aq. purif. ad 180 ml 
M.D.S. Sirtga. 
Hovonchada 4 g oltingugurt, 2 g glitserin bilan maydalanadi. So‘ng qolgan glitserin va suv qo‘shib shisha 
idishga chayib quyiladi. 10 ml 90% li etanol va oxirida suspenziyaga 0,4 g kaliyli sovun qo‘shiladi va yaxshilab 
chayqatiladi.
Rp: Extr. Belladonnae 0,15 
Phenylii salicylatis 2,0 
Aquae Menthae 150 ml 
M.D.S. 1 osh qoshiqdan kuniga 3 mahal ichilsin. 
Silindrga 150 ml yalpiz suvi, 0,3 g tomchilab quyuq ekstrakt eritmasi solinadi.

---

Hovonchada 2 g fenilsalisilatni 16—20 tomchi 95% li etanol bilan maydalanadi, unga 1,0 g jelatoza qo‘shib 
aralashtiriladi. Uning ustiga 1,5 ml eritma qo‘shib pulpa hosil qilinadi. So‘ng 30 ml eritma qo‘shib uni shisha 
idishga quyiladi. Qolgan eritma oz-ozdan qo‘shib chayib quyiladi.
Rp: Sulfadimetoxyni 2,0 
Natrii benzoatis 0,5
Aq. rurif. 100 ml 
M.D.S. 1desert qoshiqdan kuniga 3 mahal. 
Suspenziyani tvin — 80 va PVS bilan barqarorlash mumkin. Buning uchun 0,2 g tvin — 80, 2 g PVS kerak 
bo‘ladi. 10 ml suvda 0,2 g tvin —80 eritib olinadi. Qolgan suvda (85 ml) yordamchi idishda PVS eritiladi. 
Hovonchada 2 g sulfadimetoksin 1 ml tvin — 80 eritmasi bilan maydalanadi. So‘ngra unga 25 — 30 ml PVS 
eritmasidan qo‘shib yaxshilab aralashtiriladi va beriladigan idishga solinadi. Hovoncha tagida qolgan poroshokka 
qolgan tvin — 80 va PVS eritmasi qo‘shib aralashtiriladi va yana beriladigan idishga quyiladi. Oxirida 5 ml natriy 
benzoat eritmasi solinib «Ichish uchun», « Ishlatishdan oldin chayqatilsin» deb yozilgan yorliq yopishtiriladi.